Bolesław Roman Czuchajowski

(23 VII 1896 Lwów – 26 VI 1941 Oświęcim)

prawnik

rodzina

poślubił Marię Garbusińską, wówczas studentkę filologii polskiej UJ

mieli jedyne dziecko, syna Leszka (późniejszy profesor chemii polskich i amerykańskich uniwersytetów), autor kilkunastu tomików wierszy wydanych w języku polskim i angielskim, wyróżnionych licznymi nagrodami

biogram

           Ukończył gimnazjum w Rzeszowie, studia prawnicze (UJ) i ekonomiczne (Akademia Handlowa) w Krakowie, posiadał również dyplom Szkoły Nauk Politycznych.

            Należał do Związku Walki Czynnej, jeszcze jako 16-letni chłopiec wstąpił w Rzeszowie do Strzelca, w czasie I wojny walczył w Legionach. Z Brygadą przebył, jako dowódca plutonu, całą kampanię karpacką, był ranny w bitwie pod Jastkowem, po kryzysie przysięgowym pozostał w kraju, po odrodzeniu Polski wziął udział w wojnie polsko-bolszewickiej, służbę wojskową zakończył w stopniu kapitana.

           Po zakończeniu wojny wstąpił na wydział prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego i już jako doktor praw odbył aplikanturę sądową w Krakowie i został sędzią. Został przeniesiony do Sądu Okręgowego we Lwowie jako sędzia śledczy, prowadził równocześnie wykłady z Prawa Morskiego i Kolonialnego na Uniwersytecie Jana Kazimierza, działał w Towarzystwie Szkoły Ludowej organizując szkoły i biblioteki.

           Po powrocie do Krakowa objął stanowisko wiceprezesa Sądu Okręgowego, później został notariuszem, przejął kancelarię przy ul. Św. Jana 18 po Ludwiku Midowiczu. Działał w samorządzie krakowskim zajmując się budżetem miasta.

           Na polecenie ministra spraw wewnętrznych, który ustanowił w Krakowie zarząd komisaryczny, przejął z rąk pełniącego obowiązki prezydenta miasta Stanisława Klimeckiego władzę w mieście pełniąc obowiązki prezydenta komisarycznego do wybuchu II wojny światowej.

           Gdy na polecenie wojewody krakowskiego Józefa Tymińskiego, działającego na podstawie zarządzenia z Warszawy, zarządzona została ewakuacja z miasta władz, urzędów i niektórych instytucje, wyjechał z Krakowa zabierając część dokumentów miejskich, księgi poborowych i pobierając 400 tysięcy złotych na pobory i nieprzewidziane wydatki. Dotarto do Brzeżan, jednak po wkroczeniu 17 września wojsk sowieckich i wobec ich agresywnej postawy, zdecydowano o cofnięciu się do Lwowa. Do Krakowa powrócił w listopadzie, został na krótko aresztowany, następnie zwolniony z zakazem opuszczania miasta.

           Po ponownym aresztowaniu został mimo poważnej choroby serca wywieziony do niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz, gdzie wkrótce został rozstrzelany.

           W Krakowie przez wiele lat mieszkał przy ulicy Krowoderskiej. Jego imię nosi trakt na osiedlu Teatralnym, łączący ulicę Ludźmierską z aleją gen. Władysława Andersa.

"Wiersze na kilku strunach" – Leszek Czuchajowski:

BALLADA O MOIM OJCU

Pan Mrazek miał tartak

u wrót Kościeliskiej

córeczkę, kanarka

i auto sprzed lat,

tam ojciec mój jeździł

na pstrągi srebrzyste

wraz ze mną i wędką

i fajką Sarate.

Córeczka czarnulka

kanarek biedulka,

słuchały jak Mrazek

snuł baśnie sprzed lat

O wojnie światowej

wiedeńskiej paradzie,

hulaszczych honwedach

co byli, że strach!

Mój ojciec zaś mówił

o Drugiej Brygadzie,

kampanii w Krapatach

i chłopcach, że ach!

A ja smyk, słuchałem

zwidów ich pamięci

jak domek z modrzewia

zmieniały w ów świat

co błyszczał i świecił,

a minął nie wróci

za żadne już skarby,

bo jakżeby, jak?

W rok po tych powiastkach

kominkiem wędzonych,

po pstrągach smażonych

co były nam w smak

NADSZEDŁ ÓW WRZESIEŃ

TRZYDZIESTY DZIEWIĄTY

Pan Mrazek gdzieś zniknął

spod wrót Kościeliskiej

wraz z córką, kanarkiem

swym autem sprzed lat

a ojciec mój z wędką

i fajką się rozstał

swe pumpy odłożył

i kaszkiet blue-black

I tak sobie myślę

czy zanim padł martwy,

nim w nos swym oprawcom

- no wiecie co - krzyknął

W ŚWIATŁOŚCI ZOBACZYŁ

I Mrazka, i tartak

kampanie wśród Karpat,

i dom modrzewiowy

chłopców legionowych

a może mnie, smyka,

co słuchał i wierzył

jak pyszny, jak piękny

był tamten ich świat?

kalendarium

1912 – wstąpił w Rzeszowie do Strzelca

1914 – ukończył kurs dla młodych oficerów

1915 VII 31 - VIII 2 – brał udział w bitwie pod Jastkowem

1925 – poślubił Marię Garbusińską

1929 – powrócił do Krakowa

1935 – został notariuszem

1939 V 1 – 1939 IX 3 – pełnił funkcję prezydenta komisarycznego Krakowa

1941 V 8 – został aresztowany przez Niemców

źródła:

Encyklopedia Krakowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa – Kraków 2000