Jerzy Bandura
(14 listopada 1915 Chabówka, obecnie dzielnica Rabki – 19 października 1987 Kraków)
rzeźbiarz, medalier, grafik, pedagog
biogram
Studiował rzeźbę w krakowskiej ASP u X. Dunikowskiego i grafikę na Wydziale Malarstwa u Andrzeja Jurkiewicza. Został docentem, następnie profesorem na Wydziale Rzeźby ASP i kierownikiem Katedry Rzeźby. Pełnił funkcję dziekana Wydziału Rzeźby ASP. Wykształcił wiele pokoleń twórców.
Należał do grupy Dziewięciu Grafików. Już na początku swojej kariery artystycznej w latach powojennych osiągnął znaczne sukcesy, uzyskując za swoje rzeźby szereg nagród krajowych, a za medale o tematyce sportowej nagrodę zagraniczną.
Tworzył głównie monumentalne rzeźby i pomniki (między innymi pomnik na Polu Grunwaldzkim, z Witoldem Cęckiewiczem, M. Kopernika w Chorzowie i A. Mickiewicza w Nowym Sączu), włączał elementy rzeźbiarskie w naturalny pejzaż, posługiwał się ekspresyjnymi symbolami. Wykonywał także rzeźby o tematyce sportowej i sakralnej. Zrealizował szereg projektów rzeźby sakralnej dla kościołów Krakowa, Łodzi, Pabianic, Tarnowa, Jasła, Kolbuszowej, Biadolin, Rzepiennika Strzyżewskiego. Jest autorem fryzu na frontonie gmachu teatru w Łodzi.
Projektował też meble, witraże i mozaiki, wykonywał prace medalierskie, tworzył plakaty i ekslibrisy. Oprócz medali o tematyce sportowej wykonał wiele medali dla upamiętnienia rocznic i jubileuszów, między innymi 600-lecia Odnowienia UJ, z okazji złożenia prochów gen. W. Sikorskiego na Wawelu, 100-lecia urodzin K. Szymanowskiego, 300-lecia odsieczy wiedeńskiej, 450. rocznicy śmierci W. Stwosza, a także szereg okolicznościowych medali, jak np.: "Orońsko - Mecenas Sztuki", z okazji festiwalu teatrów w Toruniu oraz dla Akademii Ekonomicznej w Krakowie.
Za wybitne osiągnięcia artystyczne i pedagogiczne nagrodzony został odznaczeniami państwowymi, resortowymi i regionalnymi.
Poeta Ludwik Jerzy Kern spotykał kiedyś Bandurę i zapytał:
- Skąd idziesz?
- Znad rzeki. Łowiłem tam karpie.
- I dużo złowiłeś?
- Ani jednego....
- To skąd wiesz, że to były karpie?!
Pochowany został na Cmentarzu Salwatorskim w Krakowie (sektor P-4-10).
wybrane prace:
1936 – medal Sowiniec
1946 – pomnik w Skalbmierzu upamiętniający śmierć 106 zamordowanych mieszkańców miasta i sąsiednich wiosek oraz poległych partyzantów Armii Krajowej
1948 - Crawl
1960 - Pomnik Grunwaldzki
1962 – pomnik Adama Mickiewicza w Nowym Sączu
1964 – pomnik Mikołaja Kopernika w Chorzowie
1967 – fryz na frontonie gmachu Teatru Wielkiego w Łodzi
kalendarium
1934–1939 - studiował w krakowskiej ASP
1936 III – zdobył pierwsze miejsce w konkursie na projekt medalu pamiątkowego Budowy Kopca Marszałka Józefa Piłsudskiego
1945 – uczył rzeźby w Liceum Sztuk Plastycznych w Krakowie
1946 – rozpoczął wykłady na ASP w Krakowie
1947 – znalazł się w Grupie 9 Grafików
1947 - zdobył nagrodę w międzynarodowym konkursie na plakat ONZ
1948 – zdobył srebrny medal w międzynarodowym konkursie olimpijskim w Londynie
1950 – został docentem
1954 – Złoty Krzyż Zasługi – w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki
1955-1956 i 1960-1964 – pełnił funkcję dziekana Wydziału Rzeźby ASP
1955 – otrzymał nagrodę miasta Krakowa
1957 – został profesorem ASP
1958 – został kierownikiem Katedry Rzeźby
1960 - Odznaka honorowa „Zasłużony dla Warmii i Mazur”
1986 – wszedł w skład Ogólnopolskiego Komitetu Grunwaldzkiego
źródła:
Czesław Brzoza, Kraków między wojnami, Kraków 1998
Prof. Jerzy Bandura – Wydział Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie (asp.krakow.pl) [dostęp 2018-03-21]
Bandura Jerzy, Encyklopedia PWN: źródło wiarygodnej i rzetelnej wiedzy [dostęp 2018-03-21]
Jerzy Bandura - DESA Unicum [dostęp 2018-03-21]