Michał Hieronim Bobrzyński
(30 września 1849 Kraków – 3 lipca 1935 Łopuchówek koło Poznania)
historyk prawa polskiego i prawa niemieckiego, prawnik
rodzina
syn Błażeja Jana, lekarza, i Zofii z Cypcerów
Michał Bobrzyński
Stanisław Witkiewicz (1851-1915) "Kłosy" Czasopismo Ilustrowane Tygodniowe, nr 1178, z 14 stycznia 1888 s. 1
poślubił Zofia Cegielska (1859–1926), córka Hipolita (1813–1868) i Walentyny Motty (1823–1859)
dzieci: Jan (1882–1951), działacz gospodarczy, polityk i publicysta konserwatywny; Maria (1895–1946)
biogram
Po ukończeniu Gimnazjum Św. Anny w Krakowie rozpoczął studia prawnicze na UJ, gdzie zetknął się z Piotrem Burzyńskim, Fryderykiem Zollem starszym, Julianem Dunajewskim i Antonim Zygmuntem Helclem. Po studiach wstąpił do służby w Prokuratorii Skarbu, obronił doktorat, przedłożył rozprawę habilitacyjną poświęconą przywilejowi nieszawskiemu Kazimierza Jagiellończyka, po uzyskaniu „veniam legendi” w obszarze prawa polskiego i jego historii, podjął wykłady z historii prawa, został profesorem UJ, pełnił funkcję kierownika Katedry Prawa Polskiego, a następnie kierownika Katedry Prawa Politycznego Ogólnego i Austriackiego.
Związany ze stronnictwem stańczyków, był do 1918 roku ich faktycznym przywódcą. Został posłem do Sejmu Krajowego we Lwowie i Rady Państwa w Wiedniu, namiestnikiem Galicji, ministrem ds. Galicji, jako wieloletni wiceprezydent Rady Szkolnej Krajowej przyczynił się do rozwoju szkolnictwa w Galicji, rozszerzenia sieci szkół ludowych, podniesienia poziomu podręczników szkolnych, dbał o wykształcenie nauczycieli. Jako minister dla Galicji w rządzie austriackim wysunął koncepcję połączenia Galicji z Królestwem Polskim w ramach trialistycznej (Austria, Węgry, Polska) monarchii habsburskiej. Podczas I wojny światowej popierał Naczelny Komitet Narodowy i interweniował w obronie Legionów Polskich.
Po I wojnie przewodniczył komisji (tzw. Ankiecie) przygotowującej projekt konstytucji RP. Wycofał się z czynnego życia politycznego (nie uznając legalności rządów J. Piłsudskiego), opuścił Kraków i przeniósł się do Wielkopolski, gdzie zamieszkał w zakupionym majątku Garby koło Środy Wielkopolskiej, następnie w Łopuchówku.
Zasłynął jako autor wielokrotnie wznawianych (także po II wojnie światowej) Dziejów Polski. Był także autorem wielu prac naukowych z zakresu historii średniowiecznej państwa i prawa, dziejów myśli i literatury politycznej, metodologii historii. Zajmował się także edycją źródeł historycznych, wydał między innymi Starodawne Prawa Polskiego Pomniki oraz Ortyle magdeburskie, ukazały się jego wspomnienia Z moich pamiętników.
Pochowany na Cmentarzu Rakowickim ( kwatera 45, pas zachodni).
wybrane publikacje:
1873 - O ustawodawstwie nieszawskim Kazimierza Jagiellończyka
1874–1882 - Starodawne Prawa Polskiego Pomniki, t. 3 oraz 5-7
1876 - Ortyle magdeburskie
1876 - O sejmach polskich za Jana Olbrachta i Aleksandra
1879 - Dzieje Polski
1916 - Dialog o zasadach i kompromisach
1920–1925 - Wskrzeszenie Państwa Polskiego. Szkic historyczny, t. 1-2
1922 - Szkice i studia historyczne t. 1-2
1957 - Z moich pamiętników
kalendarium
1859 – rozpoczął naukę w Gimnazjum św. Anny w Krakowie
1867 – rozpoczął studia prawnicze na UJ
1869 – wziął udział w konkursie ogłoszonym przez Towarzystwo Historyczno-Literackie w Paryżu,
wysyłając pracę poświęconą Unii Lubelskiej
1871 - ukończył studia prawnicze na UJ
1872 VII 18 – uzyskał doktorat UJ
1873 – przedłożył rozprawę habilitacyjną, a po odbyciu kolokwium uzyskał veniam legendi
1874 - przebywał na studiach w Berlinie, a następnie w Strasburgu
1874 - podjął na UJ wykłady z historii prawa
1874–1877 – współredagował „Przegląd Krytyczny”
1877 IV 20 – mianowany na stanowisko profesora nadzwyczajnego prawa polskiego i niemieckiego
1878 – został członkiem AU
1878–1890 – pełnił funkcję dyrektora Archiwum Krajowego Aktów Grodzkich i Ziemskich w Krakowie
1879 – został profesorem zwyczajnym
1879–1890 - kierował Katedrą Prawa Polskiego
1880 – poślubił Zofię Cegielską i zamieszkał wraz z żoną przy ulicy Krupniczej 9
1880 – członek honorowy Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk
1881-1887 – członek Rady Miejskiej Krakowa
1885–1918 – poseł na Sejm Krajowy galicyjski
1885–1890 i 1903–1908 – członek austriackiej Rady Państwa
1890–1901 – wiceprezydent Rady Szkolnej Krajowej
1891 – został przewodniczącym Komisji Historycznej PAU
1893 – został honorowym profesorem historii prawa polskiego i niemieckiego na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie
1896 XI 7 - otrzymał honorowe obywatelstwo Sokala
1898 VIII 2 - honorowe obywatelstwo Buczacza
1898 - Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Franciszka Józefa
1902–1903 - kierował Katedrą Prawa Politycznego Ogólnego i Austriackiego
1906-1907 - wiceprezes Koła Polskiego
1908-1913 - namiestnik Galicji
1910 - Order Korony Żelaznej I klasy
1914 - członek austriackiej Izby Panów
1916 – 1917 VI 1 - pełnił funkcję ministra ds. Galicji
1919 – wycofał się z czynnego życia politycznego
1920 - opuścił Kraków i przeniósł się do Wielkopolski
1923 V 2 - Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski
1926 I - na prośbę premiera Aleksandra Skrzyńskiego wziął udział w pracach komisji ds. reformy administracji, której jednak projekt nie został ukończony
2000 – jego imieniem nazwano ulicę w VIII dzielnicy Dębniki, gdzie jest przedłużeniem ulicy Stefana Grota–Roweckiego
źródła:
Stanisław Estreicher: Bobrzyński Michał. [w]: Polski słownik biograficzny, t.2, Kraków 1936, reprint Kraków 1989
Teresa Stanisławska-Adamczewska, Jan Adamczewski, Kraków, ulica imienia …, Kraków 2000
Słownik biograficzny historii Polski, Ossolineum, Wrocław 2005
Stanisław Łoza, Czy wiesz kto to jest?, Warszawa 1938
Andrzej Wierzbicki, Poczet historyków polskich. Historiografia polska doby podzaborowej, Poznań 2014
Wielka Ilustrowana Encyklopedja Powszechna Wydawnictwa Gutenberga, t. II, reprint, Warszawa 1994