Ludwik Tadeusz Bystrzonowski

Arsl an Pasa

(24 VIII 1797 Kraków – 27 VIII 1878 Paryż)

generał, działacz polityczny na emigracji

rodzina

herbu Stary Koń, syn Kazimierza, posła na Sejm Czteroletni, i Anny z Rusockich

biogram

           Studiował chemię i biologię na UJ, następnie osiadł na wsi zajmując się działalnością gospodarczą. Na wieść o wybuchu powstania listopadowego wystawił własnym kosztem szwadron, który wszedł w skład 1. Pułku Jazdy Krakowskiej, należał do eskorty wodza naczelnego J. Skrzyneckiego. Szybko awansował do stopnia majora, za bitwę pod Ostrołęką otrzymał Złoty Krzyż Virtuti Militari. Po ustąpieniu Skrzyneckiego ze swym oddziałem połączonym z pułkiem krakusów walczył w obronie Warszawy, był uczestnikiem bitwy pod Nową Wsią.

          Po upadku powstania listopadowego wyemigrował do Francji, został bliskim współpracownikiem księcia Adama Czartoryskiego, jako działacz Hotelu Lambert, był jego agentem na Bliskim Wschodzie. Wraz z generałem Dembińskim odbył podróż do Egiptu, w trakcie której kupił drewniany sarkofag kapłana Pa-szen-tszai (Pa-meri wraz z mumią, około 920 p.n.e.), którą później jego matka podarował UJ. Jest to prawdopodobnie najstarszy zabytek tego typu w zbiorach polskich, od 1867 eksponowany w Gabinecie Archeologii UJ, obecnie w zbiorach Instytutu Archeologii UJ.

           Brał udział w rewolucji węgierskiej, już jako generał walczył na Bałkanach.

           Z inicjatywy Michała Czajkowskiego (Sadyka – Paszy) wstąpił do armii tureckiej w stopniu generała jako Arsłan (Lew) Pasza. Po pokoju paryskim został w Paryżu dyplomatą w służbie tureckiej.

          Był kawalerem belgijskiego orderu Leopolda, kawalerem medalu za bitwę pod Kars, kawalerem otomańskiego orderu Medżidżie, kawalerem węgierskiego orderu wojskowego, kawalerem włoskiego orderu św. Maurycego.

           Ogłosił drukiem wiele rozpraw z dziedziny polityczno – wojskowej.

          Pochowany na cmentarzu w Montmorency w Paryżu.

wybrane publikacje:

1842 - Notice sur le résau stratégique de la Pologne

1845 - Rewolucya w Serbii, Paryż

1846 - O Algieryi, a głównie o wypadkach zaszłych w tym kraju od zajęcia Onego przez Francuzów, 2 tomy, Lipsk

1863 - Myszli przydatne do powstania w Polszcze, Paryż

1863 - Pomocnik dla oficerów piechoty, Turyn

kalendarium

1830 – 1831 – uczestniczył w powstaniu listopadowym

1833 – wraz z generałem Dembińskim odbył podróż do Egiptu

1834 – był w Syrii, Turcji i Grecji

1835 II – związał się z obozem księcia Adama Czartoryskiego

1837 XI – należał do elektorów, którzy okrzyknęli ks. Adama „królem de facto”

1839 – został redaktorem „Kraju i Emigracji” oraz wszedł w skład redakcji „Trzeciego Maja”

1840 – wziął udział w wyprawie do Algieru przeciwko Abd-El-Kaderowi, chcąc nauczyć się tam walki podjazdowej

1843 – został naczelnikiem wydziału pism Towarzystwa Monarchicznego Trzeciego Maja

1848 VI - wziął udział po stronie wojsk rządowych w walkach paryskich przeciwko robotnikom

1848 IX – jako wspólny agent księcia Adama, rządu francuskiego i Królestwa Sardynii udał się z misją dyplomatyczną na Bałkany, gdzie próbował skłonić Serbów i Węgrów do wspólnego wystąpienia przeciwko Austrii

1848 – 1849 – uczestniczył w rewolucji węgierskiej

1853 – wstąpił do armii tureckiej

1857 – 1872 – pełnił funkcję tureckiego attache wojskowego w Paryżu