Jan Błoński
(15 I 1931 Warszawa – 10 II 2009 Kraków)
krytyk i historyk literatury, eseista, tłumacz
rodzina
syn Józefa i Jadwigi z domu Lewandowskiej
żona Teresa Płońska, lekarz pediatra
dzieci:
Krzysztof
biogram
Po zdaniu matury w Toruniu studiował filologię polską na UJ pod kierunkiem K. Wyki, następnie został pracownikiem naukowym Instytutu Badań literackich PAN. Przez kilka lat był lektorem języka polskiego na Sorbonie, prowadził też wykłady na uniwersytecie w Clermont – Ferrand w Paryżu.
Był jedną z największych osobowości Uniwersytetu Jagiellońskiego, jego wykłady były oblegane i każdy kto na nich bywał zapamiętał je na zawsze. Był też kierownikiem literackim Starego Teatru w latach gdy powstawały tam najwybitniejsze spektakle Swinarskiego, Jarockiego i Wajdy.
Był redaktorem "Przekroju", współzałożycielem i redaktorem naczelnym dwumiesięcznika "Teksty", współpracował z "Życiem Literackim", "Nową Kulturą", "Dialogiem", "Tygodnikiem Powszechnym". Był członkiem komitetu Nauk o Literaturze PAN oraz Rady do Spraw Polsko-Żydowskich przy Prezydencie RP. Zapraszano go do jury najważniejszych konkursów literackich (między innymi Nagrody Kościelskich i Nagrody Literackiej NIKE).
Uważany jest za jednego z najbardziej wpływowych krytyków powojennych. Zasłynął jako interpretator dzieł klasyków XX wieku: Prousta, Becketta, Stanisława Ignacego Witkiewicza, Witolda Gombrowicza, Czesława Miłosza oraz Sławomira Mrożka. Zajmował się dramatem i teatrem, tłumaczył francuskich krytyków i pisarzy (Genet, Ionesco).
W świecie stał się znany głównie jako autor eseju „Biedni Polacy patrzą na getto”, wniósł wielki wkład w rozwój stosunków polsko – żydowskich.
Pochowany został na Cmentarzu Salwatorskim.
bibliografia:
1955 - Gałczyński 1945-1953, Warszawa, PIW
1956 - Poeci i inni, Kraków, WL
1961 - Zmiana warty, Warszawa, PIW
1965 - Widzieć jasno w zachwyceniu. Szkic literacki o twórczości Prousta, Warszawa, PIW
1967 - Mikołaj Sęp Szarzyński a początki polskiego baroku, Kraków, WL
1973 - Stanisław Ignacy Witkiewicz jako dramaturg, Kraków, PWN
1978 - Odmarsz, Kraków, WL
1981 - Romans z tekstem, Kraków, WL
1982 - Samuel Beckett , Warszawa, Czytelnik, (współautor: Marek Kędzierski)
1985 - Kilka myśli co nie nowe, Kraków, Znak
1994 - Biedni Polacy patrzą na getto, Kraków, WL
1994 - Forma, śmiech i rzeczy ostateczne. Studia o Gombrowiczu, Kraków, Znak
1995 - Wszystkie sztuki Sławomira Mrożka, Kraków, WL
1997 - Od Stasia do Witkacego, Kraków, WL
1998 - Miłosz jak Świat, Kraków, Znak
2001 - Witkacy: sztukmistrz, filozof, estetyk, Kraków, WL
2001 - Mieszaniny, Kraków, WL
2001 - Wszystko co literackie. Pisma wybrane, tom I, Kraków, WL
2002 - Między literaturą a światem. Pisma wybrane, tom II, Kraków, WL
2003 - Witkacy na zawsze, Kraków, WL
2004 - Listy 1963-1996, Kraków, WL, (korespondencja ze Sławomirem Mrożkiem)
2007 - Wyspiański wielokrotnie, Kraków, Universitas
2008 - Lektury użyteczne, Kraków, Księgarnia Akademicka
kalendarium
1948 – 1952 - studiował filologię polską na UJ
1949 – debiutował w „Twórczości” recenzją z drugiego tomiku poetyckiego Tadeusza Różewicza, „Czerwona rękawiczka”
1950 – 1960 – pracował w redakcji „Przekroju”
1951 – poślubił Teresę
1953 – podpisał rezolucję ZLP w sprawie procesu krakowskiego
1959 – 1962 - był pracownikiem Instytutu Badań Literackich PAN
1961 – 1966 – był lektorem języka polskiego na Sorbonie
1967 – 1970 i 1977 - 1981 – był kierownikiem literackim Starego Teatru w Krakowie
1968 III – obronił doktorat z twórczości Witkacego
1968 – został laureatem Nagrody im. Kościelskich
1972 – 1974 – był współzałożycielem i redaktorem naczelnym dwumiesięcznika „Teksty”
1974 – 1994 - prowadził (z przerwami) wykłady na uniwersytecie w Clermont – Ferrand Paris IV
1977 – 1980 – był kierownikiem Zakładu Teatru UJ
1981 – został profesorem UJ
1981 – 1984 – był prorektorem UJ ds. dydaktycznych
1981 – został laureatem nagrody im. K. Wyki
1988 – 1991 – był dyrektorem Instytutu Filologii Polskiej
1990 – został przewodniczącym Komitetu Polskiego Fundacji Kultury Europejskiej
1991 – został członkiem PAU
1995 – 1997 – był kierownikiem Katedry Literatury Polskiej XX wieku
1995 XI – został uhonorowany Nagrodą Krakowska Książka Miesiąca za Wszystkie sztuki Sławomira Mrożka
1996 – 2001 – był jurorem Literackiej Nagrody Nike
2009 III 2 - został pośmiertnie uhonorowany Nagrodą im. ks. Stanisława Musiała