Jan Błoński

(15 I 1931 Warszawa – 10 II 2009 Kraków)

krytyk i historyk literatury, eseista, tłumacz

rodzina

syn Józefa i Jadwigi z domu Lewandowskiej

żona Teresa Płońska, lekarz pediatra

dzieci:

Krzysztof

biogram

           Po zdaniu matury w Toruniu studiował filologię polską na UJ pod kierunkiem K. Wyki, następnie został pracownikiem naukowym Instytutu Badań literackich PAN. Przez kilka lat był lektorem języka polskiego na Sorbonie, prowadził też wykłady na uniwersytecie w Clermont – Ferrand w Paryżu.

           Był jedną z największych osobowości Uniwersytetu Jagiellońskiego, jego wykłady były oblegane i każdy kto na nich bywał zapamiętał je na zawsze. Był też kierownikiem literackim Starego Teatru w latach gdy powstawały tam najwybitniejsze spektakle Swinarskiego, Jarockiego i Wajdy.

            Był redaktorem "Przekroju", współzałożycielem i redaktorem naczelnym dwumiesięcznika "Teksty", współpracował z "Życiem Literackim", "Nową Kulturą", "Dialogiem", "Tygodnikiem Powszechnym". Był członkiem komitetu Nauk o Literaturze PAN oraz Rady do Spraw Polsko-Żydowskich przy Prezydencie RP. Zapraszano go do jury najważniejszych konkursów literackich (między innymi Nagrody Kościelskich i Nagrody Literackiej NIKE).

           Uważany jest za jednego z najbardziej wpływowych krytyków powojennych. Zasłynął jako interpretator dzieł klasyków XX wieku: Prousta, Becketta, Stanisława Ignacego Witkiewicza, Witolda Gombrowicza, Czesława Miłosza oraz Sławomira Mrożka. Zajmował się dramatem i teatrem, tłumaczył francuskich krytyków i pisarzy (Genet, Ionesco).

           W świecie stał się znany głównie jako autor eseju „Biedni Polacy patrzą na getto”, wniósł wielki wkład w rozwój stosunków polsko – żydowskich.

           Pochowany został na Cmentarzu Salwatorskim.

bibliografia:

1955 - Gałczyński 1945-1953, Warszawa, PIW

1956 - Poeci i inni, Kraków, WL

1961 - Zmiana warty, Warszawa, PIW

1965 - Widzieć jasno w zachwyceniu. Szkic literacki o twórczości Prousta, Warszawa, PIW

1967 - Mikołaj Sęp Szarzyński a początki polskiego baroku, Kraków, WL

1973 - Stanisław Ignacy Witkiewicz jako dramaturg, Kraków, PWN

1978 - Odmarsz, Kraków, WL

1981 - Romans z tekstem, Kraków, WL

1982 - Samuel Beckett , Warszawa, Czytelnik, (współautor: Marek Kędzierski)

1985 - Kilka myśli co nie nowe, Kraków, Znak

1994 - Biedni Polacy patrzą na getto, Kraków, WL

1994 - Forma, śmiech i rzeczy ostateczne. Studia o Gombrowiczu, Kraków, Znak

1995 - Wszystkie sztuki Sławomira Mrożka, Kraków, WL

1997 - Od Stasia do Witkacego, Kraków, WL

1998 - Miłosz jak Świat, Kraków, Znak

2001 - Witkacy: sztukmistrz, filozof, estetyk, Kraków, WL

2001 - Mieszaniny, Kraków, WL

2001 - Wszystko co literackie. Pisma wybrane, tom I, Kraków, WL

2002 - Między literaturą a światem. Pisma wybrane, tom II, Kraków, WL

2003 - Witkacy na zawsze, Kraków, WL

2004 - Listy 1963-1996, Kraków, WL, (korespondencja ze Sławomirem Mrożkiem)

2007 - Wyspiański wielokrotnie, Kraków, Universitas

2008 - Lektury użyteczne, Kraków, Księgarnia Akademicka

kalendarium

1948 – 1952 - studiował filologię polską na UJ

1949 – debiutował w „Twórczości” recenzją z drugiego tomiku poetyckiego Tadeusza Różewicza, „Czerwona rękawiczka”

1950 – 1960 – pracował w redakcji „Przekroju”

1951 – poślubił Teresę

1953 – podpisał rezolucję ZLP w sprawie procesu krakowskiego

1959 – 1962 - był pracownikiem Instytutu Badań Literackich PAN

1961 – 1966 – był lektorem języka polskiego na Sorbonie

1967 – 1970 i 1977 - 1981 – był kierownikiem literackim Starego Teatru w Krakowie

1968 III – obronił doktorat z twórczości Witkacego

1968 – został laureatem Nagrody im. Kościelskich

1972 – 1974 – był współzałożycielem i redaktorem naczelnym dwumiesięcznika „Teksty”

1974 – 1994 - prowadził (z przerwami) wykłady na uniwersytecie w Clermont – Ferrand Paris IV

1977 – 1980 – był kierownikiem Zakładu Teatru UJ

1981 – został profesorem UJ

1981 – 1984 – był prorektorem UJ ds. dydaktycznych

1981 – został laureatem nagrody im. K. Wyki

1988 – 1991 – był dyrektorem Instytutu Filologii Polskiej

1990 – został przewodniczącym Komitetu Polskiego Fundacji Kultury Europejskiej

1991 – został członkiem PAU

1995 – 1997 – był kierownikiem Katedry Literatury Polskiej XX wieku

1995 XI – został uhonorowany Nagrodą Krakowska Książka Miesiąca za Wszystkie sztuki Sławomira Mrożka

1996 – 2001 – był jurorem Literackiej Nagrody Nike

2009 III 2 - został pośmiertnie uhonorowany Nagrodą im. ks. Stanisława Musiała