(21 czerwca 1226 Kraków – 7 grudnia 1279 Kraków)
książę sandomierski i krakowski
rodzina
z dynastii Piastów
jedyny syn Leszka Białego i Grzymisławy, córki Ingwara, księcia łuckiego
Bolesław V Wstydliwy
Lata panowania 1243 - 1279
poślubił: 1239 Kunegunda (Kinga) (1234 - 1292 VII 24), święta
biogram
Po śmierci ojca [Leszka Białego] książęta ziem polskich zaczęli walkę między sobą o panowanie nad ziemią krakowską. Do opieki nad Bolesławem wystąpili Konrad Mazowiecki i Władysław Laskonogi. Po objęciu, na mocy umowy w Cieniu, władzy w Krakowie Władysław Laskonogi wydzielił Grzymisławie i jej synowi księstwo sandomierskie, jednak Konrad zajął Sandomierz pozostawiając księżnej jedynie ziemię radomską.
Po interwencji Henryka Brodatego, Grzymisława powróciła do Sandomierza, ale została wraz z synem podstępnie uwięziona przez Konrada w Czersku, a następnie w Sieciechowie. Z pomocą możnych uciekli oni pod opiekę Henryka Brodatego, a po jego śmierci porozumieli się z Konradem i Bolesław objął samodzielne rządy w księstwie sandomierskim.
W czasie najazdów tatarskich opuścił kraj i schronił się na Węgrzech. Jego nieobecność i śmierć Henryka Pobożnego pod Legnicą umożliwiła Konradowi zajęcie Krakowa.
Dzięki pomocy posiłków węgierskich i panów małopolskich pod wodzą wojewody Klemensa z Ruszczy pokonał Konrada I Mazowieckiego w bitwie pod Suchodołem i objął władzę w Krakowie ponownie.
W latach 50. wspierał Belę IV w walce z Przemysławem Ottokarem II o spadek po Babenbergach, potem przeszedł do obozu proczeskiego.
Stłumił bunt możnych krakowskich, którzy prawdopodobnie z inspiracji króla czeskiego Przemysława Ottokara II, podjęli plan wprowadzenia na tron księcia opolskiego Władysława. Buntownicy zostali pokonani pod Bogucinem, a Bolesław odstąpił Władysławowi sporą część ziemi krakowskiej.
Za jego czasów Małopolska zaczęła rozwijać się gospodarczo. Popierał osadnictwo niemieckie, lokował na prawie magdeburskim ponad 20 miast, między innymi wydał dokument lokacyjny dla Krakowa (zaprojektowany wówczas układ urbanistyczny historycznego centrum zachował się w niemal nie zmienionej postaci do dziś).
Doprowadził do rozbudowy salin bocheńskich i wielickich, rozpoczął eksploatację odkrytych w 1251 złóż soli kamiennej w Bochni, włączył kopalnie i warzelnie do własności książęcej oraz dokonał reformy ich zarządzania. Przyczynił się także do rozwoju kopalnictwa kruszcowego w okolicach Sławkowa i Olkusza.
Jego staraniem doszło do kanonizacji św. Stanisława, co znacznie podniosło prestiż miasta jako ośrodka kultu religijnego. Utrzymywał dobre stosunki z biskupem krakowskim Prędotą, ufundował klasztor Klarysek w Zawichoście (przeniesiony potem do Skały), ufundował klasztor żebraczy Św. Męczenników przy kościele św. Marka, ukończył budowę klasztoru i monumentalnego kościoła Franciszkanów, w którym został pochowany.
Zmarł bezpotomnie, władzę przekazał Leszkowi Czarnemu.
Jego imieniem nazwano ulicę w XVII dzielnicy Grębałów, w pobliżu ulicy Jana Kazimierza.
kalendarium
1233 – został wraz z matką uwięziony w Czersku
1239 - zaręczony został z Kingą
1239 – objął samodzielne rządy w księstwie sandomierskim
1241 – w czasie najazdu tatarskiego opuścił kraj
1243 – objął tron krakowski
1253 – doprowadził do kanonizacji św. Stanisława
1255 – wydał przywilej zwalniający wolnych mieszkańców dóbr biskupa krakowskiego od niemal wszystkich obowiązków wobec księcia
1257 VI 5 - wydał dokument lokacyjny dla Krakowa
1263 - ufundował klasztor żebraczy Św. Męczenników przy kościele św. Marka
1264 – jego wyprawa na Jaćwięgów doprowadziła do próby ustanowienia biskupstwa misyjnego w Łukowie
1273 - stłumił bunt możnych krakowskich
1278 – jego posiłki wzięły udział po stronie Przemysława Ottokara II w bitwie pod Suchymi Krutami
źródła
Balzer Oswald, Genealogia Piastów, Kraków, 2005;
Jasiński Kazimierz, Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich, Poznań-Wrocław 2001