(1121 lub 1122 – 5 stycznia 1173)

książę zwierzchni Polski

rodzina

pochodził z dynastii Piastów

syn Bolesława III Krzywoustego i Salomei (przed 1101 – 27 VII 1144), córki Henryka, hrabiego Bergu

Bolesław IV Kędzierzawy

lata panowania 1146 - 1173

poślubił:

(1) - 1137 Wierzchosława (zmarła 15 marca po 1148), córka Wsewołoda, księcia nowogrodzkiego

           1. syn Bolesław, zmarł 1172

           2. N.N., córka (przed 1160 - po 1178), poślubiła około 1173 Wasilko (przed 1151 - po 1178), książę drohiczyński

(2) - Maria, zmarła 1167

           3. Leszko (między 1160 a 1165 - 1186), książę mazowiecki i kujawski

biogram

           Po śmierci Bolesława objął wydzielone mu w statucie sukcesyjnym Mazowsze z Kujawami.

             Był przywódcą buntu młodszych książąt przeciw Władysławowi II Wygnańcowi, który dążył do przywrócenia jedynowładztwa. Poparty przez możnych z arcybiskupem Janem ze Żnina i wojewodą Wszeborem na czele doprowadził do klęski Władysława w bitwie pod Poznaniem i wygnania go z kraju. Stał się nowym księciem zwierzchnim, zajmując oprócz dzielnicy pryncypackiej, należący do Władysława Śląsk.

           Cesarz Fryderyk I Barbarossa zorganizował wyprawę na Polskę w interesie Władysława Wygnańca. Niemcy doszli pod Poznań i w pobliskim Krzyszkowie Bolesław musiał złożyć cesarzowi hołd i zobowiązał się do zapłacenia trybutu. Za cenę uznania swej władzy musiał dodatkowo przekazać zakładników, wśród których był także jego najmłodszy brat Kazimierz, stawić się na sejm Rzeszy oraz wziąć udział w wyprawie włoskiej cesarza.

           Po śmierci Władysława Wygnańca oddał jego synom – Bolesławowi Wysokiemu, Mieszkowi Plątonogiemu i Konradowi – Śląsk jako własne nadanie, zatrzymując sobie główne grody tej dzielnicy.

           Następnie poparł Mieszka Plątonogiego i wspólnie wygnali Bolesława Wysokiego. Jednak zagrożeni ponowną interwencją Fryderyka Barbarossy zmuszeni byli przywrócić władzę na Śląsku Bolesławowi, a Bolesław po raz drugi uznał zwierzchność cesarza i zapłacił duży trybut.

           Niepowodzenia polityczne i militarne wywołały u schyłku jego życia bunt możnych, którzy podjęli nieudaną próbę osadzenia na tronie Kazimierza Sprawiedliwego.

           Z jego działalnością wiąże się wiele fundacji i nadań, między innymi uczestniczył w fundacji klasztoru kanoników regularnych w Czerwińsku, czynił nadania na rzecz kanoników regularnych w Trzemesznie, klasztoru Panny Marii i św. Wincentego we Wrocławiu, Cystersów z Łekna i Benedyktynów z Mogilna, wspierał także klasztory Cystersów w Jędrzejowie oraz Bożogrobców w Miechowie.

           Miejsce jego pochówku nie jest znane, według J. Długosza był pierwszym Piastem pochowanym w Katedrze Wawelskiej.

literatura

           O wiele więc lepiej chcieć zarządzać swoim mieniem niż czyhać na cudze. [...] Świętość tego zdania niemal bałwochwalczo czcił Bolesław.
(Mistrza Wincentego Kadłubka Kronika Polska, tłumaczenie K. Abgarowicz, B. Kürbis, Warszawa 1974)

kalendarium

1138 - książę mazowiecki

1146 - po klęsce przyrodniego brata Władysława pod Poznaniem stał się księciem zwierzchnim

1157 - złożył cesarzowi Fryderykowi I Barbarossie hołd lenny w Krzyszkowie pod Poznaniem

1162 - miał zatwierdzić fundację Jaksy z Miechowa klasztoru Norbertanek w Zwierzyńcu

1163 – oddał Śląsk synom Władysława

1166 – klęską zakończyła się jego wyprawa na Prusy, podczas której zginął młodszy brat Henryk

1172 - poparł Mieszka Plątonogiego i wspólnie wygnali ze Śląska Bolesława Wysokiego

źródła

Balzer Oswald, Genealogia Piastów, Kraków, 2005

Jureczka Andrzej, Dobosz Józef, artykuł w Słownik biograficzny historii Polski, wydawnictwo Ossolineum, 2005

B. Snoch, Synowie Krzywoustego, Warszawa 1987