Jan Bystroń
Marian Czeszewski
(13 czerwca 1860 Dolne Datynie, Śląsk Cieszyński – 30 czerwca 1902 Kraków)
językoznawca i dialektolog
rodzina
pochodził z rodziny chłopskiej
syn Jana i Anny Klimszy
poślubił Marię, córkę Andrzeja Cinciały, etnografa i śląskiego działacza społecznego
ojciec Jana Stanisława
biogram
Po ukończeniu szkoły ludowej w Błędowicach Dolnych i gimnazjum niemieckiego w Cieszynie studiował filologię niemiecką, słowiańską i klasyczną na UJ (między innymi pod kierunkiem Kazimierza Morawskiego i Wilhelma Creizenacha). Po obronie doktoratu na podstawie pracy O mowie polskiej w dorzeczu Stonawki i Łucyny w Księstwie Cieszyńskim przygotowanej pod kierunkiem Lucjana Malinowskiego, kontynuował studia lingwistyczne w Lipsku.
Po powrocie do kraju pracował jako nauczyciel gimnazjalny języka polskiego i niemieckiego w Krakowie i Stryju.
Zajmował się historią języka polskiego i gramatyki, etnografią, lituanistyką, szczególnie interesował się dialektami polskimi na Śląsku Cieszyńskim. Jego prace poświęcone tej tematyce miały później znaczenie w debacie o polskości tych ziem. Zbierał pieśni ludowe ze Śląska Cieszyńskiego, badał także gwary słoweńskie oraz zabytki języka niemieckiego. Współpracował z pismami "Gwiazdka Cieszyńska" i "Slovansky Sbornik". Został członkiem-korespondentem AU, należał do Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk oraz Towarzystwa Literackiego w Tylży.
Pochowany na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie (kwatera 40).
wybrane publikacje:
1883 - Rok 1863 w literaturze niemieckiej
1885 - Rozbiór porównawczy znanych dotąd najdawniejszych tekstów Modlitwy Pańskiej, Pozdrowienia Anielskiego, Składu Apostolskiego i Dziesięciorga Przykazań
1887 - O mowie polskiej w dorzeczu Stonawki i Lucyny w Księstwie Cieszyńskim
1887 - Przyczynek do historyi języka polskiego z początku XV wieku. Na podstawie zapisków sądowych w księdze ziemi czerskiej
1889 - Lessings Epigramme und seine Arbeiten zur Theorie des Epigramms
1892 - O szyku wyrazów w języku polskim
1893 - Drobne przyczynki do składni polskiej z uwzględnieniem składni języków klasycznych
1893 - O języku Baltazara Opecia w dziele "Żywot Jezu Krysta"
1893 - O użyciu genetivu w języku polskim
1893 - Przyczynek do bibliografii litewskiej
1894 - Historie rzymskie
kalendarium
1881 – ukończył niemieckie gimnazjum w Cieszynie
1881–1886 – studiował slawistykę, germanistykę i filologię klasyczną na UJ
1886 – obronił doktorat
1886–1887 – uzupełniał studia w Lipsku
1887 – członek korespondent Poznańskiego Towarzystwa Naukowego
1888–1889 i 1891–1902 – pracował jako nauczyciel języka polskiego i niemieckiego w III Gimnazjum w Krakowie
1889–1891 – uczył języka niemieckiego i języków klasycznych w gimnazjum w Stryju
1894 – członek korespondent Akademii Umiejętności
źródła:
Biogramy uczonych polskich, Wrocław 1983
Bystroń Jan, [w:] Kazimierz Nitsch: Polski słownik biograficzny, t. 3, Kraków 1937, reprint Kraków 1989