Stanisław Buratyński

(3 maja 1908 Kolanka koło Stanisławowa – 28 grudnia 1994 Kraków)

historyk, archeolog 

rodzina

z rodziny chłopskiej

biogram

           Po ukończeniu trzyletniej szkoły rolniczej zaczął naukę w gimnazjum św. Jacka w Krakowie. Skończył studia historyczne na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. W trakcie studiów zatrudnił się w redakcji „Polskiego Słownika Biograficznego”, gdzie pracował do wybuchu wojny.

           Po mobilizacji przeszedł kampanię wrześniową służąc w 20 pułku piechoty w ramach Armii Kraków, poczynając od Bitwy pod Pszczyną, aż do kapitulacji w rejonie Tomaszowa Lubelskiego, gdzie dostał się do niewoli niemieckiej. Zwolniony ze stalagu wskutek choroby, wrócił do Krakowa i otrzymał posadę woźnego w Muzeum Archeologicznym Polskiej Akademii Umiejętności.

           W okresie okupacji prowadził działalność konspiracyjną, kolportował prasę podziemną, współpracował z prof. Wł. Szaferem i prof. M. Małkowskim przy organizowaniu prac Tajnego Uniwersytetu w Krakowie. Na tym uniwersytecie ukończył archeologię pod kierunkiem prof. Rudolfa Jamki.

           Według napisanej tuż po wojnie relacji Tadeusza Reymana, ówczesnego dyrektora Muzeum Archeologicznego, Stanisław Buratyński w całości uratował wszystkie materiały „Polskiego Słownika Biograficznego”, wynosząc je potajemnie z budynku PAU i ukrywając je następnie u siebie w piwnicy. Jego zasługą było też uratowanie - w dramatycznych okolicznościach - zespołu złotych ozdób pochodzących ze scytyjskiego kurhanu w Ryżanówce, przed wywiezieniem tych zabytków w głąb Niemiec.

           Po wojnie jako pracownik naukowy Muzeum Archeologicznego prowadził badania wykopaliskowe w Zofipolu (koło Igołomi). Wyniki tych badań stały się podstawą jego pracy doktorskiej pt. Toczona ceramika późnorzymska z osady garncarskiej w Zofipolu.

           Po rozpoczęciu pod Krakowem budowy kombinatu metalurgicznego i miasta Nowa Huta, stanął na czele utworzonego Kierownictwa Prac Wykopaliskowych w Nowej Hucie. Po przekształceniach placówka ta stała się, jako Oddział, częścią Muzeum Archeologicznego w Krakowie i kierował tą placówką do czasu przejścia na emeryturę. Dzięki jego pasji i osobistemu zaangażowaniu Muzeum nowohuckie uratowało od zniszczenia 81 stanowisk, pod jego kierunkiem odsłonięto ponad 36 hektarów, wydobyto około 5,5 tysiąca obiektów archeologicznych i około 115 tysięcy zabytków ze wszystkich niemal epok i okresów pradziejowych i wczesnohistorycznych, a rejon Nowej Huty stał się jednym z najlepiej przebadanych archeologicznie obszarów w kraju.

           Był założycielem nowohuckiego Oddziału Towarzystwa Archeologicznego i Numizmatycznego oraz jego wieloletnim prezesem. Wykładał na UJ i WSP w Katowicach, wygłosił tysiące odczytów, działał aktywnie w Towarzystwie Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, a także w Klubie Absolwentów Uniwersytetu Jagiellońskiego. W wyniku Jego starań powołano do życia stałe wydawnictwo Oddziału - "Materiały Archeologiczne Nowej Huty" - jako samodzielną serię wydawniczą Muzeum Archeologicznego w Krakowie, gdzie zredagował sześć pierwszych tomów tego rocznika. Opublikował ponad 60 prac i artykułów naukowych.

           Za swą działalność zawodową i społeczną został odznaczony między innymi Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotą Odznaką za Ratowanie Zabytków, Medalem PTA "Zasłużony dla Archeologii Polskiej", Złotą Odznaką Miasta Krakowa, Odznaką Budowniczy Nowej Huty i wieloma innymi. Otrzymał Nagrodę Miasta Krakowa "Za Upowszechnianie Kultury", Nagrodę Ministra Kultury i Sztuki, Nagrodę Artystyczną Nowej Huty oraz szereg innych nagród i wyróżnień.

           Pochowany na Cmentarzu Rakowickim (kwatera GA, rząd 1, miejsce 2).

wybrane prace:

Wczesnohistoryczne zabytki z Muniny Wielkiej w pow. jarosławskim, „Światowit” t. 18 (1939/45)

kalendarium

1931 – egzamin dojrzałości w gimnazjum św. Jacka w Krakowie

1937 – ukończył studia historyczne na Wydziale Filozoficznym UJ

1939 VIII – zmobilizowany

1940 – pod koniec roku wrócił ze stalagu do Krakowa

1942 – rozpoczął studia na tajnym uniwersytecie

1945 I – mianowany pracownikiem naukowym Muzeum Archeologicznego

1949 – doprowadził do wzniesienia pawilonu wystawowego nad piecami garncarskimi z okresu rzymskiego w Igołomi-Zofipolu

1950 – stanął na czele Kierownictwa Prac Wykopaliskowych w Nowej Hucie

1952 – uzyskał doktorat dysertacją Toczona ceramika późnorzymska z osady garncarskiej w Igołomi-Zofipolu

1954–1981 – kierował Oddziałem Nowohuckim Muzeum Archeologicznego w Krakowie

1981 – przeszedł na emeryturę

źródła:

"Z otchłani wieków", t. 1, 1976

Doktor Buratyński skromnie żegnany, „Głos Nowej Huty” (7), 1981