Franciszek Bujak
(16 sierpnia 1875 Maszkienice koło Brzeska – 21 marca 1953 Kraków)
historyk, badacz dziejów gospodarczych i społecznych okresu średniowiecza i XIX wieku
rodzina
z rodziny chłopskiej
drugi syn Jakuba, gospodarza wiejskiego, i Anny z Bujaków
Franciszek Bujak żródło: NAC Franciszek Bujak
rodzeństwo:
bracia rodzeni: starszy Marcin i młodszy Jan (1880-1967), inżynier, znany przedwojenny kupiec i przemysłowiec lwowski
przyrodni z drugiego małżeństwa ojca – 4 braci i 4 siostry
23 kwietnia 1903 roku poślubił (ślub katolicki) Ewa Kramsztyk (1879-1909), absolwentka fizyki na UJ, wnuczka rabina Izaaka
dzieci: Ewa (1904-1927), Jakub (1905-1945), znany alpinista i narciarz, konstruktor silników spalinowych, zginął w niewyjaśnionych okolicznościach po wojnie, Stanisław (1907-1916)
w 1932 roku poślubił Annę (1888-?)
biogram
W domu nauczył się czytać i pisać, a po ukończeniu szkoły ludowej w Maszkienicach rodzice wysłali go na naukę w Gimnazjum w Bochni. Rozpoczął studia na wydziale filozoficzno–historycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, utrzymując się z drobnych pożyczek z Bratniej Pomocy Studentów oraz z korepetycji. Brał czynny udział w życiu studenckim, należał do stowarzyszenia młodzieży postępowej socjalistów, był jednym z najczynniejszych politycznie studentów Krakowa. Studiował pod kierunkiem profesorów Stanisława Smolki, Wincentego Zakrzewskiego, Anatola Lewickiego, Bolesława Ulanowskiego.
Pracował w kołach studenckich, a także w Towarzystwie Szkoły Ludowej. Wyjeżdżał na zjazdy do Warszawy, Poznania, Wrocławia, a nawet Zurychu jako delegat postępowej młodzieży studenckiej Krakowa, dzięki tym wyjazdom zapoznał się ze wszystkimi wybitniejszymi przywódcami młodzieżowymi Polski pozaborowej, oraz emigrantami od Uralu po Paryż. Ukończył studia uzyskując tytuł doktora filozofii i został asystentem w Uniwersytecie Jagiellońskim, następnie bibliotekarzem w Bibliotece Jagiellońskiej, później archiwistą w Krajowym Archiwum Akt Grodzkich i Ziemskich w Krakowie
Jako jeden z najwybitniejszych doktorantów otrzymał stypendium Akademii Umiejętności na studia zagraniczne, jako stypendysta odbył studia zagraniczne kolejno w Lipsku, Florencji, Rzymie i Monachium. Za pracę naukową Studia nad osadnictwem Małopolski uzyskał habilitację i tytuł docenta historii gospodarczej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Habilitacja ta była pierwszą habilitacją z historii gospodarczej (polskiej i powszechnej) na Uniwersytecie Jagiellońskim i w dziejach nauki polskiej. Po habilitacji objął z tego zakresu zajęcia na Uniwersytecie Jagiellońskim, tworząc pierwszy dydaktyczno-naukowy ośrodek historii gospodarczej. Otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego UJ, przez dwa lata wykładał na Uniwersytecie Warszawskim, został powołany na ministra rolnictwa w gabinecie Wincentego Witosa, następnie objął katedrę historii społeczno–gospodarczej Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie.
Po wojnie przeniósł się ze Lwowa do Krakowa, powierzono mu Katedrę Ekonomiki Spółdzielczej na Wydziale Rolniczym UJ. Był z Janem Rutkowskim (historyk, wieloletni profesorem Uniwersytetu Poznańskiego), współtwórcą polskiej szkoły historii gospodarczej, zapoczątkował w Polsce badania nad demografią, metrologią historyczną i historią cen, prowadził pionierskie badania monograficzne społeczno-ekonomicznego rozwoju małych miasteczek i wsi.
Opublikował około 300 prac, głównie z historii gospodarki, metodologii historii, geografii historycznej i socjologii wsi. Stworzył serię wydawniczą „Badania Dziejów Społecznych i Gospodarczych” oraz „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych”. Był współtwórcą Muzeum Etnograficznego w Krakowie, członkiem Czechosłowackiej Akademii Rolniczej, Słowiańskiego Instytutu w Pradze. Swej rodzinnej wsi Maszkienice ufundował Dom Ludowy, który w 1984 nazwano jego imieniem. Związany był z PSL „Piast”.
Odznaczony między innymi Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.
Pochowany na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie (kwatera 46).
Ulica jego imienia leży w XI dzielnicy Wola Duchacka, w Kurdwanowie, równoległa do ulicy Marii i Bolesława Wysłouchów, a prostopadła do ulicy por. Halszki.
wybrane publikacje:
1899 - Geografia w Polsce od początków wieku XVI
1901 – monografia Maszkienice. Wieś powiatu brzeskiego t. I
1903 - Żmiąca wieś powiatu limanowskiego. Stosunki gospodarcze i społeczne
1903 - O średniowiecznych mapach żeglarskich
1905 - Studia nad osadnictwem Małopolski
1906 - Wieś zachodniogalicyjska u schyłku XIX wieku
1914 – drugi tom monografii Maszkienice. Wieś powiatu brzeskiego
1918 - O naprawie ustroju rolnego w Polsce
1924 - Studia historyczno-społeczne
kalendarium
1822 – rozpoczął naukę w szkole ludowej
1886–1894 – uczęszczał do Gimnazjum w Bochni
1894 – rozpoczął studia na wydziale filozoficzno-historycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego
1899 – ukończył studia uzyskując tytuł doktora filozofii
1901/1902 – otrzymał stypendium Akademii Umiejętności i pogłębiał wiedzę na studiach zagranicznych
1902 – poślubił Ewę Kramsztyk
1902–1909 – adiunkt w Archiwum Krajowym w Krakowie
1905 – uzyskał habilitację i rozpoczął zajęcia na UJ
1909 – profesor nadzwyczajny
1909–1919 – kierował nowo utworzoną katedrą historii gospodarczej UJ
1919–1921 – profesor zwyczajny historii społeczno–gospodarczej Uniwersytetu Warszawskiego
1919–1931 – pełnił funkcję dyrektora Wydziału Ekonomiki Rolnej Drobnych Gospodarstw Wiejskich przy Państwowym Instytucie Naukowym Gospodarstwa Wiejskiego w Puławach
1920 IV - VII – minister Rolnictwa i Reformy Rolnej w gabinecie Wincentego Witosa
1921–1942 – wykładowca uniwersytetu we Lwowie
1922 – czynny członek PAU
1923 – odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski
1926–1927 – pełnił funkcję prezesa Państwowego Banku Rolnego
1927–1928 – wicekurator Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie
1927–1931 – pełnił funkcję redaktora serii prac społeczno–gospodarczych „Biblioteki Puławskiej”
1931 – redaktor „Roczników Dziejów Społecznych i Gospodarczych”
1932 – poślubił Annę Bujak
1932–1934 – prezes Polskiego Towarzystwa Historycznego
1933–1937 – pełnił funkcję prezesa Towarzystwa Naukowego we Lwowie
1937 – doktor honoris causa Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
1945–1952 – pełnił funkcję przewodniczącego Komisji Socjologicznej PAU
1946-1952 – profesor UJ
1948 – przeszedł na emeryturę
1951 – członek tytularny PAN
źródła:
Słownik biograficzny historii Polski, Ossolineum, Wrocław 2005
Teresa Stanisławska-Adamczewska, Jan Adamczewski, Kraków, ulica imienia …, Kraków 2000
Zdzisław Budzyński, Franciszek Bujak (1875-1953), [w:] Złota księga historiografii lwowskiej XIX i XX wieku, Rzeszów 2007
Bogna Szafraniec, Franciszek Bujak (1875-1953). Życie, działalność naukowo-dydaktyczna i społeczna, Toruń 2009