Andrzej Kazimierz Budzanowski

(13 marca 1933 Lwów – 27 maja 2011 Kraków)

fizyk 

rodzina

syn Kazimierza, lekarza okulisty, adiunkta w klinice Uniwersytetu Jana Kazimierza, i Zofii z domu Arnold, lekarki ze specjalizacją z bakteriologii

18 października 1959 roku poślubił Elżbietę, z domu Latała, dermatolog, ordynator szpitala im. Ludwika Rydygiera

dzieci: Maciej, doktor fizyki, zajmuje się dozymetrią termoluminescencyjną; Mikołaj, historyk, archeolog, minister skarbu państwa

biogram

           Do szkoły podstawowej uczęszczał we Lwowie, naukę kontynuował w IV Gimnazjum i Liceum im. Henryka Sienkiewicza w Krakowie, gdzie otrzymał świadectwo z samymi bardzo dobrymi ocenami.

Rozpoczął studia początkowo na matematyce, następnie na fizyce Uniwersytetu Jagiellońskiego, pod kierunkiem prof. Niewodniczańskiego. Po uzyskaniu magisterium został asystentem prof. Niewodniczańskiego. 

           Po studiach wyjechał na roczne stypendium naukowe do Liverpoolu, do prof. Skinnera (ucznia Rutherforda), gdzie wyliczył kąt pod jakim należy mierzyć polaryzację w reakcji strippingu. Rezultatem pobytu w Liverpoolu była rozprawa doktorska, w której opisał wykorzystanie reakcji strippingu na wewnętrznej tarczy umieszczonej w cyklotronie do otrzymywania spolaryzowanych protonów.

           Był odkrywcą zjawiska glorii w rozpraszaniu cząstek alfa. Autor około 300 prac z zakresu eksperymentalnej fizyki reakcji jądrowych, dotyczących między innymi nieelastycznego rozpraszania spolaryzowanych protonów, fragmentacji cząstek alfa, zjawiska niekompletnego przekazu pędu.

           Należał między innymi do Polskiej Akademii Nauk, Polskiej Akademii Umiejętności, Europejskiego Towarzystwa Fizycznego, Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, Europejskiej Akademii Sztuki, Wiedzy i Nauk Humanistycznych, Amerykańskiego Towarzystwa Fizycznego, a także członkiem wielu komitetów naukowych. W uznaniu jego zasług polskie władze przyznały mu wiele nagród i odznaczeń.

           Z zamiłowania był taternikiem i grotołazem, był namiętnym melomanem, świetnie grał i komponował na fortepianie muzykę klasyczną.

           Pochowany na Cmentarzu Rakowickim (Kwatera HB, rząd południowy, miejsce po lewej Czecza).

wybrane prace:

1965 - Energy Dependence of the Elastic Scattering of α particles on 40Ca Nuclei up to 1790, „Phys. Lett.”, 16

1978 - Observation of the α particle break – up at Eαlab = 172,5 MeV, „Phys. Rev. Letters”, 41

1981 - Inelastic Proton Scattering Asymmetries AT 8.9 MeV, „Nucl. Physics”, 27

2002 - By Small Steps Towards „The Beginning”. What Have We Learned From First Results Of the Phobos Detector At RHIC?, „Acta Phys. Polon. B”, vol. 33

2005 - Phase Transitions In Highly Excited Nuclei, „Acta Phys. Polon B”, vol. 36

2009 - Cross section and tensor analysing power of the dd → ηα reaction near threshold “Nuclear Physics”

kalendarium

1945 XI 3 – przyjechał do Krakowa z transportem Politechniki Lwowskiej

1950 – otrzymał świadectwo dojrzałości

1954-1955 - asystent prof. Niewodniczańskiego

1955 – uzyskał magisterium

1955-1961 – starszy asystent Instytutu Fizyki UJ

1958-1961 – asystent w Instytucie Fizyki Jądrowej

1959 X 18 – poślubił Elżbietę

1959 X – wyjechał na stypendium do Liverpoolu

1961 IV 20 – w kościele św. św. Piotra i Pawła odbył się ich ślub kościelny

1961 – uzyskał stopień doktora nauk w zakresie fizyki jądrowej

1966 VI – przedstawił rozprawę habilitacyjną z fizyki doświadczalnej zatytułowaną Nieelastyczne rozpraszanie cząstek alfa na jądrach

1966-1973 – docent Instytutu Fizyki UJ

1969 – współodkrywca zjawiska glorii w rozpraszaniu cząstek alfa

1970-1990 – zastępca dyrektora Instytutu Fizyki Jądrowej

1973-1978 – profesor nadzwyczajny Instytutu Fizyki Jądrowej

1978 – współodkrywca reakcji fragmentacji cząstek alfa

1978 – otrzymał tytuł profesora zwyczajnego

1984–1986 – przewodniczący krakowskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Fizycznego

1986 – członek korespondent PAN

1989 – członek PAU

1990–2004 – dyrektor Instytutu Fizyki Jądrowej

1993–1998 – zastępca przewodniczącego Komitetu Fizyki PAN

1994 – członek rzeczywisty PAN

1996–1997 – twórca i przewodniczący Komitetu Programowego Fizyki Jądrowej Zjednoczonego Instytutu Badań Jądrowych w Dubnej

1998–2008 – członek Rady Naukowej Zjednoczonego Instytutu Badań Jądrowych w Dubnej

2004 – otrzymał doktorat honoris causa Zjednoczonego Instytutu Badań Jądrowych w Dubnej

2004 – odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski

źródła:

Janusz Kapuściak, Marek Haława (red.), Współcześni uczeni polscy. Słownik biograficzny, t. 1, Warszawa 1998

Budzanowski Andrzej [w:] Wielka Encyklopedia PWN, t. 4, Warszawa 2001

M. Nowina-Konopka, Jubileusz Andrzeja Budzanowskiego, „Postępy Fizyki” 2003, z. 2