Tadeusz Browicz

(15 września 1847 Lwów – 19 marca 1928 Kraków)

lekarz, anatomopatolog 

rodzina

syn Karola, nauczyciela matematyki i przyrody szkoły średniej, i Katarzyny z Rosinkiewiczów 

Tadeusz Browicz, przed 1901

fot. J. Sebald, „Głos Narodu” Ilustrowany. Dodatek bezpłatny do „Głosu Narodu” Nr 14 z 21 grudnia 1901

żona Maria Nowa, córka Zofia

biogram

           Po ukończeniu gimnazjum w Czerniowcach studiował medycynę w Krakowie, gdzie uzyskał stopień doktora wszech nauk lekarskich. Przez kilka lat pracował jako asystent w Zakładzie Anatomii Patologicznej pod kierunkiem prof. Alfreda Biesiadeckiego, a następnie prof. Ludwika Teichmanna. Zajmował się patologią zapaleń i nowotworów, histologią tkanki łącznej luźnej, bakteriologią lekarską, patofizjologią krwi oraz terminologią medyczną.

           Należał do najwybitniejszych uczonych polskich przełomu XIX i XX wieku. Surowy, momentami aż do przesady, był wzorcem pracowitości i rzetelności badawczej. Wymagał równie wiele, bywał czasem zbyt wiele, tak od siebie, jak i innych. Dla studentów egzamin u niego należał do najcięższych przeżyć podczas studiów.
           Był autorem około 125 publikacji z różnych dziedzin anatomii patologicznej. Jako przewodniczący Komisji Terminologicznej Towarzystwa Lekarskiego Krakowskiego brał udział w opracowaniu Słownika lekarskiego polskiego.
           Był współzałożycielem pierwszego prywatnego gimnazjum żeńskiego w Krakowie, które umożliwiło kobietom dostęp do szkół wyższych, Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół" w Krakowie, Towarzystwa Higienicznego Krakowskiego oraz współzałożyciel parku im. H. Jordana. Został członkiem AU, Akademii Nauk Lekarskich w Warszawie, TPN w Poznaniu, Towarzystwa Lekarskiego w Krakowie, Warszawie, Łodzi, Lublinie i Wilnie.

           W Krakowie mieszkał przy ulicy Krupniczej 5. Zmarł z powodu zgorzeli stopy.
           Pochowany na Cmentarzu Rakowickim (kwatera XIa, rząd południowy, grobowiec rodzinny).

           Jako pedagog wymagał ścisłego łączenia zajęć anatomopatologicznych z klinicznymi. Do legendy (i to nie tylko krakowskiej) przeszła jego głęboka wiedza, niezwykła pracowitość i... surowość wobec studentów, współpracowników, ale i samego siebie. Cechowała go trzeźwość sądu, realizm, logika rozumowania i upór w polemice. W życiu prywatnym był człowiekiem dość oschłym, przez co praca w Zakładzie nie należała do łatwych, a stosunki między kierownikiem a jego asystentami były dość chłodne; dominowała i przytłaczała wszystkich indywidualność Browicza, który przedmiot wykładał sam, a pozostali mogli jedynie prowadzić „kursy praktyczne”. Należy pamiętać przy tym, że był też człowiekiem prostolinijnym oraz interesował się muzyką i sztukami plastycznymi (bywali u niego Malczewski i Wyczółkowski).

wybrane prace:

1874 - Pasożyty roślinne w durze jelitowym
1875 – O zmianach pozimniczych wątroby, śledziony i szpiku kostnego rozprawa habilitacyjna

1898 - O śródnaczyniowych komórkach we włosowatych krwionośnych naczyniach zrazików wątroby
1900 - Drogi odżywcze w komórce wątrobowej
1900 - Patogeneza żółtaczki
1905 - współautor Słownika lekarskiego polskiego
1921 - Szkice anatomiczno-patologiczne
1924 - Uwagi w sprawie nowotworzenia komórek, tkanek, guzów chorobowych

kalendarium

1867 – ukończył gimnazjum w Czerniowcach

1867-1872 - studiował medycynę w Krakowie
1873 - uzyskał stopień doktora wszech nauk lekarskich
1873 - został asystentem w Zakładzie Anatomii Patologicznej UJ
1874 - odkrył pałeczkę duru brzusznego
1875 - habilitował się w UJ na podstawie pracy O zmianach pozimniczych wątroby, śledziony i szpiku kostnego
1876 - objął kierownictwo Zakładu jako profesor nadzwyczajny
1880 - profesor zwyczajny
1880-1919 - profesor anatomii patologicznej na Uniwersytecie Jagiellońskim
1886-1904 - trzykrotnie był dziekanem Wydziału Lekarskiego UJ
1894-1895 - pełnił funkcję rektora UJ
1894 - członek Akademii Umiejętności, od 1919 - Polskiej Akademii Umiejętności

1895 – doprowadził do wybudowania nowego gmachu „Collegium Medicum” przy ulicy Grzegórzeckiej 16
1898 - opisał jako pierwszy (przed niemieckim anatomem K.W. Kupfferem, który się z nim konsultował) komórki gwiaździste układu siateczkowo-śródbłonkowego w naczyniach krwionośnych wątroby (tzw. komórki Browicza-Kupffera)
1899 - opisał komórki wad mięśnia sercowego (tzw. komórki okruchonośne Browicza)
1900 - stworzył teorię budowy początkowych fragmentów dróg żółciowych i teorię powstawania żółtaczek

1901 – członek Czeskiej Akademii Nauk i Umiejętności

1903 – członek czynny AU i PAU
1910 - inicjator reformy na Wydziale Lekarskim UJ
1916 - zorganizował specjalną akcję przeciwweneryczną na terenie Krakowa i okolic

1919 – przeszedł w stan spoczynku

1925 IV 30 – Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski

1925VI 12 – laureat nagrody fundacji Jerzmanowskich za całokształt działalności naukowej
1998 - od tego roku PAU przyznaje corocznie Nagrodę im. Tadeusza Browicza za wybitne osiągnięcia w dziedzinie medycyny

źródła:

Stanisław Ciechanowski, Browicz Tadeusz, [w:] Polski słownik biograficzny, t.2, Kraków 1936, reprint Kraków 1989

Czesław Brzoza, Kraków między wojnami, Kraków 1998

Zdzisław Gajda, O ulicy Kopernika w szczególności o Wesołej w ogólności, Kraków 2005

Janina Bieniarzówna, Jan M. Małecki, Dzieje Krakowa, t. 3, Kraków 1979

Słownik biograficzny historii Polski, Ossolineum, Wrocław 2005