Mieczysław Ludwik Boruta-Spiechowicz
Kopa, Morawski
(20 lutego 1894 Rzeszów – 13 października 1985 Zakopane)
generał, teoretyk wojskowości, publicysta
rodzina
piętnaste dziecko Stanisława (właściciel małego sklepu mięsnego w Rzeszowie) i Anieli z Zatorskich
w 1919 roku w lubelskim kościele Nawrócenia św. Pawła Apostoła poślubił pierwszą żonę Irenę Morawską, dzieci: Irena (ur.1920), po mężu Chmielewska i Wojciech (ur.1923) inżynier, zamieszkały na stałe w Kanadzie, w 1946 roku Mieczysław i Irena rozwiedli się
poślubił drugą żonę Norę Margerison
biogram
Ukończył Gimnazjum Realno-Filozoficzne im. Michała Kreczmara w Warszawie, następnie by uniknąć powołania do służby w armii Armii Austro-Węgier, wyjechał na studia do Akademii Handlowej w Antwerpii w Belgii. Od młodości związał się z polskim ruchem skautowym, najpierw był członkiem drużyny im. Romualda Traugutta, a potem instruktorem skautowym w Warszawie. Wstąpił do Związku Strzeleckiego i ukończył kurs podoficerski.
Po wybuchu I wojny światowej, przedostał się do Krakowa, wstąpił w szeregi Drużyn Strzeleckich, a następnie wstąpił do Legionów Polskich. Służył w 1 kompanii 1 batalionu w 2 Pułku Piechoty II Brygady jako dowódca kolejno plutonu i kompanii, później został zastępcą dowódcy 1 batalionu w 4 Pułku Piechoty. Walczył pod Rarańczą, następnie w II Korpusie Polskim na Wschodzie. W bitwie pod Kaniowem dostał się do niewoli niemieckiej, zbiegł i działał w Polskiej Organizacji Wojskowej na Ukrainie.
Walczył w Wojsku Polskim początkowo w obronie Lwowa, potem w Armii gen. J. Hallera we Francji. Dowodził 4. Pułkiem Strzelców Podhalańskich, pracował w Szkole Sztabu Generalnego, następnie kolejno awansował na dowódcę 22 dywizji piechoty górskiej w Przemyślu. W kampanii wrześniowej 1939 roku dowodził Grupą Operacyjną „Bielsko" (następnie przemianowaną na GO „Boruta”) Armii „Kraków”. Po zakończeniu walk współtworzył z generałem Marianem Januszajtisem konspiracyjną podziemną Polską Organizację Walki o Wolność. Jako komendant Obszaru ZWZ Białystok został schwytany przez NKWD na granicy niemiecko–radzieckiej i uwięziony. Zwolniony w wyniku umowy Sikorski–Majski dowodził 5 Kresową Dywizją Piechoty Armii Polskiej w ZSRR, następnie wojskami polskimi ewakuowanymi do Iranu. Został dowódcą I Korpusu Polskiego w Wielkiej Brytanii, następnie pozostawał w dyspozycji ministerstwa obrony narodowej w Londynie.
Powrócił do Polski, w Ludowym WP został zastępcą szefa Departamentu Piechoty i Kawalerii w MON. Przeniesiony na własną prośbę do rezerwy prowadził wraz z drugą żoną gospodarstwo rolne w Skolwinie pod Szczecinem, przez pewien czas sprawował tam urząd sołtysa.
Przeniósł się do Zakopanego, uczestniczył w działalności kombatanckiej, związał się z opozycją demokratyczną. Odznaczony między innymi Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari, Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Niepodległości z Mieczami, Krzyżem Walecznych (7-krotnie), Złotym Krzyżem Zasługi.
Pochowany w kwaterze legionowej Nowego Cmentarza w Zakopanem.
Jego imieniem nazwano ulicę w Dzielnicy XVIII Nowa Huta.
wybrane prace:
1932 – Ujednostajnienie metody szkolenia podoficerów w oddziałach
1937 – Wspomnienia dowódcy 11 kompanii 2 Pułku Piechoty Legionów
kalendarium
1903-1905 – uczył się w państwowej szkole rosyjskiej
1905-1907 – w szkole Jadwigi Cichińskiej oraz Gimnazjum w Warszawie
1913 – wyjechał na studia do Belgii
1914 VIII – 1918 II – w Związku Strzeleckim i Legionach Polskich
1915 V 26 – chorąży
1915 VI – został ranny w bitwie pod Rarańczą
1915 XII 15 – podporucznik
1916 XI 1 – porucznik
od 1918 III – walczył w II Korpusie Polskim w Rosji
1918 V 11 – dostał się do niewoli niemieckiej pod Kaniowem
1918 XI – wstąpił do Wojska Polskiego, do stycznia 1919 brał udział w obronie Lwowa
1919 – dowodził Pułkiem Strzelców Polskich w Armii Hallera we Francji
1919 IV – powrócił do kraju, skierowany został na front do walki z bolszewikami
1919 X - został dowódcą 143 Pułku Strzelców Kresowych, przemianowanego później na 4 Pułk Strzelców Podhalańskich
1920 VI 11 – zatwierdzony z dniem 1 IV 1920 w stopniu podpułkownika
1921 I – skierowany na II Kurs Wojennej Szkoły Sztabu Generalnego
1921 IX – objął stanowisko szefa sztabu 8 Dywizji Piechoty w Modlinie
1921 V 17 – odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Wojskowego Virtuti Militari
1922 XI – wyznaczony na stanowisko dowódcy 32 Pułku Piechoty w Modlinie
1924 X – przeniesiony do Dowództwa Okręgu Korpusu Nr VII w Poznaniu na stanowisko zastępcy szefa sztabu
1924 XII 1 – awansował do stopnia pułkownika ze starszeństwem z dniem 1 VIII 1924
1925 II 14 – odkomenderowany do Inspektoratu Armii Nr II
1925 IV 29 – otrzymał Złoty Krzyż Zasługi
1925 V – objął dowództwo 71 Pułku Piechoty w Ostrowi Mazowieckiej
1926 V – wziął udział w wypadkach majowych po stronie rządu
1926 IX 1 - powołany do Generalnego Inspektoratu Sił Zbrojnych i wyznaczony I oficerem Sztabu Inspektora Armii gen. Edwarda Rydza-Śmigłego, a następnie gen. Gustawa Orlicz-Dreszera
1928 X 9 - przeniesiony do Baranowicz na dowódcę piechoty dywizyjnej 20 Dywizji Piechoty
1928 X 10 – odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski
1933 XI 10 – odznaczony Krzyżem Niepodległości z Mieczami
1934 X 12 - 1939 - dowódca 22 Dywizji Piechoty Górskiej w Przemyślu
1936 I 1 – mianowany na stopień generała brygady
1938 XI – jego imię nadano jednej z ulic we Lwowie
1939 III – powierzono mu dowództwo Grupy Operacyjnej "Bielsko" w składzie Armii "Kraków" gen. Antoniego Szyllinga
1939 III 16 - dowodził oddziałami polskimi, które na nowej granicy polsko-węgierskiej, na Przełęczy Użockiej, witały armię węgierską
1939 IX 1 – dowodził Grupą Operacyjną „Bielsko” w składzie: 6 Dywizja Piechoty, 21 Dywizja Piechoty Górskiej, 1 Brygada Górska, Batalion ON "Bielsko", Batalion ON "Zakopane" i Batalion ON "Żywiec"
1939 IX 2 – podporządkowano mu także 10 Brygadę Kawalerii, dowodzoną przez pułkownika Stanisława Maczka
1939 IX 2 – 6 Dywizja Piechoty poniosła duże straty pod Pszczyną w walce z niemiecką 5 Dywizją Pancerną
1939 IX 3 – Grupa Operacyjna opóźniła marsz Niemców na Wieliczkę i Dunajec, nastąpiła zmiana nazwy na GO „Boruta”
1939 IX 7–8 – GO prowadziła ciężkie walki o przeprawy na Dunajcu
1939 IX 17–20 – oddziały uczestniczyły w walkach o przerwanie niemieckiego okrążenia w rejonie Tomaszowa Lubelskiego
1939 IX 20 – rozbite oddziały skapitulowały, generał na czele jednego z oddziałów przebijał się do Lwowa
1939 XII 12 - opuścił Lwów z zamiarem przedostania się do Francji
1939 XII 13/14 - aresztowany przez NKWD we wsi Sitno koło Nadwórnej, uwięziony w Stanisławowie, a następnie na Łubiance w Moskwie
1941 VIII - zwolniony z więzienia, mianowany dowódcą 5 Wileńskiej Dywizji Piechoty
1942 III – 1943 II - dowódca wojsk ewakuowanych do Iranu
do VII 1945 - pełnił funkcję dowódcy 1 Korpusu Pancerno-Motorowego
1945 VII – XII – w dyspozycji Ministerstwa Obrony Narodowej Rządu RP na uchodźstwie
1945 XII – powrócił do Polski
do VII 1946 - pełnił funkcję zastępcy szefa Departamentu Piechoty i Kawalerii w Ministerstwie Obrony Narodowej
1946 VII - na skutek konfliktu z gen. Karolem Świerczewskim został na własną prośbę przeniesiony do rezerwy, a następnie w stan spoczynku
1946–1964 – prowadził gospodarstwo rolne w Skolwinie
1958 - zaangażował się w działalność Związku Inwalidów Wojennych, był wiceprezesem i prezesem okręgu szczecińskiego
1964 – zamieszkał w Zakopanem
1974 VIII 6 - wybrany przez aklamację przez grupę około 100 Legionistów na prezesa honorowego Związku Legionistów Polskich
1976 - w proteście przeciw odznaczeniu przez władze PRL radzieckiego przywódcy Leonida Breżniewa Krzyżem Wielkim Orderu Wojennego Virtuti Militari zorganizował uroczystość złożenia na Jasnej Górze Orderów Virtuti Militari przez żyjących jeszcze przedwojennych dowódców wojskowych
1976 - jako jeden z pierwszych poparł swoim podpisem List czternastu (lub inaczej List 18) z 14 stycznia 1976, sprzeciwiający się wpisaniu do Konstytucji PRL zapisu o nienaruszalności więzi ze Związkiem Radzieckim
1977 – jeden z założycieli Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela (ROPCiO)
1978 XII – członek Rady Sygnatariuszy ROPCiO
1981 IX 27 – wziął udział w drugiej turze I Krajowego Zjazdu Delegatów NSZZ "Solidarność"
1991 – jego imię otrzymała w Krakowie ulica biegnąca przez XIV i XVIII dzielnice Czyżyny i Nowa Huta, od alei gen. Władysława Andersa przez osiedle Handlowe do alei Jana Pawła II i dalej do boiska KS „Sparta”
źródła:
Teresa Stanisławska-Adamczewska, Jan Adamczewski, Kraków, ulica imienia …, Kraków 2000
Słownik biograficzny historii Polski, Ossolineum, Wrocław 2005
W. Grobelski, Generał brygady Ludwik Mieczysław Boruta-Spiechowicz, Warszawa 2010
Z. Mierzwiński, Generałowie II Rzeczypospolitej, Warszawa 1990
T. Jurga, Obrona Polski 1939, Warszawa 1990