Seweryn Boner starszy
(1486 Norymberga – 12 maja 1549 Kraków/Osiek koło Staszowa)
bankier i kupiec
rodzina
z rodziny Bonerów
syn Jakuba Andrzeja, kupca i bankiera krakowskiego, i Barbary Lechner
poślubił:
-
Zofia (1490-1532), córka Seweryna Bethmana i Doroty z Klethnerów
dzieci: Jan, kasztelan oświęcimski, Stanisław, starosta biecki, Zofia (1520-1563), mąż Jan Firlej (1521-1574), wojewoda krakowski i lubelski
-
Jadwiga (1520-1549) z magnackiego rodu Kościeleckich
dzieci: Jakub Fryderyk, Seweryn młodszy (1530-1592), kasztelan biecki i krakowski
biogram
Urodzony w Norymberdze wychowywał się u stryja Jana Bonera w Krakowie.
Znacząco powiększył pozycję i majątek Bonerów. Otrzymał spadek po Janie, spłacił braci i siostry i z ogromnym majątkiem został bankierem i dostawcą Zygmunta I Starego. Jego majątek składał się z kamienic, ogrodów, winnic i posiadłości ziemskich (miał 47 wsi). Był panem na Ogrodzieńcu, który otrzymał po stryju, Balic, które wniosła w posagu żona i Kamieńca, który sam miał sposobność nabyć. Jako główny spadkobierca stryja stał się spadkobiercą ogromnych kapitałów jakie winien był skarb Bonerowi. Król nadał mu te same godności jakie stryj piastował, otrzymał też po kolei różne starostwa, aż otrzymawszy kasztelanię stał się senatorem i założycielem senatorskiej gałęzi rodu.
Swoją rezydencję ustanowił w Balicach, które nazywano prawie, że cudem świata. Na uwagę zasługiwał wspaniały ogród, do którego sprowadził różne zagraniczne drzewa, znajdowała się tu również obszerna winnica. Przez Balice wjeżdżało się do Krakowa, dlatego każdy dostojniejszy gość nim zawitał w mury stolicy podejmowany był przez gospodarza Balickiego. Stąd odbywała swój wspaniały wjazd do Krakowa Elżbieta Rakuszanka, później Katarzyna i arcyksiężniczka Anna, podejmowana już przez Jana Firleja.
Był faktycznym administratorem skarbu królewskiego, kierował przebudową Wawelu, założył fabryki papieru w Balicach i Kamieńcu. Był człowiekiem uczonym, mecenasem sztuki i nauki, przyjaźnił się z Tomickim, Dantyszkiem i Hozjuszem, sam król Ferdynand uważał go za jednego z najwpływowszych magnatów w królestwie.
W kościele Mariackim zachowały się brązowe płyty nagrobne Seweryna i jego żony Zofii z Betmanów.
kalendarium
1515 X 23 – poślubił Zofię
1519 – jesienią sprawował funkcję burmistrza
1519-1522 i 1532 – rajca
1520 – burgrabia krakowski
1520 – za 20 000 złp. otrzymuje od króla miasto Biecz i Ciężkowice
1523 – w miejsce stryja wielkorządca krakowski, żupnik i rabsztyński starosta
1532 – senator i kasztelan żarnowski
1532 – zmarła Zofia Betmanówna
1534 – obalił, wykorzystując swoje rozległe wpływy, niekorzystny dla siebie testament szwagra Jana Betmana przejmując niemal cały majątek rodziny Betmanów
1535 – kasztelanię żarnowiecką zamienił na biecką
1537 – nobilitowany
1537 III – zawarł umowę z Bartolomeem Berreccim na prace przy odbudowie zamku wawelskiego
1540 – pożyczył Janowi Turzo 6 000 dukatów
1543 – podejmował w Balicach Elżbietę Rakuszankę
1543 - podarował górnikom z Wieliczki zachowany do dziś róg tura ozdobiony srebrem wsparty na postaci klęczącego Herkulesa
1547 – kasztelan sądecki
źródła:
Jan Ptaśnik, Bonerowie [w] Rocznik Krakowski t. 7 Kraków 1905
Kronika Krakowa, Warszawa 1996
Janina Bieniarzówna, Jan M. Małecki, Dzieje Krakowa, t. 2, Kraków 1984
Słownik biograficzny historii Polski, Ossolineum, Wrocław 2005
Michał Rożek, Przewodnik po zabytkach i kulturze Krakowa, Warszawa-Kraków 1997
Kamil Janicki, Wawel biografia, Kraków 2022
Władysław Pociecha, Boner Seweryn, [w] Polski słownik biograficzny, t.2, Kraków 1936, reprint Kraków 1989
Hanik M., Trzy pokolenia z rodu Bonerów, Kraków 1985