Jan Boner senior
Johannes (Hanus) Bonner (Bonar, Ponner)
(1462 Landau – 15 grudnia 1523 Kraków)
mieszczanin krakowski, kupiec i bankier
rodzina
z rodziny Bonerów
pochodził z Alzacji, wraz z braćmi Jakubem i Fryderykiem w drugiej połowie XV wieku osiedlił się we Wrocławiu
miał dwóch braci: Fryderyka, mincerz głogowski i Jakuba Andrzeja, kupiec i bankier
poślubił Szczęsną Felicję, córkę Stanisława Morsztyna, bezdzietni
biogram
Do Krakowa ściągnął go przybyły wcześniej Seweryn Betman, który w Krakowie dorobił się majątku i znaczenia. Jan stworzył podstawy potęgi rodu, współpracował z bratem Jakubem. Poprzez małżeństwo z córka bogatego rajcy Stanisława Morsztyna wszedł do patrycjatu krakowskiego.
Zgromadził ogromny majątek, cieszył się zaufaniem i poparciem Zygmunta 1 Starego, został bankierem królów: Jana Olbrachta, Aleksandra i Zygmunta I, zaufanym dostawca dworu, nadzorował przebudowę Zamku Wawelskiego i wznoszenie Kaplicy Zygmuntowskiej. Założył pod Krakowem papiernię (w wiosce zwanej Bonarką). Dzierżawił królewski Łobzów, żupy wielickie, czynsz od Gdańska, cło lubelskie. Sprawnie zrządzał żupami solnymi, wprowadził nowy statut dla urzędników żupnych, uregulował pracę górników dołowych, zakładał komory solne wzdłuż Wisły. Wydawał duże sumy na utrzymanie wojsk królewskich. Był mecenasem sztuki, sprowadził do Krakowa z Kulmbachu znakomitego artystę Hansa Suessa. W 1. ćwierci XVI wieku ufundował stalle radzieckie do kościoła Mariackiego.
Zmarł bezdzietnie, cały majątek wraz z pełniącymi urzędami przekazał bratankowi Sewerynowi starszemu, wykonawcami testamentu dysponującego wielkim majątkiem w Krakowie, i Małopolsce, we Lwowie, Poznaniu, Olkuszu, Wrocławiu i Norymberdze z woli króla stali się Jost Ludwik Decjusz i bratanek zmarłego Seweryn starszy.
Współcześni mówili o nim, że to człowiek tłusty, ale rozumu wielkiego i dowcipnego.
kalendarium
1483 II 7 – wyemigrował z Wrocławia do Krakowa
1484 – uzyskał krakowskie prawo miejskie
1486 – Seweryn Betman jest jego pełnomocnikiem w jego sprawach w Krakowie
1491 – Władysław Jagiellończyk na prośbę brata Jana Olbrachta zezwala Janowi i jego spółce prowadzić handel w całym państwie bez żadnej przeszkody
1496, 1498-1523 - członek rady miejskiej
1496, 1498-1523 – burmistrz
1500 – Franciszek Bąk, rajca miejski, zeznaje, że jest winien Janowi Betmanowi i jego spółce 1 000 cetnarów ołowiu
1502 – Franciszek Bąk wraz z aptekarzem Jakóbem ma dostarczyć 300 cetnarów ołowiu z trzebińskiej kopalni
1506 – poseł miasta Krakowa na elekcję króla Zygmunta Starego
1508 – na mocy umowy z rodziną Bełzów wszedł w posiadanie kaplicy św. Ducha w kościele Mariackim
1511 X 18 – przed radą miejską trzech Betmanów (Seweryn, jego syn Erazm i ich kuzyn Hanusz) potwierdzają, że mają spółkę handlową na czele której stoi Jan Bonar, że wszyscy z rachunków jakie im przedstawił i z zysków jakie im przekazał są nadzwyczaj zadowoleni i wystawiają mu pokwitowanie
1514 – nobilitowany, mianowany burgrabią zamku wawelskiego
1515 – żupnik krakowski, starosta ojcowski i rabsztyński
1520 III 5 – 1521 VI 15 – zarządza skarbem państwa
1522 – wszedł w skład 6-osobowej komisji zarządzającej miejską kasą
1522 – wielkorządca krakowski
źródła:
Jan Ptaśnik, Bonerowie [w] Rocznik Krakowski t. 7 Kraków 1905
Kronika Krakowa, Warszawa 1996
Janina Bieniarzówna, Jan M. Małecki, Dzieje Krakowa, t. 2, Kraków 1984
Słownik biograficzny historii Polski, Ossolineum, Wrocław 2005
Michał Rożek, Przewodnik po zabytkach i kulturze Krakowa, Warszawa-Kraków 1997
Teresa Stanisławska-Adamczewska, Jan Adamczewski, Kraków, ulica imienia …, Kraków 2000
Kamil Janicki, Wawel biografia Kraków 2022
Hanik M., Trzy pokolenia z rodu Bonerów, Kraków 1985
Włodzimierz Budka: Boner Jan. [w] Polski słownik biograficzny, t.2, Kraków 1936, reprint Kraków 1989