Karol Nereusz Bohdanowicz
Bogdanowicz
(10 listopada 1864 Lucyn koło Witebska, Białoruś – 5 czerwca 1947 Warszawa)
geolog, geograf, podróżnik
rodzina
z rodziny szlacheckiej
syn Jana Pawła, prawnika, sędziego pokoju, i Zofii z Kononowiczów
brat Angela (1860-1907), publicysta i krytyk literacki
pierwszą jego żoną była Pelagia Rozanow (zm. 1911), w 1916 roku poślubił Helenę Raube (1898-1975)
biogram
Był kadetem szkoły wojskowej w Niżnym Nowogrodzie, studentem, a następnie wykładowcą i profesorem Instytutu Górniczego w Petersburgu
Odbył liczne wyprawy eksploracyjne na terenie Rosji, Turkiestanu i Persji, brał udział w kilkudziesięciu ekspedycjach poszukiwawczych na Daleki Wschód, Alaskę, Kamczatkę, wybrzeże Oceanu Lodowatego, a także do Włoch, Hiszpanii (bada tu złoża wolframu) i Portugalii. Dzięki swoim wyprawom stał się jednym z najwybitniejszych specjalistów w zakresie geologii poszukiwawczej i złożowej oraz hydrogeologii, stratygrafii, tektoniki i hydrografii lądu. Główną jego zasługą jest odkrycie złóż rud metali szlachetnych na dalekiej północy Rosji, określenie genezy bogatych w złoża soli potasowych Gór Sajańskich, zbadanie i wyjaśnienie czynników ukształtowania geologicznego Tien–Szan i Pamiru.
Pracował jako profesor w Akademii Górniczej w Krakowie i dyrektor Państwowego Instytutu Geologii w Warszawie. Był profesorem honorowym Akademii Górniczej w Krakowie, honorowym członkiem Polskiego Towarzystwa Geologicznego, Stowarzyszenia Polskich Inżynierów Górniczych i Hutniczych, członkiem czynnym Polskiej Akademii Umiejętności, Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, Polskiej Akademii Nauk Technicznych, wiceprezesem Societé Géologique de France, członkiem całego szeregu towarzystw naukowych rosyjskich i innych zagranicznych.
Otrzymał szereg odznaczeń, między innymi: Medal na Wystawie Światowej w Paryżu za odkrycia geograficzne, Wielki Medal im. Przewalskiego oraz złoty Medal Konstantynowski, najwyższe odznaczenie z owych czasów w Rosji, był laureatem Nagrody im. Helmersena Szwedzkiej Akademii, Krzyża Komandorskiego Orderu Odrodzenia Polski, Dyrektorem Komitetu Geologicznego w Rosji i Dyrektorem Państwowego Instytutu Geologicznego w Polsce.
Jest uważany za twórcę polskiej geologii gospodarczej, jego dorobek naukowy obejmuje 217 prac w językach polskim, niemieckim, rosyjskim, wśród nich wiele podręczników z różnych dziedzin geologii i sprawozdań z wielu egzotycznych ekspedycji naukowych. 60 prac jest poświęconych kruszcom, 40 geologii ropy naftowej, 5 geologii węgla, reszta obejmuje inne działy, głównie geologii stosowanej. W Surowcach mineralnych świata jako jeden z pierwszych na świecie pisał o konieczności ochrony zasobów naturalnych planety.
Pochowany na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.
Jego imię nosi ulica w dzielnicy Podgórze, będąca przedłużeniem ulicy Kołobrzeskiej, przecznicą ulicy Klemensa Junoszy Szaniawskiego.
wybrane publikacje:
1917 X – Złoża mineralne ziem polskich
1922 - Tereny i złoża naftowe
1927 - Zasoby surowców mineralnych w Polsce
1945 - Nafta i gaz ziemny
1951 - Geologia złóż kruszcowych t. 1
1952–1953 - Surowce mineralne świata t. 1-4
kalendarium
1881 – ukończył gimnazjum wojskowe w Niżnym Nowogrodzie
1881–1886 – studiował w Instytucie Górniczym w Petersburgu
1885 – w czasie studiów wziął udział w wyprawie geologicznej T. Czernyszewa na Ural
1886 VI – otrzymał tytuł inżyniera górniczego
1886–1889 – zajmował się badaniami południowej części Kraju Zakaspijskiego, w związku z budową kolei zakaspijskiej
1887 VIII – 1889 – kierował badaniami przy budowie odcinka wojskowej linii kolejowej w Samarkandzie
1888 – badał wody mineralne w Starej Rusi
1889 – członek Societé Géologique de France
1889–1890 – brał udział w ekspedycji pułkownika Michała Piewcowa do Tybetu i na Kwen Łuń, gdzie bada złoża złota oraz nefrytu
1891 XII – został wysłany do Austrii, Szwajcarii, Belgii i Niemiec dla zapoznania się w tych krajach z kolekcjami geologicznymi zebranymi w Azji
1892–1894 – prowadził badania wzdłuż budującej się kolei transsyberyjskiej w okolicach Tomska, Pietropawłowska oraz między Obem a Bajkałem, odkrywa ogromne złoża węgla kamiennego tzw. Zagłębie Czeremchowskie
1894 – zwiedzał tereny naftowe Jawy
1895–1898 – prowadził badania na Kamczatce i nad Morzem Ochockim
1898 – udał się w okolice Portu Artura oraz badał złoża złota na Półwyspie Laoduńskim
1899 – dociera do krańców Azji sięga aż do Alaski
1900 – otrzymał Złoty Medal Wystawy Powszechnej w Paryżu za mapy Kamczatki swojego autorstwa
1901–1917 – pracował w petersburskim Komitecie Geologicznym
1902 – uzyskał stopień doktora nauk technicznych w Instytucie Górniczym w Petersburgu
1902 – rozpoczyna wykłady geologii w Instytucie Górniczym
1902 – otrzymał Wielki Medal im. Przewalskiego Rosyjskiego Towarzystwa Geograficznego i złoty medal Konstantinowski
1903 – został nadzwyczajnym profesorem geologii złożowej
1905 – przeprowadził badania terenów triasowych w Zagłębiu Dąbrowskim zawierających złoża cynku i ołowiu
1905 – otrzymał nagrodę Helmersena Rosyjskiej Akademii Nauk za prace geologiczne
1908 – badał skutki trzęsień w Messynie
1909 – uzyskał tytuł profesora zwyczajnego
1910 – opracował złoża rud żelaznych w Rosji dla XI Międzynarodowego Kongresu Geologicznego w Sztokholmie
1911 – podjął zespołowe studia nad trzęsieniami w Ałma–Acie
1914-1917 – dyrektor Komitetu Geologicznego w Petersburgu
1915 – wiceprezes Societé Géologique de France
1919 – powrócił do Polski obejmując stanowisko dyrektora w firmie naftowej Standard–Nobel
1921–1938 – profesor w Akademii Górniczej w Krakowie
1921 – zorganizował katedrę geologii stosowanej na Akademii Górniczej
1922 – członek Towarzystwa Naukowego we Lwowie
1924–1926 – przewodniczący Polskiego Towarzystwa Geologicznego
1932 – członek PAU
1932 – wyjaśnił pochodzenie i wartość rzekomego złoża miedzi rodzimej w Mydzku na Wołyniu
1933 – członek Akademii Nauk Technicznych
1933 – brał udział w XVI Międzynarodowym Kongresie Geologicznym w Waszyngtonie
1935 – uzyskał tytuł profesora honorowego Akademii Górniczej w Krakowie
1935 – przeszedł na emeryturę
1935 XII 7 – obchodzono pięćdziesięciolecie jego pracy naukowej
1936 – członek Towarzystwa Naukowego Warszawskiego
1936 III 19 – otrzymał Krzyż Komandorski Orderu Polonia Restituta
1938 IV 14 – 1947 – dyrektor Państwowego Instytutu Geologicznego w Warszawie
1946 – zorganizował odbudowę Instytutu całkowicie zdewastowanego przez wojnę
1946 – jego imieniem nazwano przylądek na południu wyspy Sachalin i wulkan na Wyspach Kurylskich
1946 I 29 – otrzymał Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Polski Odrodzonej
źródła:
Słownik biograficzny historii Polski, Ossolineum, Wrocław 2005
Joanna Arvaniti, Materiały Karola Nereusza Bohdanowicza w zbiorach Archiwum Polskiej Akademii Nauk, „Wrocławskie Studia Wschodnie” 15 (2011) , Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego
Stefan Czarnocki, Karol Bohdanowicz (odbitka z XII Rocznika Polskiego Towarzystwa Geologicznego), Kraków 1936
Maślankiewicz Kazimierz: Wspomnienia o profesorze Karolu Bohdanowiczu (29 XI 1864 – 5 VI 1947), Przegląd Geologiczny rok 12 (1964), nr 12, Warszawa
Mileska Maria Irena: W setną rocznicę urodzin Karola Bohdanowicza (29.XI.1864 – 5.VI.1947), „Poznaj Świat” R. XI, nr 11/1964 (144)
Wójcik Zbigniew: Karol Bohdanowicz. Szkic portretu badacza Azji, Polskie Tow. Ludoznawcze, Warszawa-Wrocław 1997
Róziewicz Jerzy, Wójcik Zbigniew: Nowe materiały do biografii Karola Bohdanowicza, Przegląd Geologiczny, rok 35 (1987), nr 8–9 Warszawa
Słownik biograficzny techników polskich. Z. 13. Red. Z. Skoczyński. Warszawa 2002
Słownik polskich pionierów techniki. Pod red B. Orłowskiego. Katowice 1986
Śródka A.: Uczeni polscy XIX-XX stulecia. T. 1 : A-G. Warszawa 1994