Józef Bogusz
(11 września 1904 Tarnopol – 21 marca 1993 Siegen, Niemcy)
chirurg, etyk, historyk medycyny
rodzina
z rodziny żydowskiej
syn Karola Birkenfelda, lekarza, i Gustawy z domu Goldberg
żona Janina, dzieci: syn Maciej, lekarz toksykolog, córka Elżbieta Bogusz-Kahl, doktor nauk medycznych
biogram
Uczył się w III Państwowym Gimnazjum im. Króla Jana Sobieskiego, po odbyciu studiów medycznych pracował w Klinice Chirurgicznej Wydziału Lekarskiego UJ pod kierunkiem prof. Maksymiliana Rutkowskiego i następnie Jana Glatzla.
Brał udział w kampanii wrześniowej 1939, dotarł do Warszawy, gdzie brał udział w tajnym nauczaniu, prowadził przychodnię chirurgiczną i pracował na oddziale neurochirurgii Szpitala im. Dzieciątka Jezus. Był żołnierzem AK, kierownikiem szpitala powstańczego w Warszawie. Za udział w powstaniu warszawskim otrzymał Warszawski Krzyż Powstańczy.
Po wojnie powrócił do Krakowa, kierował I Kliniką Chirurgii Akademii Medycznej, został mianowany profesorem nadzwyczajnym Akademii Medycznej.
Przez ponad 30 lat był przewodniczącym Towarzystwa Lekarskiego Krakowskiego, założyciel i przewodniczący komitetu redakcyjnego cyklu zeszytów specjalnych Przeglądu Lekarskiego: Przegląd Lekarski. Oświęcim poświęconych zagadnieniom medycznym, psychologiczno-socjologicznym, prawnym i historycznym II wojny światowej i jej następstw, za które został zgłoszony do Pokojowej Nagrody Nobla (wybór artykułów tego wydawnictwa ukazał się w roku 1982 w języku japońskim i w roku 1987 w języku niemieckim). Należał do wielu krajowych i zagranicznych stowarzyszeń lekarskich, był członkiem Głównej Komisji Badania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiej - Instytut Pamięci Narodowej.
Jest autorem ponad 300 publikacji naukowych i podręczników z zakresu chirurgii oraz prac z etyki i deontologii lekarskiej. Jego zainteresowania naukowe skupiały się wokół zagadnień chirurgii tarczycy, żołądka, jelit i dróg żółciowych oraz chirurgii wieku podeszłego. Za swą pracę zarówno naukową, dydaktyczną, jak i społeczną otrzymał wiele nagród i wysokich odznaczeń państwowych, między innymi Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, Krzyż Oficerski i Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, Warszawski Krzyż Powstańczy. Pasjonat muzyki fortepianowej.
Pochowany na Cmentarzu Rakowickim (kwatera PAS 14, rząd zachodni, miejsce przed grobem Boguńskich).
Nie zajmowałem się medycyną i nie leczyłem ludzi chorych po to, aby żyć, ale żyłem po to, aby zajmować się medycyną i aby leczyć ludzi – tak mawiał o swoim posłannictwie.
wybrane publikacje:
1964 - Dzieje krakowskiej chirurgii
1972 - Chirurgia a etyka
1976 – Encyklopedia pielęgniarstwa
1979 - Lekarz i jego chorzy
1986 – podręcznik Chirurgia dla pielęgniarek
1987 – Encyklopedia dla pielęgniarek
1989 - Zarys dziejów chirurgii polskiej współautor
kalendarium
1910-1914 – uczęszczał do czteroklasowej Szkoły Powszechnej w Tarnopolu
1914-1919 - uczył się w Polskim Gimnazjum w Wiedniu
1919-1922 – uczył się w III Gimnazjum
1922–1928 – studiował na Wydziale Lekarskim UJ
1928 V 2 – nadano mu tytuł doktora wszech nauk lekarskich
1928–1939 – pracował w Klinice Chirurgicznej UJ
1933 VII 1 – mianowany starszym asystentem w I Klinice UJ
1939 IX – brał udział w kampanii wrześniowej
1939–1941 – pracował w szpitalu wojennym nr 604 we Lwowie
1941–1944 – prowadził przychodnię chirurgiczną i wykładał na tajnych kursach sanitarnych w Warszawie
1944 - kierował szpitalem powstańczym AK w Warszawie
1944–1945 II – kierował szpitalem w Ursusie
1945 II – powrócił do Krakowa
1945 II 1 – 11 XI 1948 – starszy asystent w Klinice Chirurgicznej UJ
1948 XI 11 – 30 IX 1974 – kierownik I Katedry i Kliniki Chirurgi Akademii Medycznej UJ
1948 – uzyskał habilitację na podstawie pracy Zagadnienia złamań kręgosłupa powstałych w następstwie wypadków w zatrudnieniu
1953 – mianowany profesorem nadzwyczajnym Akademii Medycznej
1960–1993 – pełnił funkcję przewodniczącego Towarzystwa Lekarskiego Krakowskiego
1961 - założył „Przegląd Lekarski - Oświęcim”
1961–1991 – przewodniczący komitetu redakcyjnego cyklu zeszytów specjalnych Przeglądu Lekarskiego: Przegląd Lekarski. Oświęcim
1966–1968 – prezes Zarządu Głównego Towarzystwa Chirurgów Polskich
1974 – przeszedł na emeryturę
1984 – nagroda „Problemów” za wieloletnią popularyzację humanistycznych problemów współczesnej medycyny i krzewienie etyki lekarskiej
1988 – za zasługi w pojednaniu narodów polskiego i niemieckiego Prezydent RFN Richard von Weizsaecker nadał prof. Boguszowi najwyższe państwowe niemieckie odznaczenie - Krzyż Wielki Orderu Zasług Republiki Federalnej Niemiec
1988 – otrzymał od miasta Krakowa swą ulicę na osiedlu Strusia, w XVI dzielnicy Bieńczyce odbiegającą od ulicy gen. Władysława Andersa
2007 III 17 – z okazji jego 100-lecia urodzin zorganizowano w UJ uroczystą sesję naukową
źródła:
Słownik biograficzny historii Polski, Ossolineum, Wrocław 2005
Teresa Stanisławska-Adamczewska, Jan Adamczewski, Kraków, ulica imienia …, Kraków 2000
R. Pagacz-Moczarska, Życie pełne pasji, „Alma Mater” 2004, nr 60
Słownik biograficzny polskich nauk medycznych XX wieku, t. 1, z. 2, Warszawa 1994