Adam Wawrzyniec Bochenek
(10 sierpnia 1875 Kraków – 25 maja 1913 Kraków)
anatom i histolog
rodzina
z rodziny Bochenków
syn Mieczysława (1838-1887), profesora ekonomii UJ, i Heleny z Klickich (1850?-1903)
Adam Wawrzyniec Bochenek (1875-1913)
rodzeństwo: Bronisław, Lucjan i Anna (zmarła w czwartym miesiącu życia)
biogram
Swoją edukację rozpoczął w domu rodzinnym, następnie został zapisany do III Gimnazjum im. Króla Jana III Sobieskiego. Ukończył studia lekarskie na UJ z tytułem doktora nauk lekarskich, jako student III roku uzyskał posadę demonstratora przy Zakładzie Anatomii Porównawczej, współpracował z H. Hoyerem. Opublikował swój pierwszy artykuł na łamach „Wszechświata”, dotyczący „Ruchu w świecie zwierząt”.
Po studiach został asystentem w Katedrze Anatomii, u K. Kostaneckiego, uzyskał stypendium ufundowane przez Kazimierza Klimowskiego w wysokości 800 koron rocznie, co umozliwiło mu rozpoczęcie studiów w Berlinie u profesora Oscara Hertwiga. Wyjechał za granicę ponownie kontynuować studia antropologiczne w Instytucie Schwalbego w Strasburgu oraz na uniwersytecie w Louvain, gdzie zapoznał się z metodą badań układu nerwowego u Van Gechutena.
Habilitował się na UJ na podstawie dysertacji O budowie komórki nerwowej ślimaka Helix pomatia, po czym wyjechał do Neapolu, by w stacji zoologicznej zbierać materiały do prac badawczych nad histologią systemu zwierząt bezkręgowych. Został profesorem UJ, wykładał anatomię opisową i topograficzną oraz zorganizował pracownię laboratoryjną do badań systemu nerwowego. Prowadził także wykłady anatomii plastycznej dla studentów ASP.
Autor 27 prac naukowych, przeważnie z histologii, embriologii bezkręgowców i antropologii, 16 prac napisano pod jego kierownictwem. Jego głównym dziełem jest wielotomowa Anatomia człowieka, która dzięki uzupełnieniom i poprawkom profesora S. Ciechanowskiego, stanowi nadal aktualny podręcznik anatomii. Za jego życia ukazał się tylko pierwszy tom, dochód z wydania tej pracy przeznaczył na rzecz Akademii Umiejętności. Prowadził też badania antropologiczne nad ludnością wiejską Kutna, Łęczycy i powiatu mławskiego.
Po reorganizacji wydziału, wskutek której został odsunięty od pracy naukowej, wpadł w depresję i prawdopodobnie popełnił samobójstwo, wstrzykując sobie substancję do konserwacji preparatów.
Pochowany na Cmentarzu Rakowickim (kwatera 21, grobowiec rodzinny).
Jego imieniem nazwano ulicę w Woli Duchackiej, a z okazji 75 rocznicy jego śmierci, na fasadzie gmachu zwanego niegdyś Theatrum Anatomicum (przy ulicy Mikołaja Kopernika 12), umieszczono poświęconą jego pamięci tablicę (autorstwa Bronisława Chromego) oraz wydano pamiątkowy medal.
wybrane prace:
1897 - O ruchu w świecie zwierzęcym
1899 - O dojrzewaniu i zapłodnieniu jajka u ślimaka Aplysia depilans
1899 - Die Nervenbahnen des Voderhirns von Salamandra maculosa
1899 - Ueber die Nervenendigungen in den Plexus chorioidei des Frosches
1900 - Histologia ciała ludzkiego
1902 - Nowe szczegóły do budowy przysadki mózgowej płazów. (Quelques nouveaux détails sur la structure de la glande pituitaire des amphibiens)
1903 - Główniejsze cechy charakterystyki antropologicznej ludności włościańskiej okolicy Kutna i Łęczycy
1904 - O wpływie systemu nerwowego na procesy twórcze w organizacjach
1905 - Anatomia i rozwój jamy ustnej i zębów
1909 - Anatomia człowieka, tom I
kalendarium
1884 – został zapisany do III Gimnazjum w Krakowie
1892-1898 – odbywał studia medyczne w UJ i jednocześnie pracował w Zakładzie Anatomii Porównawczej UJ
1897 XI – złożył rygroza lekarskie
1898 III 6 – uzyskał stopień doktora wszech nauk lekarskich
1898 – rodzina sprzedała kamienicę w Rynku Głównym (dom nr 9 Bonerowska) Józefowi Bielakowi
1899 - został mianowany II asystentem w Katedrze Anatomii Wydziału Lekarskiego UJ
1899 – udał się na dalsze studia do Strasburga
1900 XI – pracował w Louvain pod kierunkiem profesora Arthura van Gechutena
1901 – po powrocie do Krakowa habilitował się, został docentem anatomii opisowej UJ
1901-1913 – prowadził wykłady z anatomii w Szkole Sztuk Pięknych
1903 i 1904 – przebywał w stacji zoologicznej w Neapolu
1904-1906 – pracował na UJ nieodpłatnie
1906 – profesor nadzwyczajny anatomii opisowej człowieka UJ
1986 – jego imieniem nazwano ulicę w XI dzielnicy Wola Duchacka (Piaski Wielkie), łączącą ulicę Łużycką z ulicą Podedworze
1988 – na fasadzie gmachu przy ulicy Kopernika umieszczono tablicę pamiątkową ku jego czci
źródła:
Teresa Stanisławska-Adamczewska, Jan Adamczewski, Kraków, ulica imienia …, Kraków 2000
Słownik biograficzny historii Polski, Ossolineum, Wrocław 2005
Michał Rożek, Przewodnik po zabytkach i kulturze Krakowa, Warszawa-Kraków 1997
Stanisław Feliksiak (redaktor), Bochenek Adam Wawrzyniec [w] „Słownik biologów polskich”, Warszawa 1987
Marian Friedberg i Ludwik Strojek, Bochenek Adam [w] „Polski słownik biograficzny”, t. 2, Kraków 1936, reprint Kraków 1989