Helena Blum
Helena Blumówna
(15 maja 1904 Wiedeń – 20 marca 1984 Kraków)
historyk sztuki, krytyk, muzeolog
rodzina
córka Fryderyka Bluma i Klaudii Anny z domu Zapłatyńskiej
biogram
Po uzyskaniu matury studiowała historię sztuki i archeologię na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, pod kierunkiem takich profesorów jak Mieczysław Treter, Kazimierz Twardowski, Edward Porębowicz, Mieczysław Gębarowicz, Leon Kozłowski, Władysław Podlacha. Obroniła pierwszy w Polsce doktorat ze sztuki nowoczesnej na podstawie pracy Kierunki o typie konstrukcyjnym w nowoczesnej sztuce polskiej.
Rozpoczęła pracę w Muzeum im. Lubomirskich (stanowiącym dział Narodowego Zakładu im. Ossolińskich we Lwowie), początkowo jako stypendystka, następnie jako pracownik nieetatowy, a później na stanowisku asystenta. Otrzymała roczne stypendium rządu francuskiego i trzymiesięczne stypendium Funduszu Kultury Narodowej w Warszawie na dalsze studia za granicą. Muzeum im. Lubomirskich, doceniając jej zdolności, dofinansowało Jej pobyt za granicą pod warunkiem studiowania zagadnień związanych z muzealnictwem. W Paryżu uczęszczała na Wyższy Kurs Muzeografii przy Ecole du Louvre, który zakończyła pracą dyplomową Urządzenie wystawy klasycznego malarstwa francuskiego z XVII i XVIII wieku. Korzystając z pobytu za granicą zapoznała się nie tylko z muzealnictwem francuskim, ale także z muzeami Berlina, Drezna, Brukseli, Londynu i Cambridge.
Powróciła do Lwowa, a po kilku latach ze względu na sprawy rodzinne przeniosła się do Krakowa i zamieszkała w domu przy ulicy św. Bronisławy 18. Podjęła pracę w Muzeum Narodowym, najpierw jako kustosz, następnie została kierownikiem działu grafiki, później kierownikiem Działu III - Ryciny, rysunki i akwarele i Działu II - Nowoczesne malarstwo i rzeźba polska. W Muzeum pracowała przez trzydzieści lat, do chwili przejścia na emeryturę. Uporządkowała i zorganizowała Dział Grafiki, stworzyła Galerię Nowoczesnego Malarstwa i Rzeźby Polskiej w Sukiennicach i Nowym Gmachu.
Zorganizowała wiele ważnych wystaw czasowych, takich jak: Stanisława Wyspiańskiego, Olgi Boznańskiej, Wojciecha Weissa, Odilona Redona i Józefa Mehoffera. Przygotowała wiele wystaw sztuki polskiej za granicą, między innymi w Indiach (grafika polska), Japonii (grafika polska), Czechosłowacji (wystawa w Chebie - grafika Odilona Redona i kilka lat później malarstwo polskie). Do innych jej prac wystawienniczych należą takie jak cykl „Warsztat malarza realisty” (Aleksander Orłowski, Jan Piotr Norblin, Stanisław Noakowski) czy jubileuszowe wystawy Leona Wyczółkowskiego i Piotra Michałowskiego.
Przez kilka lat miała wykłady z historii sztuki w Instytucie Filologii Polskiej i dla słuchaczy podyplomowego studium nauczycielskiego w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Krakowie. Prowadziła też przez szereg lat wykłady i seminaria z zakresu historii sztuki nowoczesnej polskiej i powszechnej w Uniwersytecie Wrocławskim, gdzie kierowała również seminariami dyplomowymi. Przez długi czas pisywała recenzje i omówienia wystaw dla „Tygodnika Powszechnego”. Do najważniejszych jej prac należą obszerne monografie Stanisława Wyspiańskiego, Olgi Boznańskiej, Józefa Pankiewicza, Zbigniewa Pronaszki, Hanny Rudzkiej-Cybisowej, Jonasza Sterna, Marii Jaremy.
Należała do szeregu organizacji zrzeszających historyków sztuki i krytyków, była członkiem Komisji Teorii Sztuki PAN oraz Międzynarodowego Stowarzyszenia Krytyków Sztuki AICA, czynnie działała w Stowarzyszeniu Historyków Sztuki. Kilkakrotnie też reprezentowała Stowarzyszenie jako delegat na walnych zjazdach.
Pochowana na Cmentarzu Rakowickim przy ul. Prandoty (kwatera LXXIX, rząd 7, miejsce 9).
wybrane publikacje:
1949 - Olga Boznańska 1865-1940. Materiały do monografii, Warszawa
1949 - Władysław Skoczylas, Warszawa
1954 - Warsztat malarza realisty. Krajobraz, Warszawa
1957 - Wystawa grupy Formistów w 40-lecie ich pierwszego wystąpienia, Kraków
1958 - Józef Pankiewicz – Grafika, Warszawa
1958 - Zbigniew Pronaszko, Warszawa
1962 - Hanna Rudzka Cybisowa, Warszawa, seria: Współczesne malarstwo polskie.
1963 - Olga Boznańska. Osiem barwnych reprodukcji, Warszawa
1964 – monografia Olga Boznańska zarys życia i twórczości, Kraków
1965 - Maria Jarema. Życie i twórczość (1908-1958), Kraków
1969 – monografia Wyspiański Stanisław, Warszawa
1974 - Olga Boznańska, Warszawa
1975 - Hanna Rudzka-Cybisowa, Warszawa
1978 - Jonasz Stern, Kraków
1983 - Zbigniew Pronaszko, Warszawa
kalendarium
1923 – rozpoczęła pracę w Muzeum im. Lubomirskich we Lwowie jako stypendystka
1926-1932 - studiowała historię sztuki i archeologię na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie
1928 – została pracownikiem nieetatowym Muzeum
1931 – otrzymała stanowisko asystenta
1932 – obroniła pierwszy w Polsce doktorat ze sztuki nowoczesnej
1937 – otrzymała stypendium
1937–1938 – studiowała muzealnictwo w Ecole du Louvre w Paryżu
1937 – w Paryżu poznała Juliana Przybosia
1938 – zakończyła studia pracą dyplomową Urządzenie wystawy klasycznego malarstwa francuskiego z XVII i XVIII wieku
1944 – przeniosła się do Krakowa
1944-1965 – kustosz Galerii Polskiego Malarstwa i Rzeźby XX wieku
1945–1966 – mieszkała w domu przy ulicy św. Bronisławy 18
1945–1948 – sekretarz krakowskiego Oddziału Stowarzyszenia Historyków Sztuki
1945–1952 - członek Zarządu Głównego SHS w Warszawie
1945 VI – podjęła pracę w Muzeum Narodowym w Krakowie
1947 – otrzymała tytuł kustosza
1950 – została kierownikiem Działu Grafiki
1951 – powołano ją na członka Komisji Zakupów Muzealiów Muzeum Narodowego w Krakowie
1951 – została członkiem Komisji Teorii Sztuki PAN oraz Międzynarodowego Stowarzyszenia Krytyków Sztuki AICA
1952–1954 – członek Komisji Rewizyjnej i Komisji Kwalifikacyjnej SHS
1955 – została samodzielnym pracownikiem naukowym otrzymując tytuł docenta
1955 - otrzymała Srebrny Krzyż Zasługi i Medal X-lecia PRL
1957 – została kierowniczką dwóch Działów: II i III
1958 – przygotowała wystawę sztuki polskiej w Indiach
1960 - przygotowała wystawę sztuki polskiej w Japonii
1963 i 1964 - przygotowała wystawę sztuki polskiej w Chebie w Czechosłowacji
1965-1974 – kurator Galerii Polskiego Malarstwa i Rzeźby XX wieku oraz kustosz Działu Rycin, Rysunków i Akwarel w MNK
1966 – otrzymała Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
1970 - przygotowała wystawę „Sztuka polska około roku 1900” zaprezentowaną w Pradze, Bratysławie i Sofii
źródła:
Z żałobnej karty. „Biuletyn”. Nr 47, czerwiec 1984. Koło Lwowian w Londynie
Helena Blumówna. Biografia. helena.blum.net.pl. [dostęp 2012-03-29]