Józef Franciszek Bliziński

(10 marca 1827 Warszawa – 29 kwietnia 1893 Kraków)

komediopisarz, nowelista 

rodzina

herbu Korczak

z rodziny ziemiańskiej

syn Augusta Franciszka (1796-1848), i arystokratki Marianny Heleny Zakrzewskiej herbu Ogończyk

poślubił – Pelagia Sokołowska

syn Alfons

biogram

           W latach młodzieńczych jeździł wraz z rodzicami do kuzynostwa Konstancji i Ignacego Zakrzewskiego, właściciela Chocenia i Bodzanówka na Kujawach. Po śmierci ich córki – jedynaczki, Marianny odziedziczył na mocy testamentu te dobra, ale wkrótce tytuł własności przepisał na matkę.

           Lata szkolne spędził w Warszawie, tam też uczęszczał na kursy prawne, których nie ukończył. Wraz z bratem brał udział w powstaniu styczniowym, stracił brata, sam dostał się na krótko do więzienia. Po zwolnieniu z więzienia gospodarował w oddziedziczonych majątkach, ale wkrótce znowu zjawił się w Warszawie.

           Poślubił Pelagię Sokołowską i wspólnie osiedli w dworku (obecnie zalany wodami jeziora Myczkowskiego) w Bóbrce Bieszczadzkiej w Galicji, będącym jej wianem.

           Przyjaźnił się z Oskarem Kolbergiem, który przebywał w Choceniu i Bodzanówku oraz w Bóbrce, prowadząc studia etnograficzne, i z którym prowadził ożywioną korespondencję. Sam też był z zamiłowania etnografem, zbierał materiały z ziemi kujawskiej, które potem ogłosił w Bibliotece Warszawskiej. Po nietrafionych inwestycjach w wydobycie ropy naftowej zbankrutował i wyjechał do Krakowa, gdzie przy ul. Karmelickiej 17 mieszkał do śmierci.

           Działalność literacką rozpoczął w okresie studenckim przekładami romansów francuskich, między innymi Aleksandra Dumasa (ojca) i Eugène Sue. Debiutował wierszowaną komedią Imieniny, (1 akt), przychylnie ocenioną przez Kraszewskiego, opublikowaną w „Gazecie Codziennej”. Była to przeróbka Konkurentów powstałych rok wcześniej. Współpracował z czasopismami warszawskimi zamieszczając w nich wiersze i humoreski obyczajowe z życia szlachty. W twórczości komediopisarskiej kontynuował tradycje fredrowskie, wykorzystywał chwyty wypracowane przez komedię francuską, wprowadzał elementy naturalizmu.

           Jego popularne komedie pokazywały z humorem życie galicyjskiego ziemiaństwa, jego degradację, rozrzutność, kłótliwość, a z drugiej strony arystokratyczny snobizm mieszczaństwa. Do najlepszych jego komedii należą: Marcowy kawaler, (1 akt), przedstawiający romans dziedzica z chłopką, Rozbitki, historia ukazująca sytuację zdeklasowanej arystokracji w okresie rozwijającego się kapitalizmu oraz Pan Damazy, (4 akty), najwybitniejsze osiągnięcie w jego twórczości, o prawo jego wystawienia starały się wszystkie sceny polskie. Inne komedie to: Przezorna mama, (3 akty), Mośkowe swaty, Mąż w drodze, (1 akt), Ciotka na wydaniu, Dzika różyczka oraz Chwast.

           Zamieszczał też wiele prac w czasopismach, był współpracownikiem "Encyklopedii powszechnej większej" i "Słownika geograficznego Królestwa Polskiego," zebrał też bogate materiały do hydrografii polskiej, na podstawie których opracował "Słownik hydrograficzny dawnej Polski," jak również dużo materiałów do "Słownika Polskiego".

           Pochowany na Cmentarzu Rakowickim (kwatera Rb, rząd zachodni wewnętrzny, za grobem Polaka Sebastiana).

ważniejsze utwory:

1860 - Imieniny przerobiona jednoaktówka Konkurenci z roku 1859

1871 - Przezorna mama

1873 - Marcowy kawaler

1875 - Chleb ludzi bodzie

1876 - Dziwolągi

1878 - Pan Damazy wystawiony w 1877 roku

1878 - Mąż od biedy

1882 - Rozbitki wystawione w 1881 roku

1883 - Ciotka na wydaniu

1885 - Szach i mat

1885 – Karierowicz

1885 i 1890 - Humoreski

1886 – razem z Z. Sarneckim Lekkoduch

1886 - Mąż w drodze

1888 - Barbaryzmy i dziwolągi językowe

1889 - Dzika różyczka

1893 - Chwast

kalendarium

1837–1845 - kształcił się w Warszawie

1842 – przyjeżdżał do Chocenia i Bodzanówki

1843 – został słuchaczem tzw. kursów prawnych

1845 – odziedziczył Choceń i Bodzanówkę

1845–1874 – gospodarował na Kujawach

1846 – rozpoczął przekłady powieści francuskich

1854 – przeprowadził się do Warszawy

1859 – debiutował jednoaktówką Konkurenci

1863 – brał udział w powstaniu styczniowym, dostał się do więzienia

1863 – powrócił na Kujawy

1873 – przeprowadził się ponownie do Warszawy

1874 – poślubił Paulinę Sokołowską

1876 III – przeprowadził się do majątku Bóbrki

1877 – otrzymał pierwszą nagrodę (600 zł reńskich), w krakowskim konkursie dramatycznym za komedię Pan Damazy

1888 – przybył do Krakowa

źródła:

Słownik biograficzny historii Polski, Ossolineum, Wrocław 2005

Polski Słownik Biograficzny, Bliziński Józef Franciszek (1827-1893), t. 2

Czesław Brzoza, Kraków między wojnami, Kraków 1998