Jan Biskupiec

Jan Biskupek, Jan z Opatowca, Johannes Episcopellus

(około 1377 Kraków – 22 kwietnia 1452 Chełm)

duchowny rzymskokatolicki, dominikanin 

rodzina

Pochodził z mieszczańskiej (rzemieślniczej) rodziny krakowskiej Biskupów - Bischoffów, która już w XIV wieku cieszyła się w mieście dużym znaczeniem. Urodził się prawdopodobnie w Opatowcu.

biogram

           Śluby zakonne złożył w konwencie zakonu o.o. Dominikanów w Opatowcu, miasteczku benedyktynów tynieckich, należącym do kasztelami wiślickiej. Prowadził zajęcia z teologii, a sam zapisał się na studia w Akademii Krakowskiej celem uzupełnienia swojego wykształcenia. Tytułów uniwersyteckich nie zdobył, na przeszkodzie stanęły zajęcia zakonne, które nie pozwoliły na systematyczną pracę. Pobyt jego w zakonie przypada bowiem na czasy zażartych walk narodowościowych, gdy niemieccy dominikanie z całą usilnością dążyli do zerwania jedności polskiej prowincji, był gorącym zwolennikiem polskości i jedności polskiej prowincji dominikańskiej. Czynnie zajmował się sprawami polskiej prowincji, fundował nowe konwenty w Kościanie, Łowiczu, Środzie, Horodle i Hrubieszowie, sporządził zbiór formuł aktów prowincjalskich tak własnych, jak i poprzedników. Największe zasługi położył w staraniach o utrzymanie jedności polskiej prowincji dominikańskiej i w pracy nad podniesieniem kulturalnym wschodnich kresów Rzeczypospolitej.

           Był bliskim współpracownikiem, spowiednikiem i doradcą króla Władysława Jagiełły. Aby objąć biskupstwo chełmskie – z polecenia samego króla – zrzekł się funkcji prowincjała Dominikanów. Wdał się w konflikt z biskupem krakowskim Zbigniewem Oleśnickim, którego przedmiotem była sprawa przyłączenia archidiakonatu lubelskiego (należącego do diecezji krakowskiej) do biskupstwa chełmskiego. Stworzył podstawy rozwoju diecezji chełmskiej, zwołał cztery synody diecezjalne, zwolennik akcji misyjnej na Rusi i ściślejsze jej związanie z Polską. 

           W ostatnich kilkunastu latach odsunięty od dworu królewskiego, przebywał przeważnie w diecezji, oddawał się w wolnych chwilach studiom nad przeszłością państwa polskiego, a zarazem spisywał zdarzenia z okresu swego życia. Zmarł w Chełmie i tutaj w kościele parafialnym złożono jego zwłoki na wieczny spoczynek.

kalendarium

1405-1411 – przeor krakowskiego zgromadzenia dominikanów

1409-1410 – brał udział w soborze w Pizie

1410 V 24 – na kapitule generalnej zakonu dominikańskiego w Bolonii otrzymał promocje zakonno-papieską na doktora czyli magistra świętej teologii

1411 V 21-28 – kapituła zakonna prowincji polskiej, zebrana w Krakowie wybiera go na urząd prowincjała

1411-1417 – prowincjał polskich dominikanów

1417 - biskup chełmski

1417 V 1 – jako biskup nominat chełmski bierze udział w radzie zwołanej przez króla Władysława II Jagiełły do Sanoka w sprawie zamierzonego małżeństwa króla z Elżbietą Granowską

1417 VII 19 - przebywa z królem w Krasnymstawie

1422 II 1 – występuje jako świadek w procesie krzyżackim

1430 III 4 – występuje jako świadek na przywileju jedlneńskim obok prymasa i biskupów krakowskiego, włocławskiego i poznańskiego

1434 VII 25 – bierze udział w uroczystościach koronacyjnych Władysława Warneńczyka

źródła:

Jakub Turek, Jan Biskupiec z Opatowca OP (ok. 1377–1452). Dominikanin, spowiednik królewski, biskup chełmski. Kraków 2023

Karol Piotrowicz: Biskupiec Jan. [w]: „Polski Słownik Biograficzny”. T. 2, Kraków 1936, Reprint: Kraków 1989

Jakub Sawicki, Jan Biskupiec, biskup chełmski (1377-1452). Szkic biograficzny [w] „Nasza przeszłość” t. IV 1948