Stanisław Józef Bieżanowski
(1628 Lwów – 10 listopada 1693 Kraków)
historyk, poeta
rodzina
pochodzenia mieszczańskiego
biogram
We Lwowie ukończył szkołę miejską, pracując jako guwerner syna Marcina Kalinowskiego, hetmana polnego, podjął studia w Krakowie na Akademii Krakowskiej. Kształcił się przez kilka lat szczególnie w wymowie i poezji pod kierunkiem profesora Cynerskiego oraz filozofii i matematyki, uzyskał najpierw bakalaureat nauk wyzwolonych, i mimo, że bezpowrotnie stracił wzrok, kontynuował studia uzyskując magisterium.
Ciężkie kalectwo zwróciło go do poezji. Dusza jego pełna wiary, szczególną pociechę dla siebie znajdowała w wielbieniu Najświętszej Panny. Na cześć jej napisał: Immaculatum Virginis Deiparae lilie tum , Messis liliorum quinaria, i Oraculum Parthenium Virg. Deiparae, gdzie naśladował Jana z Calvi, korsykanina, także niewidomego poetę.
Został powołany do Kolegium Mniejszego i otrzymał katedrę poetyki. Zwolniono go z obowiązku wykładów i dysput w zamian za tworzone panegiryki na rzecz wszechnicy krakowskiej.
Zasłynął jako autor panegiryków (między innymi na cześć Jana III Sobieskiego) i łacińskich utworów religijnych. Za jego zdolności poetyckie zwano go bonorum ingeniorum pater. Specjalizował się w układaniu anagramów. W utworze Echo e Polonia Romam tendens z liter imienia Elżbiety złożył 100 anagramów.
Do końca życia pracował nad dziejami Akademii (wspomagany fundacją S. Petrycego), był jej historiografem i wierszopisem. Najcenniejsza w jego dorobku literackim są roczniki dziejów polskich 1666–1688, praca ta ważna dla historii pozostaje w rękopisie w bibliotece Ossolińskich we Lwowie. Pozostawił około 150 panegiryków, z których najwięcej zachowało się w zbiorach Biblioteki Jagiellońskiej (126 łacińskich i 10 polskich).
Pochowany w kościele św. Anny.
wybrane prace:
1670 - Echo e Polonia Romam tendens
1675 - Oraculum Parthenium ... Virginis Deiparae
1676 - Hecatombaea scuto regali sacra
1688 - Immaculatum Virginis Deiparae lilietum i Messis liliorum quinaria
kalendarium
1643-1655 - studiował na Akademii Krakowskiej
1646 – bakalaureat nauk wyzwolonych
1650 – całkowicie stracił wzrok
1655 – stopień doktora filozofii
1665 – powołany do Kolegium Mniejszego
1666 - otrzymał katedrę poetyki
1669 – autor lemm i wierszy do łuków tryumfalnych podczas wjazdu koronacyjnego Michała Korybuta Wiśniowieckiego
1678 – zwolniony z obowiązku wykładów i dysput
1683 XI – otrzymał 12 florenów honorarium za wiersz do „Sławkowskiej bramy”
1689 I 16 – rozpoczął pracę nad dziejami Akademii
źródła:
Encyklopedia katolicka t. 1-5, Lublin 1989
Bibliografia Literatury Polskiej - Nowy Korbut, t.2 Piśmiennictwo Staropolskie, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1964, s. 31-32
Mała Encyklopedia Kultury Antycznej, Warszawa 1968
Henryk Barycz: Bieżanowski Stanisław Józef. w: Polski Słownik Biograficzny. T. 2, Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1936, Reprint: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1989