Piotr Ignacy Bieńkowski Łada
(28 kwietnia 1865 Romanówka nad Styrem, Ukraina – 10 sierpnia 1925 Chylin, Ukraina)
archeolog, wybitny badacz sztuki starożytnej
rodzina
pochodził z rodziny szlacheckiej
syn Adama Bieńkowskiego Łady, (który po utracie własnego majątku był administratorem w dobrach Lanckorońskich) i Blanki z Zalewskich
poślubił: Lucyna Janta–Połczyńska herbu Bończa (1877 VI 30 Wysoka – 1937 IX 24 Kraków)
dzieci: Barbara (1900 VI 9 Kraków – 1985 V 19 Gdańsk), mąż Zygmunt Pióro h. Bończa (1887–1940); Krzysztof Maciej (1902 II 23 Kraków – 1973 XI 27 Warszawa), adwokat, żona 1. Anna Laewasser; 2. Danuta Strzeszewska; Agnieszka (1905 IX 24 – 1979 X 29 Kraków), mąż Tadeusz Wincenty Dobrowolski (1899–1984); Andrzej (1909 VII 3 – 1940 VI 5 Wiśnicz), prokurator, żona Maria
biogram
Po ukończeniu Gimnazjum im. Franciszka Józefa we Lwowie studiował historię starożytną i filologię klasyczną na Uniwersytecie Lwowskim (pod kierunkiem Ludwika Ćwiklińskiego), historię i archeologię w Berlinie (u Theodora Mommsena), Wiedniu (u Otto Benndorfa), Rzymie i Atenach. Został profesorem UJ, był twórcą i kierownikiem pierwszej w Polsce Katedry Archeologii Klasycznej. Pełnił funkcję dziekana Wydziału Filozoficznego UJ. Był założycielem pierwszego w Polsce uniwersyteckiego seminarium archeologicznego.
Był członkiem PAU, członkiem Komisji Antropologicznej, Filologicznej i Orientalistycznej, a także Komisji do Badania Historii Sztuki w Polsce, należał między innymi do Society for the Promotion of Hellenic Studies w Londynie, Towarzystwa Filologiczno-Archeologicznego „Eranos” w Wiedniu, Verein der Altertumsfreunde im Rheinlande w Bonn.
Zajmował się głównie rzeźbą grecką i rzymską, badał przedstawienia ludów barbarzyńskich w sztuce klasycznej. Zainicjował opracowanie zabytków starożytnych znajdujących się w polskich kolekcjach, zapoczątkował także udział badaczy polskich w pracach terenowych. Z ramienia AU uczestniczył w ekspedycji archeologicznej do Egiptu.
Opublikował ponad 160 pozycji bibliograficznych, ogłoszonych w ośmiu językach (po polsku, niemiecku, francusku, angielsku, włosku i po łacinie, hiszpańsku i rosyjsku) między innymi Historia kształtów biustu starożytnego, De simulacris barbarorum gentium apud Romanos i Irnagines Celtarum.
Pochowany na Cmentarzu Rakowickim (kwatera 15, grobowiec rodzinny).
wybrane prace:
1887 - Krzysztofa Warszewickiego dzieła niewydane
1890 - De fontibus et auctoritate scriptorum historiae Sertorianae
1893 - Z dziejów cywilizacji starożytnej
1895 - Historia kształtów biustu starożytnego
1896 - Impresjonizm w sztuce rzymskiej i starochrześcijańskiej
1900 - De simulacris barbarorum gentium apud Romanos
1902 - O Sarmatach i Roxolanach w sztuce rzymskiej
1903 - O reliewach w Giardino Boboli we Florencji
1908 – cz. I, 1928 cz. II Irnagines Celtarum
1917 - O lecytach greckich w krakowskich zbiorach
1920 - O rzeźbach grecko-rzymskich na zamku XX. Czartoryskich w Gołuchowie
1929 - O skarbie srebrnym z Choniakowa na Wołyniu
kalendarium
1882 – ukończył Gimnazjum im. Franciszka Józefa we Lwowie
1882-1886 - studiował historię starożytną i filologię klasyczną na Uniwersytecie Lwowskim
1886–1892 – studiował historię i archeologię w Berlinie, Wiedniu, Rzymie i Atenach
1888 – na Uniwersytecie Lwowskim obronił doktorat
1893 – po habilitacji związał się z Uniwersytetem Jagiellońskim, podejmując wykłady z zakresu archeologii klasycznej, po uzyskaniu veniam legendi
1897 – profesor nadzwyczajnym UJ
1897 – twórca pierwszej w Polsce Katedry Archeologii Klasycznej
1897 VI 9 – 1925 – kierownik Katedry Archeologii Klasycznej
1899 – współpracownik Komisji Antropologicznej AU
1901 – członek Komisji do Badań Historii Sztuki w Polsce
1901 – profesor zwyczajny archeologii klasycznej
1905 – uruchomił i kierował Seminarium Archeologii Klasycznej
1907 – został wiceprezesem krakowskiego Towarzystwa Numizmatycznego
1908-1909 – pełnił funkcję dziekana Wydziału Filozoficznego UJ
1909 – członek korespondent AU
1909–1921 – dyrektor Gabinetu Połączonych Zbiorów Sztuki i Archeologii
1910–1911 – z ramienia AU uczestniczył w ekspedycji archeologicznej do Egiptu (między innymi uczestniczył w pracach wykopaliskowych w El–Kubanije w Dolnej Nubii)
1913 – przystąpił do nowo utworzonej Komisji Filologicznej
1917 – członek PAU
1918 – został członkiem Komisji Orientalistycznej AU
1921 – członek czynny zamiejscowy Lwowskiego Towarzystwa Naukowego
źródła:
Czesław Brzoza, Kraków między wojnami, Kraków 1998
Biogramy uczonych polskich, Część I: Nauki społeczne, zeszyt 1: A-J, Wrocław 1983
J. Śliwa, Piotr Bieńkowski (1865-1925). Badacz – nauczyciel akademicki – organizator nauki, Archeologia śródziemnomorska w Uniwersytecie Jagiellońskim 1897 – 1997, Kraków 1998
Śliwa J., Starożytny Egipt oczami Polaków. Słownik biograficzny egiptologów, archeologów i badaczy pokrewnych dziedzin, podróżników i kolekcjonerów oraz literatów i malarzy zafascynowanych przeszłością i teraźniejszością Egiptu, Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 2019
Stanisław Jan Gąsiorowski: Bieńkowski Piotr. w: „Polski Słownik Biograficzny”. T. 2: Beyzym Jan – Brownsford Marja. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1936, s. 73–74. Reprint: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1989
Rajmund Gostkowski: Piotr Ignacy Bieńkowski