Marcin Bielski
pierwotnie Wolski
(około 1495 Biała koło Pajęczna – 18 grudnia 1575 Kraków)
historyk, pisarz, tłumacz
rodzina
nazwisko przejął od nazwy wsi, z której się wywodził
poślubił Siemikowską herbu Oksza, dziedziczkę 10-łanowego folwarku w Białej Szlacheckiej koło Pajęczna
ojciec Joachima
biogram
Początkowo przebywał na dworze Janusza, księcia mazowieckiego, następnie został dworzaninem P. Kmity, później brał udział w walkach z Tatarami, wziął również udział w bitwie z Wołochami pod Obertynem. Przez pewien czas mieszkał w Krakowie, gdzie rozpoczął studia na Wszechnicy Jagiellońskiej, zetknął się tu z ruchem reformacyjnym i stał się jego gorącym zwolennikiem. Po opuszczeniu Krakowa osiadł na wsi, gdzie bardziej zajmował się pracą literacką niż zajęciami gospodarskimi.
Za jego debiut literacki uchodzi przekład z języka czeskiego Żywoty filozofów, to jest mędrców nauk przyrodzonych, napisał i ogłosił w Krakowie Kronikę wszytkiego świata, pierwszą w piśmiennictwie polskim historię powszechną od czasów biblijnych do 1550 roku, zawierającą opracowaną zgodnie z średniowiecznymi zasadami relację historyczną z elementami fantastycznymi i legendarnymi. Księgę poświęconą dziejom Polski przerobił, uzupełnił faktami do 1586 roku i wydał jego syn Joachim. Był również autorem pierwszego polskiego moralitetu Komedia Justyna i Konstancyjej, traktatu z dziedziny wojskowości Sprawa rycerska oraz wierszowanych satyr, między innymi Sen majowy, Sejm niewieści i Rozmowa nowych proroków, dwu baranów o jednej głowie.
Pochowany w pobliskim Pajęcznie.
W Krakowie ma ulicę w XII dzielnicy Prokocim Bieżanów łączącą ulicę Górników z ulicą gen. Jakuba Jasińskiego.
wybrane prace:
1535 - Żywoty filozofów, to jest mędrców nauk przyrodzonych
1551 - Kronika wszytkiego świata
1557 - Komedia Justyna i Konstancyjej
1569 - Rozmowa nowych proroków, dwu baranów o jednej głowie
1586 - Sprawa rycerska
1586 - Sen majowy pod gajem zielonym jednego pustelnika
1586 - Sejm niewieści
1587 - Rozmowa nowych proroków dwu baranów o jednej głowie
kalendarium
1524 i 1535 - brał udział w walkach z Tatarami
1531 – uczestniczył w bitwie pod Obertynem
1540 - osiadł na wsi
1540 - poślubił dziedziczkę dóbr w Białej Szlacheckiej
1810 IX 4 – jego grobowiec podczas pożaru został zniszczony
źródła:
Władysław Nehring, O życiu i pismach Joachima Bielskiego, Poznań 1860
Słownik biograficzny historii Polski, Ossolineum, Wrocław 2005
Teresa Stanisławska-Adamczewska, Jan Adamczewski, Kraków, ulica imienia …, Kraków 2000
Bibliografia Literatury Polskiej – Nowy Korbut, t. 2 Piśmiennictwo Staropolskie, Warszawa 1964
Jerzy Ziomek: Renesans. Wyd. XI – 5 dodruk. Warszawa 2012, seria: Wielka Historia Literatury Polskiej