Bronisław Biegeleisen-Żelazowski
(3 maja 1881 Monachium, Niemcy – 31 maja 1963 Warszawa)
inżynier, psycholog
rodzina
syn Henryka, historyka literatury, ludoznawcy, i Anny z domu Lindenbaum
brat Leona Władysława (1885 – 1942), profesora ekonomii politycznej i prawa Wolnej Wszechnicy Polskiej w Warszawie, zamordowanego przez gestapo
był dwukrotnie żonaty:
z pierwszego małżeństwa pozostawił córkę Irenę Żelazowską-Dłutek
drugie małżeństwo z mgr Anną Laurą Krasuską-Żelazowską pozostało bezdzietne
biogram
Po ukończeniu gimnazjum we Lwowie studiował na Wydziale Filozofii Uniwersytetu Lwowskiego i na Wydziale Budowy Maszyn Politechniki Lwowskiej, którą ukończył z tytułem inżyniera mechanika i specjalnością ogrzewnictwo i wentylacja. Rozpoczął działalność zawodową i ogłosił drukiem kilka publikacji we lwowskim „Czasopiśmie Technicznym”.
Po otrzymaniu stypendium zagranicznego objął stanowisko asystenta w katedrze profesora H. Rietscha w Stacji Doświadczalnej Ogrzewania i Wentylacji na politechnice w Charlottenburgu koło Berlina. Na Politechnice Berlińskiej ukończył pełne wyższe studia techniczne, został doktorem nauk technicznych i po habilitacji powrócił do Lwowa podejmując pracę na macierzystej uczelni.
W czasie I Wojny Światowej przeniósł się do Krakowa, podjął pracę w Szkole Przemysłowej, następnie utworzył w Krakowie Instytut Psychotechniczny, przemianowany później na Instytut Psychologii Pracy. Po II wojnie światowej został profesorem Politechniki Warszawskiej, Uniwersytetu Warszawskiego i Łódzkiego.
Początkowo zajmował się problematyką techniki sanitarnej, następnie zagadnieniami organizacji pracy oraz psychologii pracy. Jest autorem 136 prac między innymi Analiza uwagi w świetle badań psychologicznych, Metody statystyczne w psychologii, Zarys psychologii pracy. Był członkiem Towarzystwa Naukowego Organizacji i Kierownictwa oraz Międzynarodowego Stowarzyszenia Psychologii Stosowanej, rad naukowych IEiOP, Instytutu Fizjologii Pracy, Instytutu Organizacji Przemysłu Maszynowego oraz Pracowni Ogólnych Problemów Organizacji Pracy PAN. Był twórcą polskiej psychologii pracy, wybitnym znawcą tej problematyki w skali światowej.
Pochowany na Cmentarzu Powązkowskim (kwatera 154c-VII-8).
wybrane publikacje:
1929 - Uświadomienie zawodowe młodzieży krakowskiej
1931 - Badania psychologiczne i poradnictwo w świetle badań psychologicznych
1932 - Analiza uwagi w świetle badań psychologicznych
1935 - Metody statystyczne w psychologii
1949 - Poradnictwo zawodowe
1959 - Wiedza o pracy ludzkiej
1960 - Fizjologia i psychologia pracy
1964 - Zarys psychologii pracy
kalendarium
1903 - ukończył studia na Politechnice Lwowskiej
1904–1921 – członek Towarzystwa Politechnicznego we Lwowie
1905 – uzyskał stopień doktora nauk technicznych
1905 – przebywał w Berlinie na stypendium zagranicznym
1906 – został docentem tej Uczelni
1907 VII - objął wykłady z ogrzewania i wentylacji na macierzystej uczelni
1909 - uzyskał habilitację w dziedzinie inżynierii sanitarnej na Politechnice Berlińskiej
1910 – został członkiem Polskiego Towarzystwa Filozoficznego we Lwowie
1915 – rozpoczął pracę w Szkole Przemysłowej w Krakowie
1920 - rozpoczął pierwsze w Polsce badania z zakresu psychotechniki przemysłowej
1920 – zorganizował i został dyrektorem Instytutu Psychotechnicznego w Krakowie
1928–1931 - kierownik Instytutu Poradni Zawodowej w Katowicach, czynnie uczestniczył w tworzeniu pracowni psychotechnicznych w Borysławiu, Sosnowcu i Żywcu
1936 - uzyskał doktorat z psychologii pracy na Uniwersytecie Poznańskim
1941 – otrzymał propozycję objęcia wykładów psychologii stosowanej w John Brown University w Arkansas, nie zrealizował tej propozycji
1941 XI 12 – 1946 VIII 31 – nauczyciel fizyki w Polskim Liceum i Gimnazjum Koedukacyjnym w Tel Avivie po czym opuścił szkołę po jej likwidacji przez władze brytyjskie i udał się do Wielkiej Brytanii
1945 – został profesorem Politechniki Warszawskiej, Uniwersytetu Warszawskiego i Łódzkiego
1947 – rozpoczął pracę w Głównej Poradni Zdrowia Psychicznego i Wyższej Szkole Higieny Psychicznej w Warszawie
1949 - otrzymał stanowisko samodzielnego pracownika naukowego w Instytucie Ekonomiki i Organizacji Przemysłu w Warszawie, gdzie zorganizował Zakład Normowania Pracy
1951 – wziął udział w I Kongresie Nauki Polskiej
1952 – przyjął drugi człon nazwiska – Żelazowski
1953 – przeszedł w stan spoczynku
1955 – otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego
1956 VII 22 – odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski
1960 - założył oraz został kierownikiem Zakładu Psychologii przy Ośrodku Badań Transportu Samochodowego w Warszawie (jak w latach 1959-1965 nazywał się ITS)
źródła:
Słownik biograficzny historii Polski, Ossolineum, Wrocław 2005
Jerzy Knyziak, Profesor Bronisław Biegeleisen-Żelazowski (1881-1963) psycholog pracy, ATEST 3/2002
Zbigniew Martyniak, Historia myśli organizatorskiej. Wybitni autorzy z zakresu organizacji i zarządzania w pierwszej połowie XX w., Kraków 2002