Andrzej Białas
(26 lipca 1936 Kraków - )
fizyk
rodzina
żona Elżbieta
biogram
Studiował fizykę w Instytucie Fizyki UJ, gdzie podjął pacę i uzyskał tytuł profesora zwyczajnego. Jego specjalnością jest fizyka teoretyczną i fizyka wysokich energii.
Zajmuje się między innymi teorią silnych oddziaływań, modelem kwarków, korelacjami międzycząsteczkowymi z wielorodnej produkcji cząstek, zderzeniami cząstek z jądrami atomu, teorią procesów dyfrakcyjnych, plazmą kwarkowo–glonową. Ważną tematyką jego pracy był opis wielorodnej produkcji w zderzeniach hadronów i jąder atomowych (Białasa-Błeszyńskiego-Czyża model tzw. zranionych nukleonów). Jego praca o zjawisku intermittencji (napisana wraz z francuskim fizykiem Robertem Peschanskim) do dziś ma ponad 700 cytowań. Jest autorem ponad 220 prac naukowych.
Przez wiele lat współpracował z Instytutem Fizyki Jądrowej im. Henryka Niewodniczańskiego PAN, jest członkiem Komitetu Fizyki PAN, członkiem Wydziału III Matematyczno–Fizyczno-Chemicznego PAU, był prezesem Polskiej Akademii Umiejętności. W Uniwersytecie Jagiellońskim był kierownikiem Zakładu, Dyrektorem Instytutu, Dziekanem Wydziału, reprezentował również Uniwersytet w Radzie Głównej Szkolnictwa Wyższego, której przez jedną kadencję przewodniczył. Pełniąc tę funkcję przeprowadził wiele ważnych uregulowań w zakresie działalności naukowej i dydaktycznej polskich uczelni. Jest organizatorem odbywającej się od pół wieku do dziś Krakowskiej Szkoły Fizyki Teoretycznej, dwutygodniowych spotkań w Zakopanem, z zaproszonymi gośćmi z całego świata.
Za swoje osiągnięcia był wielokrotnie nagradzany odznaczeniami państwowymi i nagrodami naukowymi między innymi Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Medalem Komisji Edukacji Narodowej, medalem Smoluchowskiego czy subsydium Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej.
kalendarium
1953–1957 - studiował fizykę na UJ
1962 - uzyskał doktorat na podstawie pracy o promieniowaniu dipola elektromagnetycznego
1964–1965 – przebywał w ośrodku badań jądrowych CERN w Genewie
1966 – habilitował się
1972 – laureat nagrody indywidualnej I Stopnia Państwowej Rady ds. Pokojowego Wykorzystania Energii Jądrowej
1973 – został profesorem UJ
1974 – otrzymał nagrodę państwową (z K. Zalewskim)
1976 – został członkiem Polskiej Akademii Nauk
1986 – został profesorem zwyczajnym
1989 – został członkiem Polskiej Akademii Umiejętności
2001-2018 – prezes PAU
2009 X 23 - otrzymał tytuł profesora honorowego UJ
2011 – odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski
2013 – doktor honoris causa Uniwersytetu J. Kochanowskiego w Kielcach
2022 – odznaczony brązowym medalem „Cracoviae Merenti”
źródła:
Elżbieta Dziwisz. Życie na piątkę. „Alma Mater”. Nr 108, 2008 [dostęp 2018-03-11]
Jerzy Szwed. Profesor honorowy. „Alma Mater”. Nr 120–121, 2010 [dostęp 2018-03-11]
Wspomnienia profesora Andrzeja Białasa. Oddział Dokumentacji Audiowizualnej Archiwum UJ – Kronika Filmowa UJ, 18 stycznia 2011. [dostęp 2018-03-11]