Jan Maria Bernardoni
(około 1541 Cagno, Lombardia – 19 lpaździernika 1605 Kraków)
architekt, jezuita
rodzina
pochodzenia włoskiego, z prowincji Como w Lombardii
biogram
Nabrawszy biegłości w matematyce i sztuce murarskiej, wstąpił w Rzymie do zakonu jezuitów, z zamiarem zostania architektem. Pracował pod kierunkiem Giovanni Tristano przy budowlach jezuickich w Rzymie, a następnie w Abruzo i Neapolu pod kierunkiem Giovanni de Rossis. Pracował na Sardynii, gdzie wykonywał projekty kolegiów jezuickich w miejscowościach Sasari, Cagliari i Busachi.
Opuszcza Włochy i delegowany przez Generała Zakonu przyjeżdża do Lublina, do pomocy polskim jezuitom przy wznoszeniu obiektów na terenie Polski. Z Lublina skierowany został do Poznania, gdzie dla jezuitów wykonał projekt kolegium i kościoła, których prawdopodobnie nie zrealizował. Wrócił do Lublina, współpracował przy przygotowaniu planów kościoła Jezuitów oraz kolegium i przebudował kamienicę Tęczyńskiego na dom zakonny. Rozpoczął budowę tymczasowej drewnianej kaplicy, przeprowadził adaptację starej kamienicy na szkołę i rozpoczął budowę fundamentów pod kościół Jezuitów. W tym samym okresie przygotował plany kościoła i kolegium w Kaliszu, fundacji prymasa Karnkowskiego i sporządził plany odbudowy po pożarze kościoła Brygidek w Gdańsku. Wysłany został do Nieświeża, gdzie budował kolegium jezuickie i kościół Bożego Ciała oraz przygotowywał do zawodu architekta kuśnierza Jana Frankiewicza (późniejszego twórcę kościoła św. Kazimierza w Wilnie).
Po wyjeździe Britiusa powołany został do Krakowa na kierownika budowy jezuickiego kościoła św. Piotra i Pawła, na którym to stanowisku pozostał do śmierci. Wzniósł mury aż do korony, ale bez kopuły i fasady. Już za życia musiał wzmacniać mury, które niebezpiecznie zaczęły się rysować. W czasie pobytu w Krakowie, na prywatne zlecenie Mikołaja Zebrzydowskiego, wojewody krakowskiego, sporządził plany zespołu klasztorno-kościelnego mającego powstać na szczycie góry Żarki koło Zebrzydowic, rodowej własności Zebrzydowskiego, a przeznaczonego dla oo. Bernardynów z Krakowa.
Jego twórczość miała cechy wczesnego baroku rzymskiego, jako pierwszy poza Włochami powtórzył schemat fasady kościoła Il Gesù w Rzymie (Nieśwież i Kalisz). Upowszechnił również plan kościoła z kopułą na skrzyżowaniu naw.
Pochowany w kościele św. Barbary.
wybrane prace:
1584-1593 - kościół Bożego Ciała w Nieświeżu
1592-1597 - kościół św. Wojciecha i św. Stanisława Biskupa w Kaliszu
1597-1619 - kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Krakowie
1603-1609 - kościół Matki Boskiej Anielskiej w Kalwarii Zebrzydowskiej
kalendarium
1564 – wstąpił do zakonu
1577 – rozpoczął pracę na Sardynii
1582 – przybył do Polski
1583–1586 – przebywał w Lublinie
1586 – rozpoczęto w Lublinie budowę zespołu klasztornego według jego projektu
1586–1599 – budował kościół Bożego Ciała w Nieświeżu
1599 V 4 – przybył do Krakowa i objął kierownictwo budowy kościoła św. Piotra i Pawła
1603 - rozpoczął wytyczanie fundamentów pod przyszły kościół i klasztor Bernardynów na górze Żarek
źródła:
Michał Rożek, Przewodnik po zabytkach i kulturze Krakowa, Warszawa-Kraków 1997
Leszek Sobol, Wybrane realizacje sakralne architekta i budowniczego jezuickiego Jana Marii Bernardoniego działającego w Polsce w końcu XVI w. i początku XVII w. w „Wiadomości Konserwatorskie” 18/2005
J. Poplatek, J. Paszenda, Słownik Jezuitów Artystów, 1972.
J. Paszenda, Budowle Jezuickie w Polsce, tom l, 2; 1999/2000
Stanisław Bednarski T.J.: Bernardoni Jan Maria (†1605). w: Polski Słownik Biograficzny. t. 1, Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1935, Reprint: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1989