Feliks Walery Berdau
(1826 Kraków – 24 listopada 1895 Warszawa)
botanik, fitopatolog
rodzina
z rodziny ewangelickiej
syn Jana, zegarmistrza i Rozalii z Haennelów
rodzeństwo: Józefa Rozalia (1816 - ?), mąż Ignacy Jan Okoński; Anna Prakseda (1817 - ?), mąż Jakub Michał Sanderski; Ludegar Franciszek (1819 - ?); Adam Wilhelm (1822–1823); Marianna Kasylda (1826 - ?), mąż Franciszek Hawranek; Teofil Antoni (1833 - ?)
biogram
Po studiach na Uniwersytecie Krakowskim, został asystentem Ignacego Rafała Czerwiakowskiego, później został nauczycielem historii naturalnej w krakowskim Gimnazjum św. Anny. Kontynuował studia w Rzymie, Berlinie i Wiedniu, następnie został nauczycielem przyrody w Szkole Realnej w Warszawie. Został profesorem botaniki i fizjologii roślin w Instytucie Gospodarki Wiejskiej i Leśnej w Puławach, gdzie urządził ogród botaniczny.
Odbył liczne wycieczki w okolice Krakowa i Karpat. W Tatrach zdobył liczne szczyty, był też w niemal wszystkich dolinach walnych Tatr Wysokich. Owocem tych wędrówek były zarówno prace i artykuły naukowe, jak i bogate zielniki, znajdujące się dziś w zbiorach w Warszawie i Krakowie. Był jednym z autorów haseł do 28 tomowej Encyklopedii Powszechnej Orgelbranda z lat 1859–1868. Jego nazwisko wymienione jest w I tomie z 1859 roku na liście twórców zawartości tej encyklopedii.
Podał topograficzno–geognostyczny opis okolic Krakowa oraz zarys historyczny polskiej literatury botanicznej z tego zakresu. Rozpoczął druk wielkiego dzieła Flora Tatr, Pienin i Beskidu Zachodniego, zdążył wydrukować tylko 39 arkuszy z powodu kradzieży dalszej części rękopisu. Wskutek nadmiaru innych zajęć i potem choroby podjął na nowo pracę nad tym dziełem później, wkrótce jednak został porażony paraliżem. Na podstawie materiałów i notat autora dzieło zostało dokończone w całości dopiero przez Franciszka Błońskiego. Ponadto publikował mniejsze artykuły między innymi we „Wszechświecie”, „Tygodniku Ilustrowanym”. Tłumaczył podręczniki z języków obcych, a uczniowie wydali według jego wykładów podręcznik Botaniki Leśnej. Pozostawił duże zbiory zielnikowe, obecnie częściowo w Zielniku Wydziału Biologii Uniwersytetu Warszawskiego. Był członkiem Towarzystwa Naukowego Krakowskiego i Zoologiczno–botanicznego w Wiedniu. Uznawany za jednego z największych botaników zajmujących się problematyką tatrzańską. Został upamiętniony nazwami kilku roślin. Nazwane nazwiskiem uczonego rośliny to między innymi Rosaceae Rubus berdaui, Ranunculaceae Aconitum berdaui, Rosaceae Rosa berdaui i Gladiolus parviflorus Berdau.
Zajmował się także fitopatologią. Jest autorem między innymi rozdziału „Choroby roślin” w wychodzącej w Warszawie „Encyklopedyi rolnictwa” (1873), pierwszego w języku polskim obszernego przeglądu aktualnej wówczas wiedzy fitopatologicznej.
wybrane prace:
1855 - Wycieczka botaniczna w Tatry odbyta w r. 1854 „Biblioteka Warszawska”
1855 - Geographisch-botanische Skizze des Tatra-Gebirges, „Österreichisches Botanisches Wochenblatt”
1858 - Flora północnej strony Tatrów, nagrodzona przez Towarzystwo Naukowe Krakowskie
1859 - Flora cracoviensis (…)
1860 - Spis roślin właściwych Tatrom, druk w przewodniku Eugeniusza Janoty pt. Przewodnik w wycieczkach na Babią Górę, do Tatr i Pienin
1868 - Karpaty w ogóle, a w szczególności o Tatrach, pod względem geograficznym, geologicznym i botanicznym, praca doktorska
1890 - Flora Tatr, Pienin i Beskidu Zachodniego (1867–1888, wydana przez F. Błońskiego)
kalendarium
1846 – ukończył studia na UJ
1847–1854 - adiunkt katedry Botanicznej u Ignacego Rafała Czerwiakowskiego
1854 - przeszedł przez szereg przełęczy i wszedł na wiele szczytów, między innymi Bystra, Czerwone Wierchy, Świnica (niższy wierzchołek), Kościelec, Lodowa Kopa (dwukrotnie, raz z ks. Wojciechem Grzegorzkiem i ks. Józefem Stolarczykiem), Murań
1856-1858 - pracował jako nauczyciel historii naturalnej w Gimnazjum Św. Anny
1858-1859 – uzupełniał studia w Rzymie, Berlinie i Wiedniu
1860-1861 - nauczyciel przyrody w Szkole Realnej w Warszawie
1862–1863 - profesor w Instytucie Politechnicznym i Rolniczo-Leśnym w Puławach
1868 - otrzymał doktorat filozoficzny na UJ
1869-1886 – profesor w Instytucie Gospodarstwa Wiejskiego i Leśnictwa w Puławach
1876 - nostryfikował doktorat na Uniwersytecie Charkowskim
1886 - wskutek ciężkiej choroby przestał wykładać
źródła:
Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka encyklopedia tatrzańska. Poronin 2004
Zdzisław Kosiek: Botanika. w: Historia nauki polskiej. Tom IV, cz. III. Andrusiak W., Kościelecka H. (red.). Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk, Łódź: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wydawnictwo PAN, 1987
Bolesław Chwaściński: Z dziejów taternictwa. O górach i ludziach. Warszawa: Sport i Turystyka, 1988
Encyklopedia Powszechna, tom I, wyd. Samuel Orgelbrand, Warszawa, 1859
Zbieracze – biogramy | Zielnik Wydziału Biologii Uniwersytetu Warszawskiego [dostęp 2022-09-23]
Feliks Walery Berdau (1824-1895) - Genealogy [dostęp 2022-09-23]