Artur Benis
(3 grudnia 1865 Kraków – 9 lipca 1932 Kraków)
prawnik, ekonomista, historyk książki
rodzina
2 maja 1897 ożenił się z Heleną Rapoport (1874–1945)
dzieci: Adam Jerzy (1898-1938),dyplomata, historyk; Ludwik Stefan (1900–1939) i Antoni August (1901–1994)
biogram
Studiował prawo na UJ, uzyskał doktorat, został profesorem nadzwyczajnym ekonomii opisowej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Początkowo pracował w dziedzinie historii prawa i kultury w Polsce, później przeszedł do studiów gospodarczych historycznych i współczesnych, wydał cały szereg dzieł. Autor prac z zakresu polityki gospodarczej państwa oraz historii kultury polskiej, zwłaszcza drukarstwa i księgarstwa oraz kilku prac z zakresu malarstwa i drzeworytnictwa.
Prócz tego działał w życiu gospodarczym Galicji i Austrii. Został sekretarzem Izby Przemysłowo–Handlowej w Krakowie. Jako delegat polskiego rządu udał się do Paryża z upoważnieniem, aby Entencie (względnie poszczególnym jej członkom, a przede wszystkim Francji) "ofiarować w razie potrzeby na własność wszystkie dobra skarbowe na Górnym Śląsku (kopalnie, huty i pola węglowe), eksploatację mającego się utworzyć w Polsce monopolu węglowego, a nawet rządowe kopalnie i tereny w Brzeszczach i Spytkowicach oraz inne koncesje”. Jednak obawa francuskich kapitalistów przed zbytnim angażowaniem się na niepewnym jeszcze polskim gruncie sprawiła, że nie wszystkie proponowane transakcje doszły do skutku. Zrealizowano jednak wydzierżawienie francusko-polskim spółkom akcyjnym "Skarboferme" i "Tarnoferme" państwowych kopalń węgla na Górnym Śląsku, które miały przypaść Polsce, oraz kopalni i huty ołowiu i srebra w Strzybnicy.
Został pełnomocnikiem Rady Zawiadowczej Jaworznickich Kopalń Węgla, pracował w Biurze Prac Kongresowych w Paryżu, został pełnomocnikiem rządu polskiego do spraw górnośląskich. Był radcą miejskim, należał do członków TMZiHK, był członkiem Towarzystwa Miłośników Książki w Krakowie.
Należał do inicjatorów założenia uczelni w Krakowie, wyjaśniał: „mam nadzieję, że Akademia Górnicza wychowa nie tylko tęgich górników, ale także tęgich obywateli, w których polski górnik znajdzie oddanego sobie przyjaciela. Do Akademii Górniczej przywiązujemy także wielką wagę jako do naukowej pracowni geologiczno-krajoznawczej, której w naszym Zagłębiu [Krakowskim] koniecznie potrzeba”.
Kancelarię adwokacką prowadził przy ulicy Starowiślnej w kamienicy nr 4, następnie przeprowadził się na ul. Wielopole, jego kancelaria przeprowadziła rozwód Hirsza Singera. Przeniósł się z kancelarią adwokacką do reprezentacyjnego, nowo wybudowanego gmachu Izby Przemysłowo-Handlowej przy ul. Długiej 1, kancelarię adwokacką prowadził do wybuchu wojny w 1914 roku.
Uwieczniony przez Romana Brandstaettera jako Filip Waschütz w sztuce "Ja jestem Żyd z Wesela", granej w Starym Teatrze, w adaptacji i reżyserii T. Malaka.
Pochowany na Cmentarzu Rakowickim (kwatera XIIa).
wybrane prace:
1887 - Historya ochrony praw autorskich w dawnej Polsce
1899 - Das Hausierwesen In Galizien
1890 - Materyały do historyi drukarstwa i księgarstwa w Polsce
1892 - Postępek prawa czartowskiego przeciw narodowi ludzkiemu
1896 - Podatek od nafty i motory dla małego przemysłu
1901 – Drogi wodne w Galicji
1905 - Muzeum Przemysłowe w Krakowie
1906 - Emigracya
1910 - Zagłębie Krakowskie: uwagi gospodarcze. Przemysł górniczy i fabryczny
1917 - Przemysł galicyjski a Austrya
1922 - Polskie Kopalnie Skarbowe na Górnym Śląsku : odczyt wygłoszony na III-cim Zjeździe Górników i Hutników Polskich w Katowicach w r. 1922
kalendarium
1888 – został doktorem praw na UJ
1894–1916 – sekretarz Izby Przemysłowo–Handlowej w Krakowie
1906 – odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Franciszka Józefa za udział w traktatach handlowych
1914 – członek Naczelnego Komitetu Narodowego
1915-1919 – przyczynił się do wykupienia i kontroli przez władze polskie nad górnośląskimi kopalniami wegla kamiennego
1919 – został profesorem UJ
1919 - pracował w Biurze Prac Kongresowych w Paryżu
1919 II 18 – został członkiem zarzadu Banku Galicyjskiego dla Handlu i Przemysłu w Krakowie
1919 – został członkiem Wydziału Wielkiego Kasy Oszczędności Miasta Krakowa
1919–1932 – pełnił funkcję pełnomocnika Rady Zawiadowczej Jaworznickich Kopalń Węgla
1920 – został pełnomocnikiem rządu polskiego ds. górnośląskich
1920 XI – udał się do Paryża dla uzyskania poparcia mocarstw Ententy w sprawie śląskiej za cenę daleko idących koncesji gospodarczych
1994-2013 – w Starym Teatrze grano sztukę Ja jestem Żyd z „Wesela”
żródła:
Jan Wiktor Tkaczyński (red.), Pro Memoria III. Profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego spoczywający na cmentarzach Krakowa 1803-2017, Kraków 2018
Zasłużyli się krajowi. „Nowości Illustrowane”. Nr 35, 1 września 1906
Ś. P. Artur Benis. Wspomnienie pośmiertne. Kraków 1932
Adolf Nowaczyński: Dokumenty historyczne z wojny europejskiej, z. 1. Warszawa 1922