Klemens Bąkowski
(23 listopada 1860 Kraków – 22 sierpnia 1938 Kraków)
prawnik, pisarz, publicysta, badacz, popularyzator i historyk Krakowa
rodzina
urodził się w domu z XIV-wiecznym godłem „Podelwie”, przy ulicy Grodzkiej
młodszy syn Józefa, mistrza blacharskiego, prowadzącego zakład przy ulicy Szpitalnej, i Anny z Walkaszów
biogram
Po ukończeniu Gimnazjum Św. Anny studiował na Wydziale Prawa UJ, gdzie uzyskał tytuł doktora praw. Podczas studiów pracował jako aplikant w Archiwum Akt Grodzkich i Ziemskich, kierowanym przez Michała Bobrzyńskiego. Po obronieniu doktoratu został zatrudniony jako koncypient w kancelarii Karola Pieniążka. Po trzyletniej aplikanturze został wpisany na listę adwokacką z siedzibą w Krzeszowicach i tam prowadził kancelarię adwokacką, dojeżdżając codziennie z Krakowa.
Już na studiach publikował artykuły, po studiach zajął się badaniami archiwalnymi dziejów Krakowa, na łamach prasy umieszczał artykuły dotyczące historii miasta. Był autorem wielu artykułów w „Roczniku Krakowskim”, opracował kilka monografii historycznych opublikowanych w serii „Biblioteki Krakowskiej”, korespondował z z „Kurierem Warszawskim” i „Polską Zbrojną” pod pseudonimem Cracoviensis. Pisał powieści (między innymi Posażna panna, Polska jakobinów), opowiadania, humoreski i utwory sceniczne. Napisał także utwór poetycki Pan Mateusz, czyli ostatni zajazd na Kleparzu. Publikował felietony w prasie krakowskiej i warszawskiej. Zajmował się także malowaniem akwarel i rysowaniem karykatur. Najważniejszym jego dziełem były Dzieje Krakowa, która przez ponad pół wieku stanowiła podstawowe kompendium wiedzy o Krakowie.
Był współzałożycielem Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, jego sekretarzem, później członkiem honorowym. Został sekretarzem, później wiceprezesem Komitetu Kopca Kościuszki. Pełnił funkcję radnego, został syndykiem stołeczno-królewskiego miasta Krakowa z miesięczną pensją tysiąca koron. Ponadto był radcą krakowskiego oddziału Banku Gospodarstwa Krajowego. Poparł prezydenta Leo sprzeciwiającego się umieszczeniu panoramy bitwy pod Grunwaldem (zaprojektowanej przez Jana Stykę) w Barbakanie.
Ponieważ był kawalerem i prowadził niezwykle skromny i oszczędny tryb życia, wydając pieniądze jedynie na zakup książek, ze zgromadzonych oszczędności zakupił piękną, zabytkową kamienicę (Krauzowską) przy ulicy św. Jana 12. Zamieszkał na II piętrze, wraz ze swymi bogatymi zbiorami bibliotecznymi i dziełami sztuki - głównie o tematyce krakowskiej. Parter odnajął na magazyn krawiecki, a I piętro swemu koledze, mecenasowi Józefowi Skąpskiemu. W środowisku krakowskim uchodził za oryginała i ekscentryka, pozostało po nim wiele anegdot.
Wychodząc z kawiarni uległ wypadkowi - został potrącony na ulicy przez samochód i doznał złamania ramienia. Od tego czasu cierpiał na bezsenność i czuł się coraz gorzej, zmarł po krótkiej chorobie. Pochowany na Cmentarzu Rakowickim w grobowcu rodzinnym (kwatera 41).
W testamencie zapisał swą kamienicę Towarzystwu Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, zbiory biblioteczne przekazał bibliotece uniwersyteckiej w Poznaniu, a spuściznę rękopiśmienną Bibliotece Jagiellońskiej. W sieni kamienicy Krauzowskiej znajduje się tablica pamiątkowa z jego medalionem dłuta Karola Hukana.
Jego imieniem nazwano ulicę w VII dzielnicy Zwierzyniec, biegnącą równolegle do ulicy św. Królowej Jadwigi i łączy ulicę Tadeusza Wyrwy–Furgalskiego z ulicą Piotra Borowego.
wybrane prace:
1891 - Kraków w czasie Konstytucji 3 Maja
1897 - Historia Krakowa w zarysie
1899 – opowiadanie Posażna panna
1899 – Podania i legendy krakowskie
1900 - Dzieje Wszechnicy Krakowskiej
1902 – Dawne cechy krakowskie
1902 - Dawne kierunki rzek pod Krakowem
1904 – Kościół ś. Krzyża w Krakowie
1905–1909 - Kronika krakowska z lat 1796-1848 (t. 1-3)
1905 – O konserwacyi zabytków z przeszłości
1906 - Podziemia Wawelu
1907 - Teatr krakowski 1780-1815
1909 - Przewodnik po okolicach Krakowa
1910 – Z dziejów współczesnej sztuki krakowskiej
1911 - Dzieje Krakowa
1911 – obraz Zaburzenia studenckie w okresie „zimmermaniady”
1913 – Kościół N. P. Maryi w Krakowie
1913 – Zamek krakowski: przewodnik dla zwiedzających, z dodaniem historyi Wawelu
1914 – obraz Przymusowa ewakuacja z Krakowa
1916 – obraz Kolejka przed sklepem spożywczym Jawornickiego przy Rynku Głównym 44
1918 – obraz Objęcie odwachu na Rynku Głównym przez żołnierzy polskich w dniu 31.10.1918
1925 – Kronika Krakowa z lat 1918-1923
1935 - Kraków przed lokacją z roku 1257
kalendarium
1879 – zdał maturę w Gimnazjum Św. Anny
1879–1883 - studiował na Wydziale Prawa UJ
1885 – uzyskał tytuł doktora praw
1891–1906 – prowadził kancelarię adwokacką w Krzeszowicach
1896 – współzałożyciel Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa
1897–1914 – pełnił funkcję sekretarza TMHiZK
1902–1907 – radny Krakowa
1907 – został syndykiem Rady Miejskiej w Krakowie
1912 – nabył kamienicę Krauzowską przy ulicy św. Jana 12
1914 VIII – członek Komitetu Obywatelskiego Polskiego Skarbu Wojskowego
1916 – został członkiem honorowym TMHiZK
1918 – został sekretarzem, później wiceprezesem Komitetu Kopca Kościuszki
1929 XI 27 – odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski
1935 – uległ wypadkowi
1965 – jego imieniem nazwano ulicę w dzielnicy Zwierzyniec
od 1995 – Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa przyznaje nagrodę jego imienia za prace naukowe i działania na rzecz Krakowa
źródła:
Bieńkowski W., Klemens Bąkowski (1860-1938), [w:] Ludzie, którzy umiłowali Kraków. Założyciele Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, Kraków 1997
Teresa Stanisławska-Adamczewska, Jan Adamczewski, Kraków, ulica imienia …, Kraków 2000
Słownik biograficzny historii Polski, Ossolineum, Wrocław 2005
Michał Rożek, Przewodnik po zabytkach i kulturze Krakowa, Warszawa-Kraków 1997
Kronika Krakowa, Warszawa 1996
Janina Bieniarzówna, Jan M. Małecki, Dzieje Krakowa, t. 3, Kraków 1979