Probus Piotr Włodzimierz Barczewski

(1833 – 20 października 1884 Franzensbad)

ziemianin, filantrop 

rodzina

pochodził z rodziny osiadłej na Ukrainie

syn Feliksa z Barczewa herbu Samson, i Anieli z domu Pichelstein

biogram

           Był jednym z najbogatszym ówcześnie ludzi na Podolu, należały do niego między innymi Olszanka, Raszków nad Dniestrem i Katrynówka. Jako ostatni z rodu testamentem spisanym w Wiedniu prawie cały majątek przekazał na cele naukowe i dobroczynne. Uniwersalną spadkobierczynią ustanowił kuzynkę swoją, zamieszkałą w Paryżu. Prócz nieruchomości zapisanych siostrze, gotówkę w sumie 245 000 zł reńskich przeznaczył na obdarowanie: uniwersytetów we Lwowie i Krakowie (100 000 złr), Politechniki Lwowskiej (10 000 złr), Galicyjskiego Towarzystwa Muzycznego (15 000 złr), Muzeum Przemysłowego (20 000 złr) i wiele innych. Pokaźną kwotę przekazał między innymi na cele stypendialne UJ oraz ustanowił fundusz nagród PAU swojego imienia.

           Nagrody jego imienia za prace historyczne otrzymali między innymi: Oswald Balcer (za Genealogia Piastów, 1895 rok), Tadeusz Korzon (za Dola i niedola Jana Sobieskiego, 1629-1674, trzy tomy, 1898 rok), Ludwik Kubala (za Wojna Szwedzka 1665-6, 1913 rok), Franciszek Piekosiński (za O dynastycznym szlachty polskiej pochodzeniu, 1888 rok), Heraldyka polska w wiekach średnich, 1899 rok), Karol Podkański (za Kraków przed Piastami oraz Lachowie i Lechici, 1897 rok), Stanisław Tomkowicz (za Zabudowania Wawelu i ich dzieje, 1908 rok), Tadeusz Wojciechowski (za Katedra na Wawelu, 1901 rok), Józef Kallenbach (za książkę Adam Mickiewicz, 1919 rok).

           Za dzieła malarskie laureatami zostali między innymi: Józef Chełmoński (za całokształt twórczości, 1896 rok), Julian Fałat (za obraz Częstochowa, 1925 rok), Wojciech Kossak (za obraz Wspomnienia lat dziecinnych, 1891 rok, obraz Bateria w ogniu,1913 rok), Jacek Malczewski (za obraz Na etapie, 1887 rok, obraz Błędne koło, 1897 rok, obraz Trzy głowy, 1902 rok, obraz Grosz czynszowy, 1908 rok, obraz Niewierny Tomasz, 1911 rok), Jan Matejko (za obraz Wjazd Dziewicy Orleańskiej do Rouen, 1886 rok, obraz Kościuszko pod Racławicami, 1888 rok), Kazimierz Pochwalski (za trzy portrety: Sienkiewicza, Burzyńskiego, prof. Jakubowskiego, 1890 rok, obraz Portret J. E. Zaleskiego, 1904 rok), Józef Mehoffer (za kartony do witraży w katedrze Fryburskiej, 1898 rok, witraż Chrystusa w Katedrze Wawelskiej, 1909 rok, obraz Portret pani M., 1919 rok, obraz Złoty wiek, 1924 rok), Fryderyk Pautsch (za obraz Topielec, 1923 rok), Leon Wyczółkowski (za obraz Portret własny, 1903 rok, obraz Widoki akwarelowe z Wawelu, 1917 rok, Rysunki z Sandomierza, 1926 rok), Piotr Stachiewicz (za obraz Pogrzeb górnika,1892 rok), Wojciech Weiss (za obraz Owoce, 1912 rok, obraz Floriańska żałoba, 1919 rok) i Stanisław Wyspiański (za karton do witrażu Kazimierz Wielki, 1900 rok, Cykl 19 studiów pejzażowych, 1905 rok).

           Po 1945 roku Akademia Umiejętności w Krakowie przestała przyznawać nagrody z fundacji Probusa Barczewskiego.

           Swój zbiór broni starożytnej oraz zbiory historyczne i numizmatyczne ofiarował Muzeum Archeologicznemu PAU.

         Zmarł niespodziewanie w wyniku ataku serca będąc w kąpielach w Czechach. Pochowany został na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie.

           Zmarły zalecił zaprojektowanie kaplicy grobowej profesorom Politechniki Lwowskiej, w której wnętrzu urządzić miano galerię obrazów olejnych o tematyce religijnej. Nad wejściem do kaplicy umieszczono płaskorzeźbę św. Feliksa, patrona rodziny Barczewskich, oraz herb rodowy przedstawiający Samsona rozrywającego paszczę lwa. W krypcie kaplicy, obok Probusa, złożono ekshumowane szczątki jego krewnych. Kaplica Barczewskich jest najdroższym i najbardziej okazałym mauzoleum cmentarza Łyczakowskiego. Wzniesiono ją według projektu Władysława Halickiego.

kalendarium

1880 X 17 – w Wiedniu spisał testament

1885 – na Cmentarzu Łyczakowskim wzniesiono Kaplicę Barczewskich

1887 – w kościele Bernardynów we Lwowie klasztor umieścił płytę marmurową, na której wyryć kazał po łacinie ku ustawicznej pamiątce słowa wdzięcznej pamięci dla hojnego swojego Dobroczyńcy. Probus bowiem Barczewski, czciciel błogosławionego Jana z Dukli, w testamencie zapisał znaczną ilość pieniędzy na Msze św. za duszę swoją i krewnych, mające się odprawiać w kościele naszym

źródła:

Roczniki Akademii Umiejętności w Krakowie

S. Orgelbrand Encyklopedia Powszechna Warszawa 1898-1912

Marek Jerzy Minakowski, Wielka genealogia Minakowskiego (Wielcy.pl), wydanie z 20.01.2020