Wiktor Barabasz
(30 sierpnia 1855 Bochnia – 25 lipca 1928 Kraków)
dyrygent i pianista
rodzina
syn Grzegorza (1811–1880), urzędnik bocheńskich salin, powstaniec 1830/31, i Felicji z Cieszyńskich
brat: Stanisława, malarz; Leonarda, malarz
żona Ida Geisler (około 1860-1890)
biogram
Studiował w Szkole Towarzystwa Muzycznego „Muza” w Krakowie u Antoniego Płacheckiego i Kazimierza Hofmana oraz u Józefa Dachsa i Franza Krenna w Wiedniu.
Po powrocie do Krakowa udzielał lekcji gry na fortepianie, uczył w szkole Towarzystwa Muzycznego, w którym (po przekształceniu go w konserwatorium) objął klasę najwyższego kursu gry fortepianowej. Utworzył w Krakowie chór akademicki, który dopiero po siedmiu latach zyskał oficjalną aprobatę władz uczelni. Będąc dyrektorem Towarzystwa Muzycznego zreorganizował jego chór, wprowadzając doń wszystkich śpiewaków chóru akademickiego. Chór uświetniał wszystkie uroczystości w Krakowie budząc powszechny podziw. W oparciu o Towarzystwo Muzyczne zorganizował orkiestrę amatorską, z którą wystąpił na koncercie I.J. Paderewskiego, zyskując jego uznanie.
Podjął rozpoczęty przez M. Czartoryską cykl koncertów historycznych, prezentował twórczość wybitnych kompozytorów (między innymi Żeleńskiego i Noskowskiego), z jego inicjatywy Towarzystwo Muzyczne urządziło cykl koncertów ludowych, kierowanych do niezamożnej publiczności. Często zapraszał do udziału w koncertach wybitnych solistów, sprowadzał najlepsze europejskie zespoły orkiestrowe i kameralne, dzięki czemu krakowskie życie muzyczne końca XIX wieku osiągnęło wysoki poziom.
Po I wojnie światowej ponownie został dyrektorem Towarzystwa Muzycznego. Pełnił także funkcję dyrygenta chóru Lutni Krakowskiej.
Po śmierci Żeleńskiego objął dyrekcję Konserwatorium, rezygnując z funkcji w Towarzystwie. Odzyskał dla uczelni lokal w Starym Teatrze (przekształconym w czasie wojny na szpital wojskowy), powołał wielu nowych pedagogów, opracował nowy regulamin Konserwatorium i uzdrowił jego finanse. Zaplanował głęboką reformę uczelni, której jednak nie zdążył przeprowadzić. W okresie jego dyrekcji liczba uczniów Konserwatorium przekroczyła 600 osób.
Był także działaczem turystycznym, działaczem Towarzystwa Tatrzańskiego, członkiem wydziału, członkiem komisji TT do przewodnictwa w Tatrach i komisji TT do robót w Tatrach. Zaprojektował i wyznaczył szereg ścieżek w Tatrach, między innymi Ścieżkę nad Reglami. Był członkiem komisji organizującej Sekcję Turystyczną TT, i jednym z jej pierwszych członków.
Pochowany na cmentarzu Rakowickim (kwatera Ad, rząd pólnocny).
kalendarium
1868 - studiował w Szkole Towarzystwa Muzycznego „Muza" w Krakowie u K. Hofmana
1876 – powrócił do Krakowa
1876 - został profesorem fortepianu w Szkole Muzycznej powołanego na nowo Towarzystwa Muzycznego w Krakowie (od 1888 przekształconej w Konserwatorium)
1878 - utworzył w Krakowie Chór Akademicki
1886–1909 – dyrektor artystyczny Towarzystwa Muzycznego w Krakowie
1888 – z sił Towarzystwa Muzycznego założył orkiestrę amatorską
1889 – wystąpił z orkiestrą na koncercie I.J. Paderewskiego
1895 - podjął rozpoczęty przez M. Czartoryską cykl koncertów historycznych
1898 II 18 – zorganizował w Sali „Sokoła” koncert Marceliny Sembrich–Kochańskiej
1903, 1904 - organizował „koncerty ludowe” dla uboższych mieszkańców Krakowa
1918–1921 – ponownie dyrektorem Towarzystwa Muzycznego
1920 II 15 – został prezesem Polskiego Związku Muzyczno-Pedagogicznego, skupiającego głównie nauczycieli muzyki
1921–1928 – pełnił funkcję dyrektora Konserwatorium Muzycznego w Krakowie
1923 VI 1 - zdecydował o przeniesieniu prób Lutni Krakowskiej do Konserwatorium Muzycznego, mieszczącego się w Starym Teatrze
1927 – zapoczątkował reorganizację Konserwatorium
źródła:
Polski Słownik Biograficzny, t.1
Czesław Brzoza, Kraków między wojnami, Kraków 1998
Wiktor Barabasz 1921-1928 | Akademia Muzyczna w Krakowie (archive.org) [dostęp 2021-05-21]