Jacek Bogdan Baluch
(17 marca 1940 Kraków – 3 lipca 2019 Kraków)
slawista, bohemista, literaturoznawca, tłumacz literatury czeskiej, poeta, dyplomata
rodzina
syn Walentego i Jadwigi
Jego żoną była Alicja Baluch, z którą miał troje dzieci: Małgorzatę, chemiczka, adiunkt w Akademii Pedagogicznej w Krakowie; Wojciecha, teatrolog, adiunkt na Uniwersytecie Jagiellońskim, był przewodniczącym partii Demokraci pl w województwie małopolskim; Katarzynę Barbarę, lekarkę.
biogram
Studiował na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz na Uniwersytecie Karola w Pradze. Po uzyskaniu magisterium z zakresu slawistyki na Uniwersytecie Jagiellońskim, był na studiach doktoranckich w Instytucie Literatury Czeskiej Czechosłowackiej Akademii Nauk. Jego orientację metodologiczną ukształtowali członkowie Praskiego Koła Lingwistycznego, Jan Mukařovský i Felix Vodička, na których seminaria i wykłady uczęszczał w czasie praskich studiów, oraz środowisko Instytutu Badań Literackich PAN (krąg wokół Janusza Sławińskiego), wykształcenie polonistyczne zawdzięcza profesorom Kazimierzowi Wyce, Henrykowi Markiewiczowi i Marii Dłuskiej.
Pracował jako asystent i adiunkt na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, następnie jako docent i na stanowiskach profesorskich. Był lektorem języka polskiego i czeskiego na Uniwersytecie w Würzburgu, później między innymi wykładowcą na Uniwersytecie Karola w Pradze. Objął stanowisko kierownika Katedry Filologii Czeskiej i Łużyckiej w Instytucie Filologii Słowiańskiej UJ. Zajmował stanowisko profesora w Instytucie Polonistyki i Kulturoznawstwa oraz w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Opolskiego.
Był członkiem czeskiego i polskiego PEN Clubu. Powołany w skład prezydium Komitetu Słowianoznawstwa Polskiej Akademii Nauk oraz na przewodniczącego Polsko-Czeskiego Towarzystwa Naukowego. Został też przewodniczącym Polsko-Słowackiej Komisji Nauk Humanistycznych. Pełnił funkcję ambasadora RP w Czechosłowacji i Czechach.
Specjalizował się literaturze czeskiej XX wieku, teorii literatury, teorii przekładu i wersyfikacji. Zajmował się też publicystyką z zakresu kultury czeskiej i publicystyką polityczną dotyczącą spraw czeskich i słowackich oraz Europy Środkowej.
W latach 80. działał w NSZZ „Solidarność”, był członkiem komisji zakładowej związku na Uniwersytecie Jagiellońskim, był internowany w Załężu. Jest współautorem (z Krzysztofem Bryniarskim i Bogdanem Klichem) jednej z popularnych w czasie stanu wojennego piosenek pt. „Zielona WRONa”.
Został pochowany na cmentarzu Salwatorskim w Krakowie (sektor H/4/1).
wybrane prace:
1969 - Poetyzm. Propozycja czeskiej awangardy lat dwudziestych monografia międzywojennej czeskiej poezji awangardowej
1973 – Literatura czeska 1918-1968. Wykłady
1975 - Wybór poezji Františka Halasa
1981 - Drzewo się liściem odziewa antologia czeskiej miłosnej liryki średniowiecznej
1982 - Język krytyczny F.X. Šaldy
1983 - Czescy symboliści, dekadenci, anarchiści przełomu XIX i XX wieku antologia poezji modernistycznej
1998 – Praska ironia tom wierszy
2001 – Hrabal, Kundera, Havel. Czeski esej współczesny
2004 – Maleńkie i niczyje. Wierszyki dla profesorów pastisze i limeryki
2007 – Wiersz i przekład
2016 – Czesko-polski słownik terminów literackich wraz z Piotrem Gierowskim
2017 – przetłumaczył Przygody dobrego wojaka Szwejka czasu wojny światowej J. Haška
2018 - Powiedz coś po czesku! Igraszki językowo-literackie
Przetłumaczył na język czeski Lokomotywę Juliana Tuwima; tłumaczenie to określono jako kongenialne
Jest współautorem (z Krzysztofem Bryniarskim i Bogdanem Klichem) jednej z popularnych w czasie stanu wojennego piosenek pt. „Zielona WRONa”
Przekłady powieści Cierpienia księcia Sternenhocha Ladislava Klímy i Historia Partii Umiarkowanego Postępu (w Granicach Prawa) Jaroslava Haška, a także zbiory limeryków
kalendarium
1962 - uzyskał magisterium z zakresu slawistyki na Uniwersytecie Jagiellońskim
1962-1968 - asystent i adiunkt na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego
1968 - został doktorem nauk humanistycznych
1973-1974 - lektor języka polskiego i czeskiego na Uniwersytecie w Würzburgu
1980-1981 - członek komisji zakładowej NSZZ „Solidarność” na Uniwersytecie Jagiellońskim
1981 XII 31 – 1982 IV 7 - był internowany w Załężu
1982 - uzyskał stopień doktora habilitowanego w specjalności literatur słowiańskich
1990 IV 5 – 1995 IX 12 - ambasador RP w Czechosłowacji i Czechach
1991 - wykładowca na Uniwersytecie Karola w Pradze
1995 – zatrudniony na Uniwersytecie Opolskim
1997 Czechy – otrzymał Medal Za Zasługi I stopnia
1998 Słowacja – wyróżniony Orderem Podwójnego Białego Krzyża III klasy
2001 – otrzymał Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
2001-2002 - kierownik Katedry Filologii Czeskiej i Łużyckiej w Instytucie Filologii Słowiańskiej UJ
2002-2007 - wypromował siedmioro doktorów
2005-2008 - kierował Katedrą Slawistyki Uniwersytetu Opolskiego
2008 I 14 – złożył oświadczenie lustracyjne
2008 I 31 - otrzymał tytuł profesora nauk humanistycznych
2014 – otrzymał Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
2017-2018 - toczył się proces w wyniku zarzucenia Mu przez IPN tzw. kłamstwa lustracyjnego w oświadczeniu lustracyjnym
2017 - Sąd Okręgowy w Krakowie uznał, że nie były spełnione przesłanki współpracy z SB
2017 – otrzymał Medal „Dziękujemy za wolność”
2018 - Sąd Apelacyjny w Krakowie utrzymał w mocy ten wyrok
2018 X 22 – w auli Collegium Novum UJ odbyła się uroczystość odnowienia jego doktoratu
źródła:
Prof. dr hab. Jacek Baluch, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2021-06-10]
Prof. dr hab. Jacek Baluch. uj.edu.pl. [dostęp 2021-06-10]
Prof. dr hab. Jacek Baluch. uni.opole.pl. [dostęp 2021-06-10]
Wykaz publikacji w katalogu Biblioteki Narodowej. [dostęp 2021-06-10]
Aleksandra Hudymač. Święto slawistów. Odnowienie po 50 latach doktoratu prof. Jacka Balucha. „Alma Mater. Miesięcznik Uniwersytetu Jagiellońskiego”. Nr 204–205, s. 132–135, grudzień 2018. Uniwersytet Jagielloński. [dostęp 2021-06-10]