Bakfark Walenty

Bálint Bakwark, Valentin Greff alias Bakfark; Walenty

(15 sierpnia 1506 lub 1507 Kronsztadt, obecnie Braszów, Siedmiogród – 15 lub 22 sierpnia 1576 Padwa, Włochy)

lutnista i kompozytor

rodzina

z rodziny siedmiogrodzkiej pochodzenia saskiego

syn Tamasa, lutnisty

ożenił się w Krakowie z Katariną Narbutowną, wdową litewskiego pochodzenia, która urodziła mu dwoje dzieci

pod koniec życia używał podwójnego nazwiska Greff-Bakfark

biogram

           Wychowywał się na dworze Jana Zapolyi, wojewody siedmiogrodzkiego (od 1526 roku króla Węgier) w Oradei, następnie służył królowi i jego żonie Izabeli jako lutnista. W latach czterdziestych XV wieku był muzykiem hrabiego Tournona na dworze króla Franciszka I we Francji.

           Został zaangażowany jako nadworny lutnista Zygmunta II Augusta, przebywał w Winie, w Gdańsku, następnie w Rzymie, Wenecji i Lyonie, gdzie wydał pierwszy zbiór kompozycji Intabulatura… Powrócił na dwór królewski, w Krakowie opublikował jeden z najznamienitszych w XVI wieku zbiór utworów lutniowych Harmoniarum musicarum…

           Oskarżony o zdradę uciekł z Polski do Wiednia, a następnie prawdopodobnie przeniósł się na Węgry, później wyjechał do Włoch.

           Zmarł w Padwie padając ofiarą dżumy, został pochowany w obecnie zniszczonym kościele San Lorenzo.

           Swoje utwory zapisywał w tabulaturach, czyli tablicach połowowych. Jego kompozycje świadczą o starannym przygotowaniu zawodowym, szerokiej wiedzy i wreszcie talencie. Znał dobrze styl gry na lutni, jej możliwości, modę ówczesną, modną w krajach południowych, podobnie biegły w świecie dźwięków i technice kompozytorskiej kościelnej polifonii wokalnej.

           Jego twórczość kompozytorska, częściowo opublikowana w dwóch autorskich tabulaturach wydanych w Lyonie i Krakowie, to wyłącznie utwory na lutnię: dziesięć fantazji, passamezzo, gagliarda, opracowania dwóch pieśni polskich (Czarna krowa, Albo już dalej trwać nie mogę) oraz intawolacje dwudziestu dziewięciu innych utworów wokalnych — motetów, chansons i madrygałów. W utworach lutniowych oszczędnie stosował typowe efekty fakturalne, często (np. w fantazjach) korzystał z techniki polifonicznej.

           Był autorem licznych transkrypcji utworów wokalnych wielkich mistrzów (Nicolas Gombert, Clemens non Papa, Josquin des Pres, Jacob Arcadelt, Orlando di Lasso i innych). Jan Kochanowski poświęcił mu fraszkę O bekwarku, a Jan Lechoń wydał w 1942 roku w Londynie tomik wierszy Lutnia po Bekwarku.

wybrane prace:

1553 - Premier livre de tablature de luthe, contenant plusieurs fantaisies, motets, chansons francaises et madrigals Lyon (Paryż)

1565 - Harmoniae musicae Kraków

kalendarium

1549 VI 12 – został zaangażowany jako nadworny lutnista Zygmunta II Augusta

1550 – w Krakowie ożenił się z Katariną Narbutowną

1551 - przebywał w Winie

1552 – przebywał w Gdańsku

1552-1553 – odbył podróż po Europie, odwiedzając Frankfurt, Wittenbergę, Augsburg, Lyon, Paryż, Wenecję i Królewiec

1554 V – był już znowu na dworze królewskim

1566 - oskarżony o zdradę, uciekł z Polski do Wiednia

1568 - prawdopodobnie przeniósł się na Węgry

1571 - wyjechał do Włoch

źródła:

Węgierski leksykon biograficzny: https://www.mek.iif.hu dostęp 21.10 2020

salon muzyczny http://www.hangszereszene.hu dostęp 21.10.2020