Jochanan (Jan) Bader

(19 sierpnia 1905 Kraków – 16 czerwca 1994 Ramat Gan, Izrael)

prawnik, adwokat, dziennikarz i polityk

rodzina

syn Leopolda, prawnika, i Eugenii, córki Adolfa Berksteina

poślubił Laurę (1906-1986), córkę Elchanan i Frumet Grebshrifft, mieli dwoje dzieci

biogram

           W Krakowie uczył się w Państwowym Gimnazjum, następnie studiował prawo, ekonomię, filozofię i historię na Uniwersytecie Jagiellońskim. Uzyskał doktorat z prawa i został przyjęty do palestry. Wraz z bratem Henrykiem prowadził kancelarię adwokacką przy pl. Dominikańskim 2.

           W młodości działał w Żydowskiej Partii Socjalistycznej, "Bund", a następnie "Ha-Szomer ha-Cair", później wstąpił do rewizjonistycznego ruchu syjonistycznego. Redagował polskojęzyczny tygodnik "Trybuna Narodowa", wydawany w Krakowie, Lwowie i Warszawie.

           Przed wojną wspierał obronność Polski między innymi Fundusz Obrony Narodowej i Pożyczkę Obrony Przeciwlotniczej

           We wrześniu 1939 roku, po napaści hitlerowców na Polskę i jej podziale między nazistowskie Niemcy i Związek Sowiecki, zgodnie z paktem Ribbentrop-Mołotow, przeniósł się do okupowanej przez Sowietów wschodniej Polski. Został aresztowany i skazany na ciężkie roboty w północnej Rosji. Wyzwolony na mocy paktu Sikorski-Majski, opuścił Związek Radziecki i wraz z Armią Andersa przybył do Palestyny. Wyemigrował do Erec Israel i wstąpił do Irgunu, został aresztowany przez władze brytyjskie i przetrzymywany w obozie internowania w Latrun.

           Był członkiem Knesetu z ramienia Herutu (hebrajski Wolność) i jego następców, Gahala i Likudu (hebrajski Zjednoczenie), regularnym członkiem Komisji Finansów i rzecznikiem gospodarczym swojego ruchu; Pamięta się go z debat retorycznych z byłym ministrem finansów Levim Eszkolem. Był także przewodniczącym Komisji Kontroli Państwowej. Zasłynął nowelizacją ordynacji wyborczej, która weszła w życie po wyborach do ósmego Knesetu, zgodnie z którą nadwyżki głosów rozdzielane są na listy z największą liczbą głosujących na mandat – metoda znana na świecie jako metoda D'Hondta, a w Izraelu znana jest jako metoda Badera-Ofera – nazwana na cześć Badera (Gahal) i współwnioskodawcy Avrahama Ofera (Alignment).

           Zmarł w swoim domu w Ramat Gan, został pochowany na cmentarzu Nahalat Icchak. Ulice w Ramat Gan i Beer Sheva zostały nazwane jego imieniem.

wybrane prace:

1979 - Kneset i ja

1999 – jego wspomnienia Darki le-Cijon, 1901-1948. Otobiografia (pol. Moja droga do Syjonu, 1901-1948. Autobiografia

artykuły publikowane w gazetach: „Herut”, „Maariw” i „Hayom”

kalendarium

1925 – wstąpił do rewizjonistycznego ruchu syjonistycznego, Unii Syjonistów Rewizjonistów W. Żabotyńskiego 

1937 X 10-11 – z udziałem W. Żabotyńskiego, głównego ideologa rewizjonistów, obradowała Konferencja Syjonistów-Rewizjonistów Małopolski Zachodniej i Śląska. Bader ponownie stanął na czele nowo wybranego zarządu 

1940 – został aresztowany i skazany na ciężkie roboty w północnej Azji

1941 – został zwolniony z obozu na mocy porozumienia sowiecko-polskiego (układ Sikorski-Majski)

1942 VIII – wstąpił do Armii Andersa

1943 XII – przedostał się do Palestyny i wstąpił do Irgunu

1945 – został aresztowany przez władze brytyjskie

1945 – 1948 V – przebywał w obozie Latrun

1948 – współzałożyciel Ruchu Herut i redaktor gazety „Herut”

1957-1977 – był posłem Knesetu (parlamentu izraelskiego) z ramienia partii Herut, Gahal i Likud

źródła:

Czesław Brzoza, Kraków między wojnami, Kraków 1998

Yohanan Bader. geni.com. [dostęp 2023-04-12]

Jochanan Bader – profil na stronie Knesetu [dostęp 2023-04-12]