Stanisław Marcin Badeni
(7 września 1850 Surochów – 12 października 1912 Radziechów)
prawnik i konserwatywny polityk galicyjski
rodzina
pochodził z rodziny Badenich pieczętującej się herbem Bończa pochodzenia wołoskiego, otrzymała prawo obywatelskie lwowskie, została nobilitowana przy końcu XVII wieku
Stanisław Marcin Badeni
syn Władysława i Cecylii z Mierów
brat Kazimierza
brat Jadwigi, zaślubionej Stanisławowi Stadnickiemu, dziedzicowi dóbr Osmolic w Królestwie polskim
poślubił 4 sierpnia 1874 we Lwowie Cecylię Wodzicką z domu Mier (1856 III 29 Lwów – 1946 XII 25 Gumniska), dziedziczkę ogromnego majątku
dzieci:
Stanisław Henryk (1877 I 1 Radziechów – 1943 VII 28 Korczyna koło Krosna), żona Jadwiga Plater-Zyberk
Henryk (1884 IV 8 Lwów – 1943 I 20 Lwów)
Stefan Rafał Stanisław (1885 X 24 Radziechów – 1961 VIII 16 Dublin), żona Maria Michalina Wanda Jabłonowska (1891-1941)
biogram
Ukończył w Krakowie szkoły gimnazjalne oraz Wydział Prawny i Filozoficzny UJ uzyskując stopień doktora praw i doktora filozofii.
Był delegatem do galicyjskiego Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego, członkiem Rady Szkolnej Krajowej oraz prezesem Rady Powiatu w Kamionce Strumiłowej.
Został posłem na Sejm Krajowy, a także został powołany dożywotnio do austriackiej Izby Panów oraz do Trybunału Państwa, pełnił również funkcję marszałka krajowego Galicji. Jako poseł sejmowy z mniejszych posiadłości odznaczył się w ciągu dwóch kadencji znakomitą znajomością spraw ekonomicznych i finansowych Galicji (przez kilka lat wybierano go na generalnego referendarza budżetu) oraz doskonałą znajomością spraw oświaty. Znał doskonale język jidysz. Jego wniosek, postawiony w sejmie, przeniesienia znacznej części kosztów utrzymania szkół ludowych z włościan na obszary dworskie został przyjęty jednogłośnie. Prowadził politykę przychylną Rusinom, wyrażał zgodę na zakładanie gimnazjów z językiem ukraińskim, za jego pozwoleniem przeprowadzono ustawę o języku urzędowym polskim i ukraińskim w samorządzie krajowym.
Dzięki jego staraniom wojska austriackie zwróciły Wawel oraz zostały sprowadzone prochy J. Słowackiego.
kalendarium
1867 – ukończył Gimnazjum św. Anny
1883 – został posłem na Sejm Krajowy
1891 – został powołany dożywotnio do austriackiej Izby Panów
1893 – otrzymał komandorię papieskiego Orderu św. Grzegorza
1893 – kupił majątek Koropiec nad Dniestrem na Podolu
1894 – został powołany do Trybunału Stanu
1895-1901 i 1903-1912 – marszałek krajowy Galicji
1895 IX 24 – został honorowym obywatelem Rzeszowa
1898 – odznaczony Wielką Wstęgą Orderu Leopolda
1899 – doprowadził wraz z J. Leo do przejęcia Wawelu z rąk wojsk austriackich
1901 – zrzekł się funkcji marszałka
1903 – powrócił na stanowisko marszałka
1909 – doprowadził do sprowadzenia na Wawel prochów J. Słowackiego
1910 VII 15 – wraz z Ignacym Paderewskim wziął udział w odsłonięciu Pomnika Grunwaldzkiego w Krakowie
1912 VI – zrezygnował z funkcji marszałka
źródła:
Marek Jerzy Minakowski, Wielka genealogia Minakowskiego (Wielcy.pl), wydanie z 05.12.2020
Leon Gustaw Dziubiński: Poczet prezydentów, wiceprezydentów i obywateli honorowych miasta Lwowa. Lwów: 1896, s. 23
Stanisław Starzyński: Badeni Stanisław Marcin hr. (1850—1912). W: Polski Słownik Biograficzny. T. 1: s. 209-211
Stanisław hr. Badeni. „Kurjer Lwowski”. 473, s. 4, 14 października 1912