Ernest Tytus Bandrowski
(3 stycznia 1853 Rawa Ruska – 28 listopada 1920 Kraków)
chemik, działacz społeczny
rodzina
syn Mariana Ignacego, urzędnika, i Wilhelminy z domu Ambros de Techtenberg
rodzeństwo: Juliusz Marian (1855–1919), lekarz, publicysta, żona Helena Kaden; Ubald; Aleksander (1860-1913), śpiewak operowy, żona NN; Alfred (1860–1900), żona Joanna Zajączkowska
poślubił 4 VIII 1878 we Lwowie Adela Prisca Chowantez, dzieci: Adam; Witold, żona Janina Wachtel; Ewa Helena, mąż Marian Turski
biogram
Studia chemiczne odbył we Lwowie, Bonn, Paryżu i Bernie, gdzie był asystentem Marcelego Nenckiego. Otrzymał stopień doktora filozofii we Lwowie i został wykładowcą Instytutu Techniczno–Przemysłowego (później Szkoły Przemysłowej). Został dyrektorem Szkoły Przemysłowej, którą przeniósł do nowego gmachu przy al. Mickiewicza i uczynił jedną z najlepszych uczelni w kraju.
Był jednym z założycieli Towarzystwa Szkoły Ludowej, został jego wiceprezesem i prezesem. Pod jego kierownictwem Towarzystwo stało się poważną organizacją kulturalno–oświatową obejmującą swym zasięgiem teren całej Galicji. Był członkiem zarządu Polskiego Towarzystwa Demokratycznego w Krakowie.
Był rzecznikiem tworzenia bibliotek powszechnych przez władze komunalne, podjął próbę zorganizowania biblioteki miejskiej na bazie zbiorów Towarzystwa Szkoły Ludowej i Towarzystwa Uniwersytetu Ludowego.
Prowadził badania nad syntezą organiczną, węglowodorami i licznymi związkami organicznymi, a niektóre z nich po raz pierwszy sam otrzymał. Rezultaty swych badań ogłaszał w „Rocznikach Akademii Umiejętności” krakowskiej oraz w „Monatshefte Fur Chemie” wydawanych przez Akademię Wiedeńską. Oprócz tego był autorem pierwszego polskiego podręcznika opartego na układzie okresowym pierwiastków Wykład chemii ogólnej.
Ćwierć swego majątku zapisał TSL, a część przeznaczył na założenie w Krakowie publicznej czytelni ludowej.
Pochowany na Cmentarzu Rakowickim (pas 36 południowy, grobowiec rodzinny).
wybrane publikacje:
1881 - Badania nad kwasem propargylowym (propiolowym)
1891 - Wykład chemii ogólnej tom I
1893 - Wykład chemii ogólnej tom II
1895 - Wykład chemii ogólnej wydanie 2
1901 - O działaniu bromonitrobenzolów na parafenylenodwuamin
kalendarium
1871–1874 – studiował chemię na Uniwersytecie Lwowskim
1877 – we Lwowie otrzymał stopień doktora filozofii
1877 – osiadł w Krakowie, został wykładowcą Instytutu Techniczno–Przemysłowego
1880 – został docentem chemii
1882 – rozpoczął współpracę z czasopismem „Nowa Reforma”
1884–1918 – był członkiem Komisji Bibliograficznej Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego AU
1892 – współzakładał Towarzystwo Szkoły Ludowej
1894 – został członkiem PAU
1896 – mianowany został profesorem tytularnym UJ
1896–1898 – wiceprezes Towarzystwa Szkoły Ludowej
1896-1906 – dyrektor krakowskiej Szkoły Handlowej (później Akademia Handlowa)
1898 – odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Franciszka Józefa
1898–1920 – pełnił funkcję prezesa Towarzystwa Szkoły Ludowej
1906 – został dyrektorem Szkoły Przemysłowej
1908 III 2 – 1918 – posłował do Sejmu Krajowego galicyjskiego, w którym kierował Komisją Szkolną
1913 VII 3 – ponownie został wybrany do Sejmu Krajowego
1915-1920 – I wiceprezydent miasta Krakowa
1919 II 8 – większością 62 głosów (102 obecnych) został wybrany I wiceprezydentem miasta, po ogoszeniu wyników oświadczył, iż z powodu niedostatecznego poparcia członków Rady wyboru nie przyjmuje. Po kilku dniach zmienił decyzję i objął funkcję
1919 – objął funkcję prezesa Miejskiej Kasy Oszczędności
1920 V 15 – z okazji uroczystości otwarcia biura przy ul. Krowoderskiej 3 władze Towarzystwa Wzajemnego Ubezpieczenia od Ognia „Snop” przekazały na jego ręce 10 tysięcy mk przeznaczonych na cele plebistycowe i dla wsparcia ubogich gminy
źródła:
„Nowości Ilustrowane”, 1907, nr 14 [dostęp 01.03.2018]
Czesław Brzoza, Kraków między wojnami, Kraków 1998
Janina Bieniarzówna, Jan M.Małecki, Dzieje Krakowa, t. 3, Kraków 1979
Marek Jerzy Minakowski, Wielka genealogia Minakowskiego (Wielcy.pl), wydanie z 01.03.2018