Albert Albrecht
(około 1270 – po 1317 Praga)
dziedziczny wójt Krakowa
rodzina
syn Henryka, wójta krakowskiego
brat Henryka, Piotra i Jaśka
biogram
Po śmierci ojca władał przemiennie ze swymi braćmi wójtostwem dziedzicznym w Krakowie. Mieszkał w zameczku na Gródku z początku wieku XIV, obwarowanym w czasie buntu przez Bolesława Opolczyka.
Był zwolennikiem rządów Wacława II Przemyślidy w Polsce i opowiadał się za ścisłymi związkami politycznymi i gospodarczymi Krakowa z Czechami. W czasie konfliktu zbrojnego księcia brzesko–kujawskiego Władysława Łokietka opowiedział się po stronie Wacława II i Wacława III.
Po śmierci Wacława III w wyniku rokowań poddał Kraków Łokietkowi. Książę musiał zgodzić się na postawione warunki, aby odzyskać miasto (potwierdził wszystkie przywileje i zatwierdził nowe dla mieszczan). Albert został zarządcą królewskich kopalń soli, był również wójtem Wieliczki.
Kiedy Łokietek zaczął obciążać miasto dodatkowymi obciążeniami i podatkami doprowadził do powołania w Krakowie rady składającej się z przeciwników Łokietka. Wójtowie Krakowa, Sandomierza, Wieliczki, Miechowa oraz prawdopodobnie cystersi z Mogiły i Jędrzejowa oraz bożogrobcy z Miechowa, zawiązali spisek przeciwko Łokietkowi. Chcieli pozbawić go tronu krakowskiego i oddać Kraków oraz koronę czeskiemu władcy Janowi Luksemburskiemu. Stanął na czele buntu niemieckiego mieszczaństwa Krakowa popierany przez biskupa krakowskiego Jana Muskatę oraz księcia opolskiego Bolesława I. Z miast małopolskich przepędzono urzędników książęcych, a do króla czeskiego zwrócono się z prośbą o objęcie władzy w Małopolsce. Luksemburczyk obiecał buntownikom pomoc zbrojną, a do Krakowa wysłał swojego lennika księcia opolskiego Bolesława.
Łokietek po sukcesach w Wielkopolsce, powrócił do Małopolski. Dysponując posiłkami z Węgier i Rusi przystąpił do tłumienia buntu. Szybko zajęto Sandomierz (dotychczasowi wójtowie Witko i Zygfryd trafili w ręce kata), zdobyto Miechów i Wieliczkę (wójt Gerlach von Kulpen dał głowę katu), a klasztor bożogrobców w Miechowie został złupiony. Nie powiodło się natomiast oblężenie Krakowa. Bolesław opolski i mieszczanie bronili się dzielnie. W końcu jednak uzgodniono poddanie miasta. Książę Bolesław ze swoim wojskiem nie atakowany powrócił na Śląsk, zabierając Alberta z żoną i dziećmi wraz z możniejszymi mieszczanami. Łokietek obiecał łaskę dla mieszczan w zamian za lojalność. Nie zamierzał jednak darować wójtowi Albertowi i jego ludziom. Gdy tylko znalazł się w mieście, rozpoczęło się polowanie na buntowników.
Jak zapisano w "Roczniku kapituły krakowskiej":
uwięził niektórych z mieszczan i zamknął w więzieniu pod strażą. Tych uwięzionych srogo włóczył końmi po całym mieście i przywleczonych do szubienicy poza miastem powiesił na niej sromotnie i nakazał, by trupy tak długo tam wisiały, aż zgniją ścięgna i rozluźnią się spojenia kości.
Z kolei "Rocznik Krasińskich" podaje:
Albert wójt krakowski i jego towarzysze oddali wójtostwa. Ci zaś, którzy nie umieli wymówić słów: soczewica, koło, miele, młyn, zostali ścięci.
Książę nie poprzestał tylko na ukaraniu uczestników buntu, ograniczył również przywileje miasta w dziedzinie handlu i samorządu. Zlikwidował urząd wójta i wprowadził w to miejsce urzędnika książęcego. Zakazano też używania języka niemieckiego w czasie obrad rady miejskiej, a dokumenty miały być spisywane tylko w języku łacińskim. Zamiast rady miasta wprowadzono radę mianowaną przez książęcych urzędników.
Siedziba (dom) wójta Alberta na Gródku w Krakowie została zrównany z ziemią, a w miejscu tym zbudowano warowny gródek z załogą książęcą.
kalendarium
1290–1312 – władał dziedzicznym wójtostwem w Krakowie
1290 VII 25 – poświadczony jest po raz pierwszy wójt krakowski Albert jako komes, a więc z tytułem przysługującym dostojnikom
1293 – godność wójta pełnili Piotr i Henryk
1299 – pełnił obowiązki wójta wraz z bratem Jaśkiem
1300–1305 – z tytułem wójta występowali wszyscy bracia
1304–1306 – opowiedział się po stronie Wacława II i Wacława III
1306 VIII – poddał Kraków Łokietkowi
1307 – Łokietek anulował przywileje wystawione przez siebie dla mieszczan krakowskich
1311 V – doprowadził do powołania w Krakowie rady składającej się z przeciwników Łokietka
1311 – wzniecił otwarty bunt w interesie Jana Luksemburskiego
1312 – podporządkował się decyzjom księcia opolskiego Bolesława, namiestnika Luksemburczyka w Krakowie
1312 – został uwięziony w Opolu
1317 – wykupiony przez rodzinę wyjechał z Opola do Pragi, gdzie zmarł
źródła:
Encyklopedia Krakowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa–Kraków 2000
Kronika Krakowa, Warszawa 1996
Poczet sołtysów, wójtów, burmistrzów i prezydentów miasta Krakowa (1228-2010) Kraków 2010
A. Zieliński, Władysław Łokietek. Niezłomny czy nikczemny?, KDC, Warszawa 2010
Katalog Zabytków sztuki w Polsce, t. IV, część III Kościoły i klasztory Śródmieścia 2 Warszawa 1978