Alojzy Alth

(2 czerwca 1819 Czerniowce – 4 listopada 1886 Kraków)

geolog i paleontolog, prawnik

rodzina

córka Helena, wyszła za mąż za Stanisława Niedzielskiego, dyrektora Towarzystwa Muzycznego w Krakowie

biogram

           W Czerniowcach ukończył szkołę średnią i kurs filozofii, następnie studiował prawo w Uniwersytecie Lwowskim, gdzie uzyskał tytuł doktora praw. Po studiach pracował jako rzecznik sądowy we Lwowie, prowadził prywatną kancelarię prawniczą we Lwowie oraz był posłem na sejm prowincjonalny we Lwowie.

           Przeprowadził się do Krakowa i kontynuował praktykę prawniczą. Prowadził między innymi obronę J. Łempickiego, służącego oskarżonego o pomoc w zabójstwie profesora UJ Ludwika Zejsznera. Prowadził jednocześnie obserwacje geologiczne i pisał prace naukowe, które publikowane były między innymi w „Jahrbuch fur Mineralogie”. Bardzo duży wpływ na jego zainteresowania miały kontakty z lekarzem i botanikiem Franciszkiem Herbichem. Badał budowę geologiczną Galicji, został pierwszym profesorem geologii UJ.

           Zakupił Staszkówkę, gdzie urządził ogród dworski z drzewami owocowymi i parkowymi , który do dziś jest ozdobą dworu i gminy.

           Był autorem około 40 prac naukowych z zakresu mineralogii, petrografii, geologii i tektoniki. Opracował pierwszą polską mapę hipsograficzną, napisał też pierwszy w języku polskim nowoczesny podręcznik mineralogii. Jego zbiory geologiczne i paleontologiczne znajdują się w posiadaniu Muzeum Geologicznego Instytutu Nauk Geologicznych UJ oraz Muzeum Geologicznego.

           Jako wiceprezes Towarzystwa Tatrzańskiego podał pierwszy obszerny opis Doliny Chochołowskiej oraz badał skały okolic Czerwonych Wierchów. Pracował nad zagadnieniami pochodzenia belemnitów, prowadził badania pancerza ryb paleozoicznych Podola. Był członkiem kilkunastu Towarzystw Przyrodniczych w całej Europie.

           Pochowany na Cmentarzu Rakowickim (kwatera Q). 

wybrane prace:

1849 - Geognostisch-paleontologische Beschreibung der nachsten Umgebung von Lemberg

1857 - Ein Ausflug in die Marmaroscher Karpathen

1858 - Ueber die Gypsformation der Nord-Karpathen Lander

1861 - Rzut oka na kształt powierzchni Galicyi i Bukowiny

1864 - Rzecz o bryłach kulistych znajdujących się w okolicy Kałusza i Ładawy na Podolu

1868 – Kilka słów jeszcze o bryłach kałuskich z podaniem wypadku rozbioru ilościowego tychże brył

1868 - Zasady mineralogii

1870 - Rzecz o ropie i wosku ziemnym w Galicji

1874 – Rzecz o belemnitach krakowskich

1877 – Sprawozdanie z badań geologiczno-antropologicznych przedsięwziętych w tak zwanej „Smoczej Jamie” na Wawelu w Krakowie

1881 - Wapień niżniowski i jego skamienieliny wraz z Franciszkiem Bieniaszem i Marianem Łomnickim

1885 – Opis geognostyczny Szczawnicy i Pienin

kalendarium

1837–1841 - studiował prawo w Uniwersytecie Lwowskim

1848–1855 - prowadził prywatną kancelarię prawniczą we Lwowie

1848–1855 - był posłem na sejm prowincjonalny we Lwowie

1855 - przeprowadził się do Krakowa

1855–1876 - kontynuował praktykę prawniczą w Krakowie

1860 – przedstawił pierwszą polską mapę warstwicowo-barwną zachodniej Galicji w skali 1:432 000 z 15 barwnymi stopniami warstwicowymi

1862 – został profesorem zwyczajnym i otrzymał Katedrę Mineralogii i Geologii Uniwersytetu Jagiellońskiego

1867-1868 i 1878-1880 - pełnił funkcję dziekana Wydziału Filozoficznego

1873 – został członkiem Akademii Umiejętności

1874 – przeprowadził pierwsze planowe badania geologiczno-archeologiczne Smoczej Jamy

1876 - zainicjował wydanie Atlasu Geologicznego Galicji

źródła:

Biogramy uczonych polskich, Część VII: Nauki o Ziemi i górnicze (pod redakcją Andrzeja Śródki), Ossolineum, Wrocław 1992

J. Twarogowski - Poczet wielkich geologów, Warszawa 1974

S. Czarniecki - Postać Staszica utrwalona w nazewnictwie nauk o ziemi, Muzeum Stanisława Staszica, Piła 1994