Zofia Ameisenowa

(31 maja 1897 Nowy Sącz – 25 grudnia 1967 Kraków)

historyk sztuki, bibliotekarz 

rodzina

z rodziny lekarskiej

córka Maurycego, lekarza, i Jadwigi (Jachet) z rodziny Schödmaków (Siodmaków) 

1 sierpnia 1923 roku wyszła za mąż za dalekiego kuzyna, Aleksandra Ameisena, lekarza dermatologa, jednego z czołowych szachistów Krakowa w okresie międzywojennym, zamieszkali przy ulicy Karmelickiej

biogram

           Po studiach na UJ u Jerzego Mycielskiego, Juliana Pagaczewskiego w zakresie historii sztuki oraz Piotra Bieńkowskiego w zakresie archeologii klasycznej oraz za granicą (Niemcy, Austria, Francja, Włochy), jako kustosz i wieloletni kierownik gabinetu rycin Biblioteki Jagiellońskiej, uporządkowała i skatalogowała zbiory. Wybitna znawczyni rękopisów iluminowanych i grafiki (zwłaszcza drzeworytów z XV – XVI w.), badaczka malarstwa miniaturowego różnych krajów Europy, a także iluminacji hebrajskich.

           W czasie II wojny światowej do 1942 roku przebywała w getcie w Kosowie, potem zbiegła do Rumunii, gdzie w Bukareszcie doczekała końca wojny.
           Po wojnie wróciła do pracy w Bibliotece Jagiellońskiej, zamieszkała przy ulicy Krupniczej.
           Zmarła w nowohuckim szpitalu im. Stefana Żeromskiego, pochowana na Cmentarzu Żydowskim przy ulicy Miodowej.

wybrane prace:

1929 - Miniatury włoskie Biblioteki Jagiellońskiej. Trecento

1931 – napisała wstęp do Katalogu wystawy dawnych rycin ze zbiorów Polskiej Akademii Umiejętności

1933 - Les prinicipaux manuscrits a peintures de la Bibliotheque Jagellonienne de Cracovie
1933 - Bestiariusz w Biblii hebrajskiej z XII w. 

1935 – Das messianische Gastmahl der Gerechten in einer hebräischen Bibel aus dem XIII. Jahrhundert, Ein Beitrag zur eschatologischen Ikonographie bei den Juden

1939 – The Tree of Life in Jewish Iconography

1958 - Rękopisy i pierwodruki iluminowane Biblioteki Jagiellońskiej 

1959 – Globus Marcina Bylicy z Olkusza i mapy nieba na Wschodzie i Zachodzie

1961 - Kodeks Baltazara Behema

1962 – Problem modeli anatomicznych „écorchés” i trzy statuetki w Bibliotece Jagiellońskiej 

1967 - Cztery polskie rękopisy iluminowane z lat 1524-1528 w zbiorach obcych

kalendarium

1903-1907 – uczęszczała do czteroklasowej szkoły ludowej w Nowym Sączu

1907-1914 – pobierała nauki w I Prywatnym Gimnazjum Żeńskim w Nowym Sączu

1915 – do ostatniej klasy gimnazjalnej uczęszczała do Gimnazjum im. Emilii Plater w Krakowie

1915 VII 15 – otrzymała świadectwo dojrzałości z wyróżnieniem

1915-1920 - studiowała historię sztuki i archeologię klasyczną na UJ

1920 IV 7 – złożyła podanie o dopuszczenie jej do przewodu doktorskiego na podstawie rozprawy Średniowieczne malowidła ścienne w krużgankach OO. Augustianów i OO. Franciszkanów w Krakowie

1920 XI 17 – promowana na doktora przez profesora Jerzego Mycielskiego 

1920 XII 1 – rozpoczęła pracę w Bibliotece Jagiellońskiej, jako bezpłatny praktykant pod kierunkiem kustosza Zbiorów Graficznych, docenta Jerzego Kieszkowskiego

1921 – otrzymała płatne stanowisko siły pomocniczej

1921 XI 17 - uzyskała dyplom doktora filozofii

1922 – została asystentem
1923 – objęła gabinet rycin Biblioteki Jagiellońskiej

1924 – wyjechała na trzy miesiące do Włoch, gdzie pogłębiała swoją wiedzę na temat sztuki włoskiej oraz sztuki zdobniczej książek

1934 – przygotowała wystawę iluminowanych rękopisów włoskich 

1937 – zastępca kierownika nowo utworzonego Działu Zbiorów Specjalnych 

1939 IX 1 – wraz z mężem, na wyraźne polecenie rektora Uniwersytetu Tadeusza Lehra-Spławińskiego, opuściła Kraków i wyjechała do Lwowa

1939 IX 28 – 1940 IV 4 – przebywali w Łucku

1940 IV 4 – 1942 X 28 – przebywali w Kosowie
1942 X – Ameisenowie zdecydowali się na ucieczkę do Rumunii

1942 X 28 – 1944 III 24 – mieszkali w Czerniowcach, następnie wyjechali do Bukaresztu

1944 III 24 – 1945 X 3 - ukrywali się w żeńskim klasztorze

1945 X 3 – wyjechali do Polski

1945 X 24 – powrócili do Krakowa, podjęła pracę nad zbiorami graficznymi w Bibliotece Jagiellońskiej

1945 – proponowano Ameisenom przeniesienie się do Palestyny, ale nie chciała opuścić „swoich” zbiorów

1947-1949 – przebywała na stypendium w Londynie

1948 – została odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi 

1948-1950 - kierownik Działu Zbiorów Specjalnych BJ

1951 I 1 - otrzymała stanowisko kustosza 
1955 IV 5 - otrzymała tytuł profesora UJ 

1958-1967 – kierownik Oddziału Graficznego i Kartograficznego 

1959 V 25 – została mianowana profesorem zwyczajnym UJ

1964 – odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski

1967 X 1 – przeszła na emeryturę 

1968 – została obrana członkiem korespondentem przez Międzynarodową Akademię Historii Nauki, do której nie dotarła wtedy jeszcze wiadomość o jej śmierci 

źródła:

Ignacy Zrębski, Zofia Ameisenowa 1897-1967, Kwartalnik Historii Nauki i Techniki 13/3, 1968 

Zdzisław Pietrzyk, Uczeni żydowskiego pochodzenia we współczesnych dziejach Uniwersytetu Jagiellońskiego, red. W. K o z u b - C i e m b r o n i e w i c z, Kraków 2014: Zofia Ameisenowa (1897–1967)

Anna Olszewska, Zofia Ameisenowa (1897-1967), „Rocznik Historii Sztuki”, 36 2011

Lech Kalinowski, Zofia Ameisenowa 1897-1967, "Folia Historiae Artium”, 6/7 1971

Rocznik Krakowski XIX, 1923