Adelajda Heska
(około 1324 Hesja – po 25 maja 1371 Hesja)
królowa Polski
rodzina
córka landgrafa Hesji, Henryka II Żelaznego, i Elżbiety z dynastii Wettynów
druga żona Kazimierza Wielkiego
biogram
Małżeństwo Elżbiety i Henryka II było nieudane i pełne konfliktów. W końcu Elżbieta pozostawiła dzieci i uciekła do Goth, gdzie przebywała jej matka. Gdy Adelajda miała 17 lat, nastąpił rozwód jej rodziców. W jej życiu to ojciec odgrywał większą rolę. Córka ufała mu, natomiast, jej kontakt z matką urwał się wraz z chwilą jej wyjazdu.
W chwili śmierci królowej Anny, Kazimierz Wielki starał się przyłączyć do Polski Ruś halicką, i by to osiągnąć próbował porozumieć się z dynastią luksemburską, dotychczasowym swoim wrogiem. Zakończyło się to zgodą na ślub Kazimierza z Małgorzatą, wdową po księciu bawarskim, który miał odbyć się w czerwcu 1341 roku w Pradze. Małżeństwo nie zapowiadało się szczęśliwie, gdyż Małgorzata nie odwzajemniała jego miłości. Do małżeństwa ostatecznie jednak nie doszło, gdyż przyszła żona Kazimierza zmarła z powodu choroby na trzy dni przed planowanym weselem. Nie spowodowało to jednak pogorszenia się stosunków Kazimierza z Luksemburgiem, gdyż wkrótce po pogrzebie zawarli oni między sobą ścisłe przymierze. Kazimierz przybrał miano "syna" króla Jana, oraz "bratem" jego następcy Karola.
Na mocy porozumienia Luksemburgowie mieli zająć się znalezieniem żony dla Kazimierza. Wybrali Adelajdę jako córkę sprzymierzeńca w walkach z cesarzem. Do zawarcia małżeństwa doszło w Poznaniu. Małżonkowie różnili się wiekiem, Kazimierz, licząc sobie 33 lata, było 14 lat starszy od Adelajdy. Gdy tylko zakończyła się ceremonia zaślubin, Adelajda została w poznańskim kościele św. Piotra koronowana na królową Polski. W posagu wniosła do małżeństwa zaledwie 2 000 kop groszy praskich, co nie było wielką ilością i w dodatku nigdy nie został wypłacony. (Dwa lata później, gdy król Polski wydawał swą córkę za mąż, jej posag był 10 razy większy).
Po kilku dniach młodzi małżonkowie i goście weselni udali się do Krakowa. Z kościołów stolicy na spotkanie Adelajdy wyszły procesje. Zabawy trwały kilka dni. Adelajda obdarowana została kosztownościami, otrzymała włości sandomierskie oraz dochody z kilku miast, między innymi z Wiślicy i Solca.
Niestety Adelajda nie dała Kazimierzowi męskiego potomka, i było to przyczyną pogarszania się stosunków panujących w ich małżeństwie. Drugą tego konsekwencją było nieposiadanie przez Polskę następcy tronu. Skłonność króla do posiadania kochanek oraz niemożność urodzenia dzieci przez jego żonę skończyły się rozpadem małżeństwa. Adelajdę osadzono w zamku w Żarnowcu nad górną Pilicą. Nawet jeśli początkowo Kazimierz odwiedzał ją, to wizyty te ustały. Po ślubie Kazimierza z Krystyną Rokiczaną Adelajda opuszcza Polskę i udaje się do Hesji.
Pochowano ją w klasztorze Augustianek w Ahnaberg koło Kassel w Hesji.
kalendarium
1340 - rozwód rodziców Adelajdy
1341 VII - król Kazimierz poprosił o rękę Adelajdy
1341 IX 29 - w Poznaniu odbył się ślub Adelajdy z Kazimierzem Wielkim oraz koronacja nowej monarchini
1341 X 3 - ojciec Adelajdy zobowiązał się wypłacić posag córki w ciągu roku
1343 - Elżbieta, pasierbica Adelajdy, poślubiła Bogusława księcia pomorskiego
1353 VI 17 - papież Innocenty VI wezwał Adelajdę do pogodzenia się z mężem
1356 IX - Kazimierz bierze bigamiczny ślub z Krystyną Rokiczanką
1356 IX - Adelajda wyjeżdża do Hesji opuszczając na stałe Polskę
1364-1365 - Kazimierz poślubił Jadwigę Żagańską
1365 - papież Urban V potwierdza ważność ślubu Adelajdy z Kazimierzem
1370 XI 5 - śmierć Kazimierza Wielkiego
1371 V - papież Grzegorz XI broni przed Ludwikiem Węgierskim praw majątkowych Adelajdy
źródła:
Jerzy Besala, w: Małżeństwa Królewskie. Piastowie. Warszawa 2006
Rudzki Edward, Polskie królowe, (tom 1), Warszawa, 1985