Wacław Zygmunt Anczyc

(4 lutego 1866 Warszawa – 27 września 1938 Kraków)

historyk, drukarz, działacz społeczny i oświatowy, wielki miłośnik Tatr

rodzina

z rodziny Anczyców

syn Władysława Ludwika (1823-1888), poety i pisarza, i Tekli z Bryniarskich
rodzeństwo: Władysław (1854-1856), Zofia Tekla (1856-?), mąż Władysław Schmidt; Władysława Emilia (1857-1914), mąż Fryderyk Papée; Wanda (1858-1859); Stanisław (1861-1863); Stanisław (1868-1927),metaloznawca i włókiennik, żona Marianna Albina Dąbrowska

poślubił Walerię Heggenberger, mieli dwoje dzieci:

Władysław (1894-1940), muzyk, pianista,

Zofia (2 maja 1897 – 5 października 1965), wyszła za mąż za inżyniera chemika i mechanika Hugona Trzebickiego

biogram

           Będąc rocznym dzieckiem przybył z rodzicami do Krakowa z Warszawy, gdzie przebywał jego ojciec, który był współpracownikiem Encyklopedii Orgelbrandta, „Tygodnika Ilustrowanego”, „Wędrowca” i „Bluszczu”.

           W Krakowie ukończył Gimnazjum św. Anny, następnie pracując w drukarni u ojca jednocześnie studiował historię na Wydziale Filozoficznym UJ, pod kierunkiem Stanisława Smolki. Przez opiekuna został wysłany do Lipska, aby tam skończył studia uniwersyteckie (o wyborze Lipska rozstrzygnął fakt, że to miasto było słynne z wysokiego poziomu drukarstwa). W Lipsku, nie zaniedbując Uniwersytetu, odbył dwuletnią praktykę zawodową w znanej firmie drukarskiej Pöschel et Trepte .

           Kilkumiesięczna ciężka choroba płuc, brak pieniędzy na kontynuowanie studiów przeszkodziły w uzyskaniu doktoratu w Lipsku, mimo, że miał już gotową rozprawę doktorską o bezkrólewiu po śmierci Ludwika Węgierskiego.
           Wrócił do Krakowa i jako fachowy drukarz objął własną, odziedziczoną drukarnię, i doprowadził ją do stanu świetności zarówno pod względem programowym, jak i technicznym.
Wykupił stojący na rogu ulic Zwierzynieckiej i Straszewskiego zespół budynków dawnego klasztoru oo. Zmartwychwstańców, z dwoma kondygnacjami wspaniałych piwnic pozostałością dawniej znajdującą się tutaj winiarni Steinkellera.

Za Janem Adamczewskim w „Krakowskie rody”:

           Okrągły narożnik, gdzie znajdowała się dawniej kaplica, zamieniono na kancelarię drukarni, w dawnej wnęce ołtarzowej zainstalowano piec do ogrzewania biura. W budynku od strony ul. Straszewskiego – w byłym refektarzu – ulokowano drukarnię, a później zecernię. Oficynę i budynek od ul. Zwierzynieckiej – dawne mieszkania zakonników – zajęła drukarnia. Piwnica pod kaplicą, także okrągła, służyła za skład węgla. W drugiej piwnicy, od ul. Straszewskiego, znajdował się magazyn klisz, zwany Hadesem, gdzie kompletował i segregował klisze legendarny Piotr Czuj – szef Hadesu. Przechodząc przed wojną na emeryturę pan Piotr taki napis wymalował na ścianie:

           Wiele lat strzegąc Pana interesu

           pilnowałem klisz, ludzi i bogów Hadesu!

           Dziś, u żywota mego kraju -

           żegnaj Hadesie, idę szukać Raju!
           Drukarnia stała się nowoczesnym zakładem, pierwszym w Galicji, który posiadał linotypy, własną odlewnię czcionek oraz introligatornię.
Unowocześnił druk, opracował własną czcionkę tekstową oraz model typograficzny książki.

           Drukarnia słynęła z wysokiego poziomu artystycznego wydawnictw, wydawano tu najwybitniejsze dzieła polskiej literatury XIX i początków XX wieku między innymi: Grażynę i Konrada Wallenroda Adama Mickiewicza z ilustracjami Wojciecha Kossaka, bibliofilskie druki Towarzystwa Miłośników Sztuki, czasopisma „Życie” i „Sztuka”, a także pocztówki i reprodukcje obrazów. Specjalnością drukarni były offsetowe wielobarwne reprodukcje artystyczne dzieł malarskich. Drukowano u niego Bibliografię polską XIX stulecia Karola Estreichera, "Bibliotekę Krakowską", "Przegląd Wszechpolski", "Świat", "Silva Rerum" i "Przegląd Biblioteczny".
           Razem z wydawnictwem Gebethnera i Wolffa założył w Krakowie księgarnię.
           Pierwszy wprowadził płatne urlopy dla swoich pracowników oraz fundusz emerytalny, a czas pracy ograniczył do dziewięciu godzin.
Był on również członkiem krakowskiego Bractwa Kurkowego i jako strzelec zyskał sławę, dzięki upolowaniu w Wiśle krokodyla. Krokodyl uciekł z obwoźnego zoo, które akurat gościło w Krakowie, zamieszkał w Wiśle w okolicy wsi Mogiła (dzisiaj dzielnica Krakowa Nowa Huta), pożerał miejscowe gęsi i terroryzował okolicznych mieszkańców. Właśnie Wacławowi Anczycowi udało się go ustrzelić, po czym zwierzę zostało gruntownie przebadane, wypchane i zdeponowane w Polskiej Akademii Umiejętności.

           Przez szereg lat ofiarnie pracował dla Związku Młodzieży Przemysłowej i Rękodzielniczej, przyczynił się do powstania bursy przy ulicy Skarbowej, dzięki niemu powstała w Krakowie obowiązkowa szkoła dla uczniów drukarskich.
           Jest autorem wspomnień, które dają interesujący obraz dawnego Zakopanego i polskiej turystyki tatrzańskiej od około 1860 roku (głównie z lat 1870-tych).

            Pochowany na Cmentarzu Rakowickim (kwatera PAS AB – po prawej Drużbackich).

wybrane prace:

1937 - O dawnym Zakopanem "Wierchy" 15

kalendarium

1881-1883 - studiował historię na Wydziale Filozoficznym UJ
1883 - kontynuował studia historyczne w Lipsku, gdzie praktykował też w znanej firmie drukarskiej Pöschel et Trepte
1885 - powrócił do Krakowa i objął kierownictwo drukarni ojca

1888-1890 – wykupił stojący na rogu ulic Zwierzynieckiej i Straszewskiego zespół budynków dawnego klasztoru oo. Zmartwychwstańców,
1894 - uzyskał koncesję na prowadzenie drukarni, którą kierował do śmierci
1898-1903 i 1918-1925 - był działaczem Towarzystwa Tatrzańskiego
1898 - zakupił poklasztorny budynek przy ulicy Zwierzynieckiej 2 i zaadaptował go do potrzeb drukarni, gdzie po raz pierwszy wdrożono lokomobilę parową jako napęd maszyn drukujących

1900 – przeniósł drukarnię do nieistniejącego dziś budynku przy ulicy Zwierzynieckiej 2
1910 - założył przy zakładzie zawodową szkołę drukarską oraz księgarnię
1919 - został ekspertem do spraw drukarstwa Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego

1922 – został wybrany do Wydziału TMHiZK
1929 - na Powszechnej Wystawie Krajowej otrzymał Grand Prix, prestiżową międzynarodową nagrodę za osiągnięcia w sztuce drukarskiej

1934 – odznaczony Orderem Białego Kruka

1937 – wyróżniony Srebrnym Wawrzynem PAL

źródła:

Jan Adamczewski, Krakowskie rody, Kraków 1994

Teresa Stanisławska-Adamczewska, Kraków, ulica imienia …, Kraków 2000

Encyklopedia Krakowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa – Kraków 2000

Marek Jerzy Minakowski, Wielka genealogia Minakowskiego (Wielcy.pl), wydanie z 05.02.2020