Adolf Mikołaj Aleksandrowicz

(30 października 1811 Kraków – 28 kwietnia 1875 Kraków)

chemik, aptekarz, balneolog, działacz polityczny

rodzina

syn Teodora i Franciszki z Włodawskich

poślubił w 1840 Eleonorę Anielę Cypcer
syn Adolf

biogram

           Po ukończeniu Liceum św. Anny studiował chemię na Uniwersytecie Jagiellońskim, a następnie w Berlinie. Po powrocie do Krakowa był początkowo asystentem, a następnie docentem przy Katedrze Chemii i Farmacji UJ.
           Zakupił od Bartla aptekę „Pod Złotą Głową” przy ulicy Grodzkiej 25 (obecnie Rynek Główny 13). Został aktywnym członkiem, następnie seniorem Gremium Aptekarzy Krakowskich, za jego przyczyną zlikwidowano handel lekami w sklepach, opracowywał uwagi dotyczące obowiązującej farmakopei austriackiej i taksy leków, zasiadał w komisji egzaminacyjnej dla praktykantów aptecznych i magistrów farmacji. Wszedł w skład Komisji Balneologicznej, zajął się analizą wód mineralnych w Galicji (Szczawnicy, Rabki, Żegiestowa, Krynicy, Iwonicza, Krzeszowic i innych uzdrowisk), opracował i opisał aparaturę do wyosabniania czystych soli z krajowych wód mineralnych oraz projekt sali do inhalacji parą z wód mineralnych.
           Wziął udział w powstaniu krakowskim oraz w krakowskich wydarzeniach Wiosny Ludów. Wszedł do Ławy Głównej Krakowskiej, tajnego organu Rady Naczelnej Galicyjskiej, który miał zająć się organizacją powstania. Tajne narady członków Ławy odbywały się w pomieszczeniu nad jego apteką: gdzie przy pomocy tuby i dzwonka pracujący w aptece farmaceuci mogli ostrzegać uczestników narad w chwili zagrożenia.
           Był pełnomocnikiem Rządu Narodowego, następnie został mianowany przez Urząd Narodowy naczelnikiem miasta Krakowa. Będąc naczelnikiem zajmował się kwaterunkami, dostarczaniem żywności dla oddziałów, utrzymywaniem łączności z obozem w Ojcowie, kontrolą ruchu przyjezdnych, kwestią finansową i transportem broni przez Kraków do Królestwa Polskiego. Do jego obowiązków należało utrzymywanie ładu w mieście, zwalczanie niepokojów powodowanych przez zdemoralizowane jednostki, ograniczanie napływu uciekinierów zza kordonu. Rozwiązał Stowarzyszenie Brackie Rzemieślnicze, mimo jego gwałtownych protestów.
           Jego żona działała aktywnie w Komitecie Niewiast Polskich (nazwany później przez Austriaków Revolutionäre Damenkomitee) organizującym pomoc szpitalną dla powstańców, a także pomoc inwalidom i rodzinom poległych. Syn walczył w szeregach powstańczych. Za działalność na rzecz powstania został aresztowany przez władze austriackie i wraz z żoną więziony na Wawelu przez 10 miesięcy. Następnie zostali skazani na rok pobytu w kazamatach twierdzy w Ołomuńcu.
           Po powrocie z więzienia nadal prowadził aptekę, którą następnie wydzierżawił swojemu synowi Adolfowi.
           Został radnym miejskim, brał udział w pracach Miejskiej Komisji Wodociągowej, której przewodniczył profesor Józef Dietl, ówczesny prezydent miasta. Prowadził badania nad składem wody w krakowskich studniach, przeprowadził z polecenia magistratu kontrolę wypieków cukierniczych w okresie przedświątecznym i polecił wycofać ze sprzedaży ciasta lukrowane cukrem z dodatkiem szkodliwych barwników.
           Był członkiem Towarzystwa Naukowego Krakowskiego i Akademii Umiejętności, chemikiem sądowym, członkiem Urzędu Probierczego. Ogłosił 18 prac z dziedziny balneologii, dotyczących źródeł mineralnych Szczawnicy, Krynicy, Swoszowic i Rabki.
           Zmarł na udar mózgu, pochowany został na Cmentarzu Rakowickim (kwatera Lc, rząd północny, miejsce zachodnie). Jego imię nosi ulica w X dzielnicy Swoszowice (Wróblowice), łącząca ulicę Henryka Niewodniczańskiego z ulicą Stanisława Grzepskiego.

kalendarium

1826 - ukończył gimnazjum św. Anny
1826-1829 - dzięki życzliwości profesora Floriana Sawiczewskiego odbył praktykę w aptece „Pod Słońcem” przy Rynku Głównym 43
1829 XII 18 - złożył egzamin na podaptekarza przed komisją Gremium Aptekarzy Krakowskich
1831-1833 - uczęszczał na kurs farmacji na Wydziale Lekarskim UJ
1833- 837 - był adiunktem w Katedrze Chemii i Farmacji
1837 - zakupił aptekę „Pod Złotą Głową”
1845 - został mianowany przewodniczącym Gremium Aptekarzy Krakowskich
1846, 1848 - był czynnym działaczem politycznym
1849 - został docentem chemii analitycznej na Wydziale Lekarskim UJ
1858 - wszedł w skład Komisji Balneologicznej i rozpoczął badania wód zdrojowych w Małopolsce
1861 - uczestniczył w delegacji do rządu w Wiedniu, by zapobiec planowanemu przez władze austriackie zburzeniu budynków między Wawelem i kościołem dominikanów (starania delegacji odniosły pozytywny skutek)
1862 - wszedł do Ławy Głównej Krakowskiej
1863 (VI?, VII 13?) - został mianowany przez Urząd Narodowy naczelnikiem miasta Krakowa
1864 III 3 - został aresztowany przez władze austriackie
1865 - powrócił z więzienia
1866 - zasiadł w Radzie Miejskiej
1866 - został członkiem Izby Handlowo - Przemysłowej
1867 - był radcą Rady Ogólnej Towarzystwa Domu Przytułku i Pracy
1871 - przeprowadził kontrolę wypieków cukierniczych w okresie przedświątecznym
1872 - wydzierżawił aptekę synowi

źródła:

A. Stabrawa Adolf Aleksandrowicz w: Złota księga Wydziału Farmaceutycznego

Marek Jerzy Minakowski, Wielka genealogia Minakowskiego (Wielcy.pl), wydanie z 02.03.2018

Janina Bieniarzówna, Jan M.Małecki, Dzieje Krakowa, t. 3, Kraków 1979

Teresa Stanisławska-Adamczewska, Kraków, ulica imienia …, Kraków 2000 

Polski Słownik Biograficzny t. 1 str. 67