Jan Zawiejski

właściwie Jan Babtysta Feintuch

(20 VI 1854 Kraków – 9 IX 1922 Kraków)

architekt, starszy radca budowlany

rodzina

syn Leona Feintucha, kupca, i Reginy z Glücków

biogram

          Reprezentant historyzmu. Kształcił się między innymi w Monachium, był absolwentem politechniki w Wiedniu. Po uzyskaniu dyplomu wyjechał do kurortu Merano, w celu wyleczenia gnębiącej go astmy. Tu poznał Małgorzatę Massman Nissen, Niemkę, pochodzącą z bogatej kupieckiej rodziny z Lubeki, która została jego żoną. Pracował w Wiedniu przy budowie nowego gmachu Uniwersytetu Wiedeńskiego.
           Osiadł na stałe we Lwowie rozpoczynając samodzielną działalność. Wspólnie z Julianem Niedzielskim wziął udział w międzynarodowym konkursie na projekt domu zdrojowego w Krynicy, zdobywając pierwszą nagrodę. Pracował w Krynicy, gdzie zaprojektował i wybudował Stary Dom Zdrojowy, kościół pod wezwaniem Wniebowzięcia N.M.P., Zakład Hydropatyczny oraz wykonał projekty wilii i pensjonatów dla miejscowych lekarzy. We Lwowie zaprojektował fasady Pałacu Sprawiedliwości i siedziby Galicyjskiej Kasy Oszczędności.
           Powrócił do Krakowa gdzie został architektem miejskim Krakowa po Januszu Niedziałkowskim. Przy magistracie powstał Urząd Budownictwa Miejskiego. Jego dyrektorowi podlegał oddział "policji budowniczo-ogniowej", który akceptował projekty wszystkich prowadzonych w mieście prac budowlanych.
           Jako budowniczy miejski stawał automatycznie na czele "oddziału robót gminnych". Jego zadaniem było więc projektowanie i realizowanie wszystkich podejmowanych przez miasto przedsięwzięć budowlanych. W ciągu czternastu lat - do wybuchu I wojny światowej - wykonał kilkadziesiąt projektów związanych z ówczesną polityką inwestycyjną gminy. Wśród nich wyróżniał się zaplanowany z dużym rozmachem program budowy szkół miejskich, których wzniósł w Krakowie, według własnych projektów, kilkanaście.
           Był jednym z najbardziej wszechstronnych architektów polskich przełomu XIX i XX wieku. Projektował kamienice czynszowe, wille i gmachy publiczne o różnym przeznaczeniu. Brał udział w konkursach architektonicznych krajowych i międzynarodowych. Wykształcony na historyzmie wiedeńskim, przeszedł ewolucję od neorenesansu włoskiego i północnego, baroku, eklektyzmu, poprzez secesję, do modernizmu opartego na formach historycznych.
           Jego główne dzieło to gmach Teatru Miejskiego przy placu św. Ducha 1 (teatr imienia J. Słowackiego) oraz Akademia Handlowa i własny dom, tzw. Dom Jasny, w Krakowie. Był członkiem Krakowskiego Towarzystwa Technicznego, publikował w "Architekcie" i "Nowej Reformie".
           Pochowany na Cmentarzu Rakowickim. W foyer Teatru im. J. Słowackiego na 1 piętrze znajduje się tablica pamiątkowa wykonana przez T. Błotnickiego.

kalendarium

1872 - zdał maturę w Gimnazjum św. Anny
1872 - 1873 - kształcił się na Wydziale Inżynierii Szkoły Politechnicznej w Monachium
1873 - 1878 - studiował architekturę na politechnice w Wiedniu
1878 - 1879 - przebywał w Meranie, gdzie ożenił się z M. Massman Nissen
1880 - 1882 i 1883 - 1884 - pracował przy budowie nowego gmachu Uniwersytetu Wiedeńskiego (wg projektu Heinricha von Ferstela)
1882 - przeniósł się do Berlina, gdzie praktykował krótko u znanych architektów Heinricha Kaysera i Karola von Grossheima
1883 - powrócił do Wiednia, powołany do współudziału w ukończeniu (po śmierci Ferstla) gmachu Uniwersytetu
1884 - osiadł we Lwowie
1888 - 1892 - projektował kościół pod wezwaniem Wniebowzięcia N.M.P.
1889 - był twórcą (wspólnie z Julianem Niedzielskim) Starego Domu Zdrojowego w Krynicy
1889 - 1890 - projektował kamienice Turnauów przy ulic Siemiradzkiego 2 i Łobzowskiej 28
1890 - 1894 - był prof. krakowskiej Szkoły Przemysłowej
1890 - 1893 - projektował i budował Teatr Miejski
1892 - 1893 - zbudował przy Teatrze stację elektryczną i malarnię w stylu neorenesansowej willi (obecnie scena Miniatura)
1897 - na Wystawę Światową w Paryżu przygotował projekt "Pałacu Wodbego" i Austriackiej Restauracji (nie zostały zrealizowane)
1900 - 1914 - pełnił w Krakowie funkcję architekta miejskiego
1901 - 1902 - wzniósł budynek dawnej szkoły wydziałowej im. Zbigniewa Oleśnickiego przy Rynku Kleparskim 18
1904 - zaprojektował secesyjną werandę przy restauracji Romana Drobnera (obecnie na jej miejscu pawilon Biura Wystaw Artystycznych postawiony w latach sześćdziesiątych przez Krystynę Różyską)
1904 - projektował szkołę przy ulicy Lubomirskiego 19 - 21
1904 - 1906 - wzniósł gmach Akademii Handlowej przy ulicach Kapucyńskiej 2/4, róg Straszewskiego 30, kosztem 274 tysięcy koron
1905 - 1907 - wzniósł budynek dwóch dawnych szkół wydziałowych przy ulicy Loretańskiej 16 - 18
1909 - zaprojektował kamienicę własną zwaną Jasnym Domem, na rogu ulic Biskupiej i Łobzowskiej
1909 - odrestaurował probostwo kościoła Św. Krzyża, przywracając budynkowi dawny średniowieczny wygląd
1909 - 1911 - zaprojektował dom Gminy Ewangelickiej przy ulicy Grodzkiej 58
1911 - przy ulicy Szlak 5 postawił największą ze szkół wydziałowych pod wezwaniem św. Floriana, mającą od początku centralne ogrzewanie, oświetlenie elektryczne, wyposażoną w najnowocześniejsze urządzenia i pracownie naukowe
1911 - 1912 - projektował szkołę przy ulicy Konfederackiej 12
1911 - 1913 - zbudował kamienicę Mojżesza Lejba Ohrensteina przy ulicy Dietla 42
1912 - 1913 - postawił kamienicę dla swego przyjaciela Teofila Żeglikowskiego przy ulicy Karmelickiej 45
1913 - 1917 - projektował dawny Zakład Sanitarny przy ulicy Prądnickiej 30 (obecnie Szpital im. Jana Pawła II)
1914 - 1915 - wzniósł kamienicę Siwków przy ulicy Karmelickiej 39
1920 - ożenił się z A. Krauze

1922 XII 24 – w westybulu Teatru im. J. Słowackiego odsłonięto brązową plakietę z jego popiersiem

źródła

Jacek Purchla, Jan Zawiejski architekt przełomu XIX i XX wieku. PWN 1986