Jerzy Zdrada
(26 listopada 1936 Częstochowa - )
historyk, polityk
biogram
Ukończył studia na Wydziale Filozoficzno-Historycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, uzyskał następnie stopnie doktora i doktora habilitowanego. Pracował w Polskiej Akademii Nauk, objął stanowisko profesora nadzwyczajnego UJ. W pracy naukowej specjalizuje się w zagadnieniach historii nowożytnej Polski i powszechnej.
W latach 80. działał w jawnych i tajnych strukturach „Solidarności”. Założyciel, współredaktor (z Romanem Laskowskim i Danutą Abrahamowicz) podziemnego pisma RKW „Biuletyn Małopolski”. Członek tajnej „S” na Uniwersytecie Jagiellońskim. Kilkakrotnie zatrzymywany, także w miejscu pracy, przesłuchiwany, rewizje w mieszkaniu, kilkakrotnie odmówiono mu paszportu na wyjazdy naukowe. Współinicjator współpracy z francuskimi związkami zawodowymi CFDT i CFTC (z T. Syryjczykiem podpisał umowę o współpracy między RKS a CFTC). Uczestnik posiedzeń przygotowujących udział „S” w obradach Okrągłego Stołu. Brał udział w obradach Okrągłego Stołu po stronie opozycyjno-solidarnościowej w podzespole ds. samorządu terytorialnego. Należał do Ruchu Obywatelskiego Akcja Demokratyczna, Unii Demokratycznej i Unii Wolności. W rządzie Jerzego Buzka pełnił funkcję wiceministra edukacji narodowej.
Jest członkiem Stowarzyszenia Wolnego Słowa. Zastępca przewodniczącego Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa.
wybrane publikacje:
Zmierzch Czartoryskich, 1969
Historia dyplomacji polskiej t. 3 (współautor), 1982
Wielka Emigracja po Powstaniu Listopadowym, 1987
Historia Polski 1795–1914, 2005
kalendarium
1959-1960 - pracownik Archiwum PAN w Krakowie
1960 - ukończył studia na Wydziale Filozoficzno-Historycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego
1960-1980 - członek ZNP
1961-1984 – między innymi bibliotekarz, kustosz dyplomowany w Bibliotece PAN
1963 – 1975 - asystent w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Katowicach
1975-1976 - docent docent w WSP Katowice
1976-1979 - docent w WSP w Kielcach
1975 - był konsultantem historycznym filmu Jarosław Dąbrowski
1976 - współpracownik środowiska KOR, następnie KSS KOR, kolporter „Biuletynu Informacyjnego”, zaangażowany w zbieranie składek na działalność
1980 – od września w Solidarności, przewodniczący KZ przy Oddziale i Placówkach PAN w Krakowie; współzałożyciel, następnie członek Ogólnopolskiej Komisji Porozumiewawczej PAN, także Krakowskiej Komisji Porozumiewawczej Nauki „S”
1981 - współzałożyciel niezależnego pisma „Głos PAN-u”
1981 - po 13 grudnia członek TKZ „S” w PAN w Krakowie
1982 - współpracownik RKW „S” Małopolska (członek niejawny), organizator spotkań działaczy opozycji, między innymi dziennikarzy, także z przedstawicielami innych struktur; założyciel, współredaktor (z Romanem Laskowskim i Danutą Abrahamowicz) podziemnego pisma RKW „Biuletyn Małopolski”; współpracownik TKZ na UJ i redakcji podziemnego pisma „Hutnik”
1982 – od maja w ścisłej tzw. merytorycznej współpracy z W. Hardkiem w ramach działań RKW i TKK
1982 – od czerwca współorganizator (z R. Laskowskim) zespołu programowego RKW i TKK, organizator spotkań TKK
1982 VII - autor 1. programu TKK „Społeczeństwo podziemne”, zakładającego między innymi przyjęcie przez „S” formuły szerokiego ruchu społecznego i przygotowanie do życia w demokratycznej Polsce
1983 I - współautor programu „Solidarność dziś”
1983 IV - uczestnik tajnego spotkania TKK z Lechem Wałęsą, autor wspólnego listu kierownictwa „S” do Jana Pawła II w związku z jego pielgrzymką do Polski
1983 IX - współorganizator Regionalnego Komitetu Solidarności Małopolska
1983 – od września wiceprzewodniczący, członek Prezydium (ze Stefanem Jurczakiem, Tadeuszem Syryjczykiem, Barbarą Niemiec, Januszem Lupą) odpowiedzialny za kontakty z TKK, następnie KKW, doradca
1983 – został współpracownikiem krakowskich pism podziemnych, między innymi: „Kroniki Małopolskiej”, „Miesięcznika Małopolskiego”
1984 II - zwolniony z pracy, pozbawiony stanowiska docenta
1984 II – IX - bez zatrudnienia
1984 IX – 1989 - kustosz Oddziału Rękopisów w Bibliotece Jagiellońskiej
1984 - wykładowca Chrześcijańskiego Uniwersytetu Robotniczego im. kard. Stefana Wyszyńskiego w Krakowie-Mistrzejowicach
1985 - pomysłodawca powołania (obok podziemnych struktur „S”) jawnego komitetu „S”, złożonego z przedstawicieli środowisk niezależnych
1987 X 25 - uczestnik i przewodniczący obrad podczas wspólnego posiedzeniu TKK i Tymczasowej Rady „S” z Lechem Wałęsą, na którym powołano jawną KKW, doradca KKW, zwolennik zachowania podziemnych struktur „S”
1986 – od jesieni wykładowca historii między innymi w KIK w Nowym Sączu
1988 – we wrześniu został członkiem Komitetu Założycielskiego (między innymi z Andrzejem Gaberlem, Zofią Radzikowską, Barbarą Niemiec, Ryszardem Łużnym)
1988 – od września członek Prezydium jawnego RKS Małopolska
1988 X-XII - w Paryżu, jako reprezentant „S” uczestnik kongresów regionalnych i krajowych CFDT i CFTC
1988 XII – w trakcie wizyty L. Wałęsy w jego ekipie
1988 XII 18 - członek KO przy Przewodniczącym „S” Lechu Wałęsie
1989 - w BJ, przywrócony na stanowisko docenta
1989 III 18 – 1991 - przewodniczący KZ „S” na UJ
1989-1991 - współorganizator, następnie członek KO „S” w Krakowie
1990 - wiceprzewodniczący Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa
1990 - współzałożyciel ROAD, wiceprzewodniczący Rady ROAD
1990-1993 - wiceprzewodniczący Wspólnoty Polskiej
1990-1992 - delegat na WZD „S” Regionu Małopolska, delegat na KZD
1991-1993 - członek Prezydium Klubu Parlamentarnego UD
1993 - objął stanowisko profesora nadzwyczajnego UJ
1989–1997 - sprawował mandat posła na Sejm X, I i II kadencji
1997 – odznaczony Medalem Komisji Edukacji Narodowej
1997-2001 - podsekretarz stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej
1998 - członek, następnie wiceprzewodniczący Rady Kuratorów Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu
1999 - Honorowy Obywatel Jarosławia
1999 – odznaczony Medalem Bene Merenti Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego
2001 - wycofał się z bieżącej polityki
2001 - Honorowy Obywatel Sanoka
2001 - członek rad redakcyjnych pism naukowych, komisji podręcznikowych
2002-2004 - członek Państwowej Komisji Akredytacyjnej
2002-2010 - prof. w Instytucie Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa UJ
2003 - odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski
2003-2006 - przewodniczący Rady Archiwalnej przy Naczelnym Dyrektorze Archiwów Państwowych w Warszawie
2004 – otrzymał nagrodę Ministerstwa Edukacji Narodowej i Sportu
2005 – przewodniczący Rady Kuratorów Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu
2005 - przewodniczący Rady Naukowej Biblioteki Narodowej w Warszawie
2006 – wiceprzewodniczący Rady Archiwalnej przy Naczelnym Dyrektorze Archiwów Państwowych w Warszawie
2007 – odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski
2008 - członek Komisji Spraw Europejskich PAU w Krakowie
2009 - członek Zarządu WP w Krakowie
źródła:
Strona sejmowa posła II kadencji. [dostęp 2021-05-17]
Dr hab. Jerzy Zdrada, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [online] [dostęp 2021-05-25]
Nota biograficzna w Encyklopedii Solidarności. [dostęp 2021-05-17]