Andrzej Witold Wajda
(6 III 1926 Suwałki – 9 X 2016 Warszawa)
reżyser filmowy i teatralny
rodzina
syn Jakuba (1900 – 1940), zamordowany w Charkowie przez NKWD i Anieli Białowąs
brat Leszka (1930 - ), żona Anna Mściwujewska
poślubił:
-
1949 Gabriela Obremba (1927 – 1989), rozwód w 1959
-
19 XII 1959 Zofia Żuchowska (1933 – 1989), rozwód w 1967
-
13 V 1967 Beata Tyszkiewicz (1938 - ), córka Karolina, rozwód 1969
-
I 1974 Krystyna „Czyżyk” Zachwatowicz (1930 - ), uczestnik Powstania Warszawskiego
biogram
Studiował między innymi malarstwo w krakowskiej ASP. W latach 50. jeden z głównych twórców tzw. szkoły polskiej w filmie (Pokolenie wg B. Czeszki 1955, Kanał wg J.S. Stawińskiego 1957, Popiół i diament wg J. Andrzejewskiego I958, Lotna wg W. Żukrowskiego 1959). W adaptacjach dzieł literackich podejmował dyskusję na temat polskości, oceny tradycji i historii narodowej (Popioły wg S. Żeromskiego 1965, Brzezina 1970 i Panny z Wilka 1979 – oba wg J. Iwaszkiewicza, Krajobraz po bitwie wg T. Borowskiego 1970, Wesele wg S. Wyspiańskiego 1972, Ziemia obiecana wg W.S. Reymonta 1975, Kronika wypadków miłosnych wg T. Konwickiego 1985, Pierścionek z orłem w koronie wg A. Ścibora-Rylskiego 1993). Twórca współczesnego dyptyku politycznego Człowiek z marmuru (1976) i Człowiek z żelaza (1981, nagrodzony Złotą Palmą w Cannes).
Wiele filmów realizował także za granicą, głównie w Niemczech (między innymi Piłat i inni wg M. Bułhakowa 1972, Korczak 1990) i we Francji (między innymi Danton wg S. Przybyszewskiej 1982).
Związany ze Starym Teatrem w Krakowie gdzie stworzył wiele inscenizacji. W trakcie czterdziestu lat pracy w Starym zdążył nie tylko wyreżyserować 18 spektakli, 14 Teatrów Telewizji i 19 filmów, zrewolucjonizować myślenie o przestrzeni scenicznej i odebrać Oscara za całokształt twórczości, ale – przed wszystkim – rozkochać w sobie tłumy widzów, których nastroje potrafił czytać jak nikt inny. Zrealizował między innymi adaptacje powieści F. Dostojewskiego - Biesy (1971), Nastazja Filipowna wg Idioty (1977) oraz Zbrodnia i kara (1984), dramaty S. Wyspiańskiego - Wesele (1963, 1991), Noc listopadowa (1974) oraz Klątwa (1997), a także Emigranci S. Mrożka (1976), Z biegiem lat, z biegiem dni... wg J. Olczak-Ronikier (1978, także serial telewizyjny 1980), Hamlet W. Shakespeare'a (1981 na dziedzińcu Zamku Królewskiego na Wawelu, 1989), Antygona Sofoklesa (1984), Zemsta A. Fredry (1986, na dziedzińcu Collegium Nowodworskiego), Dybuk E. Brylla wg Sz. An-skiego (1989), Mishima wg Y. Mishimy (1994).
Laureat nagrody państwowej I stopnia oraz kilkudziesięciu międzynarodowych nagród filmowych, odznaczony między innymi srebrnym medalem Cracoviae Merenti.
Po mszy pogrzebowej, która odbyła się w bazylice Świętej Trójcy, urna z jego prochami została złożona na cmentarzu Salwatorskim w Krakowie.
kalendarium
1946 – 1949 - studiował malarstwo w krakowskiej ASP
1963 – związał się ze Starym Teatrem
1972 – 1983 – kierownik artystyczny Zespołu Filmowego „X"
1974 – laureat nagrody państwowej I stopnia
1978 – 1983 - prezes Stowarzyszenia Filmowców Polskich
1988 – współtwórca (z żoną K. Zachwatowicz) Fundacji Kyoto-Kraków
1989 – 1991 - senator RP
1994 - został członkiem PAU
1994 – inicjator powstania Centrum Sztuki i Techniki Japońskiej „Manggha"
1995 – odznaczony srebrnym medalem Cracoviae Merenti
2000 – otrzymał Oscara za całokształt twórczości filmowej
źródła:
Encyklopedia Krakowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa - Kraków 2000
Tadeusz Lubelski, Wajda. Wrocław 2006
Barbara Mruklik, Andrzej Wajda. Warszawa 1969
„To, co ulepsza”. Historia i współczesność w filmach Andrzeja Wajdy. Olga Katafiasz (red.), Kraków 2009
Andrzej Wajda, Autobiografia. Kraków 2013
Andrzej Wajda, Wajda mówi o sobie. Wstęp, wybór i opracowanie: Wanda Wertenstein. Kraków 2000