Jacek Woźniakowski

(23 IV 1920 Biórków Wielki – 29 XI 2012 Warszawa)

historyk sztuki, publicysta, eseista, pisarz, tłumacz, wydawca, prezydent Krakowa

rodzina

herbu Prawdzic, syn Henryka i Janiny z Pawlikowskich herbu Cholewa (30 V 1895 Lwów – 7 III 1972 Rabka)

poślubił 22 VI 1948 Zakopane: Maria Karolina hrabina Plater-Zyberk (1925 - )

dzieci: Henryk (1949 - ), żona Barbara Król (1950 - ); Róża Maria (1954 - ), mąż Franz Antoni Thun-Hohenstein (1948 - ); Anna (1956 - ), mąż Piotr Grocholski (1938 - ); Jan (1959 - ), żona Dominika Falguiere de Roqueplo (1963 – 2010)

biogram

           Uczył się w szkole francuskiej w szwajcarskim Fryburgu oraz w Gimnazjum Sanatoryjnym Męskim Dra Jana Wieczorkowskiego w Rabce. Był redaktorem szkolnego czasopisma "Szczebioty", między innymi wspólnie z późniejszym pisarzem i reporterem Lucjanem Konem-Wolanowskim. Ukończył następnie Szkołę Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Grudziądzu i odbył praktykę wojskową w 8. Pułku Ułanów (1938–1939).

           W czasie kampanii wrześniowej został ciężko ranny. Był konspiratorem w "Tarczy", później adiutantem komendanta mieleckiego obwodu AK. Po zakończeniu II wojny światowej został dziennikarzem.

           Po wojnie zamieszkał w Krakowie, studiował filologię polską i filozofię w Uniwersytecie Jagiellońskim, był uczniem S. Pigonia, uzyskał magisterium z filologii polskiej.

           Od najwcześniejszych powojennych lat był związany ze środowiskiem „Tygodnika Powszechnego" i miesięcznika „Znak", był sekretarzem redakcji pierwszego z tych pism i redaktorem naczelnym drugiego. Przez wiele dekad pełnił funkcję dyrektora wydawnictwa „Znak".

           Rozpoczął w KUL-u wykłady z historii sztuki nowoczesnej i z historii estetyki. Tutaj też przeszedł kolejne szczeble kariery naukowej. Już na samym początku dał się poznać jako pedagog niekonwencjonalny, przede wszystkim otwarty i życzliwy studentom, stymulujący ich samoedukację i rozwój. Jego wiedza i przychylność dla studenckich inicjatyw decydująco wpłynęły na zawiązanie się i ukształtowanie profilu powstałej w końcu lat 50. w gronie studentów historii sztuki KUL Grupy Zamek, która odegrała znaczącą rolę w ogólnopolskim życiu artystycznym okresu „odwilży".
Często wypowiadał się na tematy polityczne i społeczne. Był uczestnikiem obrad Okrągłego Stołu po stronie opozycji.
Odbył wiele podróży zagranicznych – między innymi jako korespondent mediów katolickich (w tym na trzecią sesję Soboru Watykańskiego II).
Tłumaczył literaturę angielską i francuską (w tym Sedno sprawy i Spokojnego Amerykanina Grahama Greena oraz Opowieść o dwóch siostrach Arnolda Bennetta).
           Przede wszystkim jednak jest autorem kilku książek i licznych artykułów dotyczących problematyki szeroko pojętej kultury, w tym sztuk wizualnych i myśli o sztuce. Spośród publikacji książkowych sztuki dotyczą przede wszystkim takie pozycje, jak Co się dzieje ze sztuką? i Góry niewzruszone (wyd. polskie i niemieckie). Obok nich należy wymienić refleksje dotyczące kultury katolickiej (Czy kultura jest do zbawienia koniecznie potrzebna?) i relacje podróżnicze (Zapiski kanadyjskie, Laik w Rzymie i Bombaju). Współpracował także z „Zeszytami Literackimi", gdzie publikował krótkie eseje.

           Został pierwszym po wojnie demokratycznie wybranym prezydentem Krakowa. Wszedł do władz miasta z wizją Krakowa jako pomostu między Wschodem a Zachodem Europy. Wyrazem tego było przygotowanie koncepcyjne i organizacyjne otwartego Międzynarodowego Centrum Kultury (MCK) - był przewodniczącym Rady Fundatorów Fundacji MCK i członkiem jego Rady Programowej.
Złożył rezygnację po półrocznej prezydenturze.

           Był członkiem Związku Literatów Polskich, w tym członkiem Zarządu Głównego oraz Prezydium Zarządu Głównego. Członek Polskiego PEN Clubu, AICA. Członek Założyciel Klubów Inteligencji Katolickiej w Krakowie i Warszawie. Członek Papieskiej Rady Kultury, Członek czynny Polskiej Akademii Umiejętności PAU, prezes Fundacji Kościelskich. Fundator, członek Rady Fundacji Edukacja dla Demokracji, zasiadał też w Radzie Fundatorów Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej. Członek I kadencji Rady Języka Polskiego, Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej (Lublin). Członek Rady Patronackiej Wyższej Szkoły Europejskiej im. ks. Józefa Tischnera w Krakowie. Wiceprzewodniczący Polskiego Komitetu UNESCO. Przewodniczący Rady Fundatorów Międzynarodowego Centrum Kultury w Krakowie. Członek Akademii Europejskiej w Krakowie. Współzałożyciel Fundacji Judaica. Pierwszy przewodniczący Stowarzyszenia Willa Decjusza w Krakowie.

           Laureat nagród Pen Clubu (im. M. Lepeckiego oraz im. M. Pruszyńskiego) i Fundacji A. Jurzykowskiego. Odznaczony między innymi Krzyżem Walecznych i Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

wybrane publikacje:

• Zapiski z Kampanii Wrześniowej (Znak 1959; nadbitka z miesięcznika "Znak")

• Laik w Rzymie i Bombaju (Znak 1965)

• Zapiski kanadyjskie (Iskry 1973, 1976)

• Co się dzieje ze sztuką? (PIW 1974)

• Góry niewzruszone (Czytelnik 1974, Znak 1995; nagroda rektora KUL 1975; tłum. niemieckie, Die Wildnis, Suhrkamp Verlag 1987)

• Tatry w poezji i sztuce polskiej. Poeci, wiersze i obrazy (wespół z Michałem Jagiełłą; Wydawnictwo Literackie 1975)

• Czy artyście wolno się żenić? (PIW 1978)

• Świeccy (Znak 1987)

• Czy kultura jest do zbawienia koniecznie potrzebna? (Znak 1988)

• Ze wspomnień szczęściarza (Znak 2008)

tłumaczenia

• Graham Greene, Sedno sprawy (PIW 1958, liczne wznowienia)

• Graham Greene, Spokojny Amerykanin (liczne wydania)

• Werner Heisenberg, Od Platona do Plancka. Problemy filozoficzne fizyki atomowej ("Znak", nr 1/67)

• Johan Huizinga, Patriotyzm i nacjonalizm w dziejach Europy ("Znak", nr 6/132)

• Susanne K. Langer, Zasady sztuki, zasady twórczości ("Znak", nr 7-8/61-62)

• Clive S. Levis, O wierze upartej ("Znak", nr 1/79)

• William F. Lynch SJ, O szacunku dla rzeczywistości ("Znak", nr 7-8/109-110)

Inne

• Pastorałki Tytusa Czyżewskiego z drzeworytami Tadeusza Makowskiego (druk bibliofilski, reprint wydania Polskiego Towarzystwa Przyjaciół Książki, Paryż 1925; autor posłowia; Znak 1982)

• Dennis Chamberlin, Między wami Polakami (autor wstępu; Znak 1992)

• Arka Noego (autor posłowia; Znak 1994)

kalendarium

1935 – 1938 – był redaktorem szkolnego czasopisma "Szczebioty"

1938 – uzyskał maturę

1938 - 1939 - ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Grudziądzu i odbył praktykę w 8 Pułku Ulanów w Krakowie

1939 IX – został ranny podczas kampanii wrześniowej

1939 - odznaczony Krzyżem Walecznych

1945 – został autorem „Tygodnika Powszechnego”

1946 – 1948 - kierownik zespołu tłumaczy „Głosu Anglii", wydawca w Krakowie tygodnika brytyjskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych

1948 – został członkiem redakcji „Tygodnika Powszechnego”

1948 – 1953 – sekretarz redakcji „Tygodnika Powszechnego”

1951 - ukończył filologię polską na UJ

1953 – 1990 - wykładowca historii malarstwa w KULu

1956 - członek założyciel Klubów Inteligencji Katolickiej w Warszawie i Krakowie

1956 – 1983 - członek ZLP

1957 – 1960 - redaktor naczelny miesięcznika „Znak”

1959 – 1990 - redaktor naczelny Wydawnictwa Znak

1974 - otrzymał Nagrodę Polskiego PEN Clubu im. Mieczysława B. Lepeckiego za Zapiski kanadyjskie

1976 – 1990 - członek redakcji „Wierchów”

1976 – otrzymał nagrodę Fundacji Alfreda Jurzykowskiego w Nowym Jorku

1978 – 1983 – członek Zarządu Głównego ZLP

1978 – podpisał deklarację założycielską Towarzystwa Kursów Naukowych i był następnie członkiem jego rady programowej

1980 – 1983 – członek Prezydium ZLP

1980 - został profesorem KUL

1981–1982 - wykładał na Uniwersytecie w Toulouse – le Mirail (Francja)

1982 – 1992 – członek Papieskiej Rady ds. Kultury

1989 - uczestnik obrad Okrągłego Stołu

1990 - odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski

1990 - został pierwszym po wojnie demokratycznie wybranym prezydentem Krakowa

1991 I – zrezygnował z funkcji Prezydenta Krakowa

1991 – został przewodniczącym Rady Fundatorów Międzynarodowego Centrum Kultury w Krakowie

1994 – został prezesem Fundacji Kościelskich

1995 – odznaczony Krzyżem Komandorskim Legii Honorowej

1999 – 2000 - był wykładowcą Katedry Historii i Kultury Polskiej na Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie

2000 – został członkiem czynnym Polskiej Akademii Umiejętności PAU

2005 X 5 – podczas uroczystości w krakowskim magistracie został uhonorowany przez ministra kultury Waldemara Dąbrowskiego Złotym Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis

2006 X 24 – został przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego za wybitne zasługi dla rozwoju polskiej demokracji, za działalność na rzecz dialogu i dobra wspólnego, odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski