Władysław Warneńczyk

(30 lub 31 X 1424 Kraków – 10 XI 1444 pod Warną)

król polski i węgierski

rodzina

pierworodny syn króla Władysława Jagiełły i Zofii Holszańskiej (Sonki)

rodzeństwo: Elżbieta Bonifacja (1399 VI 22 - 1399 VII 13), Jadwiga (1408 IV 8 - 1431 XII 8), Kazimierz (1426 V 16 - 1427 III 2), Kazimierz (1427 XI 29 - 1492 VI 7), wielki książę litewski i król polski
nosił tytuł:
Wladislaus, Dei gracia rex Polonie, Hungarie, Dalmacie, Croacie, Rascie, Bulgarie, Sclavonie, nec non terrarum Cracovie, Sandomirie, Lancicie, Syradie, Cuyavie, Lythuanie princeps suppremus, Pomeranie, Russieque dominus et heres etc.
Tłumaczenie: Władysław z Bożej Łaski król Polski, Węgier, Dalmacji, Chorwacji, Raszki, Bułgarii, Slawonii, ziemi krakowskiej, sandomierskiej, łęczyckiej, sieradzkiej, Kujaw, pan i dziedzic Pomorza i Rusi, najwyższy książę Litwy etc.

biogram

           Urodzony na zamku krakowskim. Otrzymał wychowanie dworskie i staranne wykształcenie. Po ojcu odziedziczył zamiłowanie do polowań i wojaczki, niestety Jagiełło nie zdążył wprowadzić go w arkana polityki i dyplomacji. Koronowany jako małoletni, pozostawał pod opieką rady królewskiej, której przewodził biskup Zbigniew Oleśnicki. Pozostawał pod jego przemożnym wpływem (jemu należy zawdzięczać ostateczne pokonanie Świdrygiełły i zbliżenie Polski do cesarza Zygmunta Luksemburskiego, z którego wnuczką Anną usiłowano króla skojarzyć), kierując politykę polską ku południowi.
           Władysław, po śmierci Albrechta II Habsburga, przyjął, ofiarowaną mu przez możnowładców węgierskich na czele z Janem Hunyadym, koronę węgierską, mianował dwóch namiestników (dla Małopolski i dla Litwy) i w końcu marca wyruszył na Węgry. Po unieważnieniu koronacji Władysława Pogrobowca (koronowany dzięki zabiegom wdowy po Albrechcie, Elżbiecie, przy wsparciu stronnictwa habsburskiego) koronował się na króla Węgier. Władysław podjął walkę z jej stronnictwem, która trwała do śmierci Elżbiety.
           Pod naciskiem papieża Eugeniusza IV, który pragnął zatrzymać ekspansję Turków, Władysław przekroczył na czele około 25-tysięcznej armii (z posiłkowymi oddziałami polskimi) Dunaj i pomaszerował ku Adrianopolowi. Wyprawa kierowana przez Jana Hunyadego odniosła kilka świetnych zwycięstw (opanował Nisz, pod którego murami stoczył walną bitwę, umożliwiającą zajęcie Sofii, rozegrał drugą zwycięską bitwę z głównymi siłami sułtana Murada II) co w rezultacie zatrzymało Turków i zaowocowało pokojem w Szegedynie.
           Poparcie udzielone przez Władysława papieżowi sprawiło, że stosunki króla z magnatami polskimi znacznie się pogorszyły. Zerwanie układu i wypowiedzenie nowej wojny (pod wpływem legata papieskiego Giuliana Cesarianiego), spotkało się z niechęcią na Węgrzech i całkowitą dezaprobatą w Polsce. Mimo to Władysław zmierzał do rozprawy z sułtanem bez większego udziału Polaków, na czele szczuplejszych niż poprzednio sił węgierskich i sprzymierzonych. Decydującą bitwę rozegrano na otwartym polu pod Warną z nieprzyjacielem posiadającym trzykrotną przewagę. Zakończyła się ona całkowitą klęską Władysława Warneńczyka, który znalazł w walce bohaterską śmierć.
           W Krakowie ma ulicę w Podgórzu biegnącą od ulicy Jana Zamoyskiego do brzegów Wisły.

kalendarium

1432 - na wychowawcę synów królewskich powołano Wincentego Kota
1432 IV - panowie polscy na zjeździe w Sieradzu w obecności króla, królowej i synów królewskich uznali prawo dziedziczenia starszego królewicza do tronu polskiego i litewskiego
1434 VII 25 - w Krakowie odbyła się formalna elekcja i koronacja Władysława na króla Polski
1435 - pokonanie Świdrygiełły
1438 - interwencja na Śląsku dla poparcia kandydatury brata Kazimierza obranego w Czechach królem przez stronnictwo husyckie
1438 XII 16 - uznany pełnoletnim na zjeździe szlachty w Piotrkowie
1440 I - sejm węgierski zdecydował o powołaniu na tron króla polskiego
1440 III 8 - przyjął koronę węgierską
1440 IV 22 - w Czorsztynie pożegnał się z matką i młodszym bratem i opuścił na zawsze Polskę
1440 IV 23 - V 4 - zatrzymał się w Kieżmarku
1440 V 7 - przybył do Preszowa
1440 V 14 - przybył do Egeru
1440 V 19 - dotarł do Pesztu
1440 V 21 - wkroczył do Budy
1440 VI 29 - na sejmie panowie węgierscy uznali koronację Pogrobowca za nieważną i potwierdzili elekcję Władysława
1440 VII 17 - w Székesfehérvár został koronowany na króla Węgier
1440 - 1442 - wojna domowa na Węgrzech (ze stronnikami wdowy po Albrechcie Habsburgu, Elżbiety Luksemburskiej i jej nowo narodzonego syna Władysława Pogrobowca)
1442 XII 14 - ugoda z Elżbietą, wdową po Albrechcie
1443 - został odznaczony przez papieża Eugeniusza IV tytułem Defensor Fidei (Obrońca Wiary)
1443 IX - 1444 I - wyprawa przeciw Turkom
1443 XI - opanował Nisz
1444 VI 3 - w Budzie udzielił rajcom krakowskim władzy więzienia, sądzenia i karania rozbójników, obdzierających kupców na drogach publicznych
1444 VI 12 - sułtan Murad II w Szegedynie podpisał 10-letni korzystny dla Węgier traktat pokojowy
1444 VIII 4 - Władysław (pod wpływem legata papieskiego Juliana Cesariniego) zrywa pokój z Turcją - Manifest szegedyński
1444 VIII 26 - zjazd w Piotrkowie, na którym szlachta polska namawia Władysława do dotrzymania pokoju i powrotu do kraju
1444 IX - ponowna wyprawa przeciwko Turkom
1444 XI 10 - klęska pod Warną, śmierć Władysława podczas bitwy
1917 - jego imieniem nazwano w Krakowie ulicę w dzielnicy Podgórze

źródła

Jan Dąbrowski, Władysław I Jagiellończyk na Węgrzech (1440 – 1444), Warszawa 1922

Małgorzata Duczmal, Jagiellonowie, Kraków, 1996

Leopold Kielanowski, Odyseja Władysława Warneńczyka, Londyn 1991

Karol Olejnik, Władysław III Warneńczyk (1424-1444), TAiWPN Universitas, Kraków 2007

Zygmunt Wdowiszewski, Genealogia Jagiellonów i Domu Wazów w Polsce, Wydawnictwo Avalon, Kraków 2005