Dzisiejsza data:

Ludwik Tadeusz Waryński

Chodzyński, Mikołaj Czerepow, Grochowski, Postoł, Długi, Hrabia

(24 IX 1856 Martynówka, Kijowszczyzna – 2 III 1889 twierdza Szlisselburg)

działacz i ideolog polskiego ruchu robotniczego

rodzina

syn Ludwika Seweryna i Pelagii z Barzyckich
żonaty z Anną Sieroszewską
mieli syna Tadeusza

biogram

           Wychowywał się w rodzinie patriotycznej, jego ojciec pomagał uczestnikom powstania styczniowego.
           Ukończył gimnazjum w Białej Cerkwi i rozpoczął studia w Petersburgu w Instytucie Technologicznym, z którego został usunięty za udział w strajku studenckim. Poddano go rocznemu dozorowi policyjnemu, w czasie którego dokształcał się sam, czytając książki autorów socjalistycznych i ekonomistów.
           Wyjechał do Warszawy, gdzie zajmował się zakładaniem pierwszych akademickich i robotniczych kółek socjalistycznych w Królestwie Polskim. Rozpoczął naukę w Instytucie Gospodarstwa Wiejskiego i Leśnictwa w Puławach, nie rezygnując z wizyt w Warszawie. Był w tym czasie redaktorem "Równości" i "Przedświtu". Przeprowadził się z Puław do Warszawy na stałe i zatrudnił się jako ślusarz w fabryce Lilpop, Rau i Loewenstein. Zajmował się działalnością polityczną, przywiózł z zagranicy transport literatury agitacyjnej.
           Był jednym z współautorów pierwszego programu socjalistycznego, nazywanego programem brukselskim. Wkrótce jednak, z powodu depczącej mu po piętach policji carskiej, musiał wyjechać z Warszawy. Udał się najpierw do Lwowa, a potem do Krakowa gdzie założył sieć tajnych kółek socjalistycznych.
           Został aresztowany i przy aresztowaniu zmaltretowany przez policję krakowską. W więzieniu przebywał ponad rok. Gdy stanął w Krakowie wraz z grupą towarzyszy przed sądem przysięgłych wystąpił jako obrońca oskarżonych, w swoim przemówieniu przed sądem uzasadnił ideę socjalistyczną i dowodził słuszności jej zasad. Rozprawa zakończyła się wyrokiem uniewinniającym. Waryński otrzymał tylko małą karę za fałszywy meldunek, został wydalony z granic Austrii i wyjechał do Genewy. Zajął się pisaniem publikacji i artykułów, spotykał z działaczami socjalistycznymi z krajów Europy Zachodniej, brał udział w Międzynarodowym Kongresie Socjalistycznym w Chur. Podczas pobytu w Szwajcarii poznał swoją przyszłą żonę.
           Powrócił do Warszawy, założył partię robotniczą pod nazwą
Proletaryat i stanął na jej czele. Wkrótce zorganizował całą sieć organizacji z nią związanych. Organizuje jedną drukarnię, w której można było drukować odezwy, następnie drugą, nadającą się do drukowania również i pism. Nawiązał kontakty z rosyjskimi rewolucjonistami z Narodnej Woli. Założył także organ prasowy swojej partyi pod nazwą "Proletaryat".
           Został aresztowany i osadzony w warszawskiej Cytadeli. W wytoczonym procesie został skazany na 16 lat katorgi. Wysłano go do twierdzy szlisselburskiej, gdzie zachorował na gruźlicę i zmarł.

twórczość

pieśń Mazur kajdaniarski ;

kalendarium

1865 - zaczął uczęszczać do gimnazjum realnego w Białej Cerkwi
1874 po ukończeniu szkoły udał się do Petersburga dla rozpoczęcia wyższych studiów w Instytucie Technologicznym
1875 XI - brał udział w zamieszkach jakie wybuchły w szkołach wyższych w Petersburgu za co został relegowany z Instytutu i oddany na przeciąg jednego roku pod nadzór policji w rodzinnym Krzywcu
1876 - jesienią przybył do Warszawy i rozpoczął organizowanie pierwszych kółek socjalistycznych wśród młodzieży akademickiej i robotników, później rozpoczął naukę w Instytucie Gospodarstwa Wiejskiego i Leśnictwa w Puławach
1878 - przeprowadził się z Puław do Warszawy na stałe, gdzie zatrudnił się jako ślusarz w fabryce Lilpop, Rau i Loewenstein
1879 II 8 - został aresztowany w Krakowie
1880 II 16 - rozpoczął się proces Ludwika Waryńskiego i jego 34 towarzyszy, oskarżonych o „zbrodnię zaburzania spokojności publicznej”
1880 IV 16 - sąd wydał wyrok uniewinniający Ludwika Waryńskiego i jego 34 towarzyszy
1882 - wrócił do Warszawy i przystąpił do założenia partii politycznej pod nazwą „Proletariat”
1883 IX 28 - został aresztowany przez policję carską i uwięziony w X pawilonie warszawskiej Cytadeli
1885 XI 23 - stanął przed sądem wojennym w Warszawie wraz z 28 towarzyszami
1885 XII 20 - został skazany na 16 lat katorgi. Wysłano go do twierdzy szlisselburskiej, gdzie wkrótce zachorował na gruźlicę i zmarł

źródła

Notkowski Andrzej, Ludwik Waryński, Wrocław 1989

Targalski Jerzy, Ludwik Waryński - próba życia, Warszawa 1976