Wincenty zwany Kadłubkiem
Wincenty Kadłubek, Mistrz Wincenty
(około 1150 Kargów lub Karwów koło Stopnicy – 8 marca 1223 Jędrzejów)
kronikarz
biskup krakowski, błogosławiony
rodzina
co do jego pochodzenia istnieją sprzeczne informacje:
1. wywodził się ze średniego rycerstwa, z rodu Różyców (pieczętujących się herbem Poraj lub Róża)
2. był synem chłopa o przydomku Kadłub (stąd przydomek Kadłubek)
biogram
Pierwsze nauki pobierał w szkole Stopnicy i szkole katedralnej w Krakowie, a później studiował w Bolonii (a może w Paryżu?), gdzie jako jeden z pierwszych Polaków uzyskał tytuł magistra, inaczej mistrza (dzisiaj doktora). Został kapelanem i kancelistą na dworze Kazimierza II Sprawiedliwego, następnie prepozytem kolegiaty w Sandomierzu.
Został pierwszym biskupem krakowskim wybranym przez kapitułę krakowską. Po dziesięciu latach z nieznanych powodów zrzekł się godności biskupiej i resztę życia spędził w klasztorze Cystersów w Jędrzejowie.
Prowadził żywą działalność fundacyjną, współdziałał z arcybiskupem H. Kietliczem w realizacji reformy Kościoła polskiego, był zwolennikiem reformy gregoriańskiej, doprowadził do reformy statutów kapitulnych oraz przyczynił się do rozwoju kultu św. Stanisława.
Przypisuje mu się sprowadzenie do Polski relikwii świętego Floriana męczennika, który wcześniej był w ogóle w Polsce nieznany.
Na polecenie Kazimierza II Sprawiedliwego spisał kronikę, „Chronica Polonorum”, napisaną w języku łacińskim, składającą się z 4 ksiąg, której data powstania nie jest ustalona. Trzy księgi dotyczące najdawniejszych dziejów Polski mają formę dialogu, ostatnia opisuje panowanie Mieszka III Starego i Kazimierza II Sprawiedliwego do 1202. Relacja historyczna przeplatana jest sentencjami, bajkami i przypowieściami umoralniającymi (częściowo wierszem). Ze względu na kunsztowny styl, bogaty język, polityczno-moralistyczne komentarze i walory erudycyjne Kronika służyła w XV wieku jako podręcznik retoryki, wykładany w Akademii Krakowskiej między innymi przez Jana z Dąbrówki. Kronika cieszyła się ogromną popularnością, jest jednym ze źródeł na temat historii Polski w pierwszych wiekach.
Został beatyfikowany przez papieża Klemensa XIII. Pochowany w Sandomierzu. Srebrna trumienka z relikwiami błogosławionego (projektował S. Barabasz 1900) znajduje się w Katedrze Wawelskie w kaplicy Piotra Tomickiego.
Jego imię nosi ulica w X dzielnicy Swoszowice, gdzie łączy się ona z ulicą Borkowską.
dzieła
1612 - ukazało się pierwsze wydanie łacińskie pt. Magistri Vincenti Chronica Polonorum
1862 - pierwszy przekład polski (Andrzeja Józefczyka i Marcelego Studzińskiego)
1974 - Mistrza Wincentego Kronika polska
1992 - wydanie najnowsze Kronika polska
kalendarium
1177 - zapewne wziął udział w wypędzeniu z Krakowa Mieszka III Starego
1183 – prawdopodobnie w tym roku uzyskał jako pierwszy Polak stopień magistra
1183–1194 - prowadził szkolę katedralną na Wawelu
1185 - najpóźniej od tego roku został kanonikiem krakowskim
1189 - przebywał jako kapelan i kancelista na dworze Kazimierza II Sprawiedliwego
1189 IV 12 – w dokumencie Kazimierza Sprawiedliwego został po raz pierwszy nazwany Vincentis magister – Mistrzem Wincentym
1194–1207 – był prepozytem kolegiaty w Sandomierzu
1195 – był obecny na polu bitwy nad rzeką Mozgawą
1207 - został biskupem krakowskim
1208 III 18 – papież Innocenty II bullą zatwierdził wybór Wincentego na biskupa krakowskiego
po 1208 V 24 – został konsekrowany na biskupa przez metropolitę Kietlicza
1210 – uczestniczył w synodzie w Borzykowie
1212 - uczestniczył w synodzie w Mstyczowie
1214 – uczestniczył w synodzie w Wolborzu
1215 - uczestniczył w IV Soborze Laterańskim
1216 - konsekrował kolegiatę Św. Floriana na Kleparzu
1217/1218 - zrezygnował z biskupstwa i wstąpił do zakonu cystersów w Brodnicy (dziś Jędrzejowie)
1764 X 17 – został beatyfikowany przez papieża Klemensa XIII - wówczas to jego doczesne szczątki zostały przeniesione do Katedry Królewskiej na Wawelu, gdzie do dziś spoczywają w kaplicy biskupa Piotra Tomickiego
bibliografia:
Bandurski W., Biskup zakonnik bł. Wincenty Kadłubek, Kraków 1904
Jasienica P., Trzej kronikarze, Warszawa 1964
Mitkowski J., Kadłubek, 1966
Prokop K. R., Wincenty Kadłubek, wyd. WAM, Kraków
Stabińska J., Mistrz Wincenty, Kraków 1973
Encyklopedia Krakowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa – Kraków 2000